آیا نماز خواندن در مقابل عکس و تابلو مکروه است؟

نماز خواندن روبروی عکس، تابلو مجسمه چه حکمی دارد؟

نماز یکی از ارکان اصلی دین اسلام است که به عنوان عبادتی عبادی و ارتباط مستقیم با خداوند، اهمیت ویژه ای دارد. در بسیاری از منابع دینی و فقهی، موضوع مکروه بودن یا نبودن نماز در مقابل عکس یا تابلوهای دارای تصاویر مورد بررسی قرار گرفته است. این مسأله در میان فقها و علما نظرات متفاوتی دارد و بستگی به فقه مذهب خاص دارد. در این مقاله، به بررسی حکم فقهی نماز در مقابل عکس و تابلو خواهیم پرداخت.

احکام نماز خواندن در مقابل عکس و تابلو و مجسمه :

مکان های مکروه برای نماز خواندن

فقها فرموده اند: نماز خواندن در چند جا مکروه است که از آن جمله است: روبه روی عکس و مجسمه ی چیزی که روح دارد؛ مگر آن که روی آن پرده بکشند، و در جایی که عکس باشد، اگرچه روبه روی نمازگزار نباشد؛ پس نماز خواندن در جایی که تابلوهای عکس انسان و حیوان در محل نمازگزار باشد اعم از آن که آن محل مسجد باشد یا غیر مسجد و اعم از این که آن تصویر رو به روی نمازگزاران باشد یا در جهت دیگر، مکروه است و بهتر است که در موقع نماز روی آن پوشانده شود.

آیا نماز در مقابل عکس یا تابلو مکروه است؟

نماز در مقابل تصاویر و تابلوهای حاوی تصاویر موجودات زنده (اعم از انسان ها و حیوانات) در برخی از آرا فقهی مکروه است. به عبارت دیگر، انجام نماز در مقابل تصاویری که از موجودات زنده باشد، ممکن است باعث کاهش تمرکز فرد در نماز شده و نماز را از حالت خشوع و توجه به خداوند دور کند.

دلیل کراهت نماز در مقابل تصاویر

تمرکز در نماز: یکی از دلایل اصلی کراهت نماز در مقابل تصاویر، کاهش تمرکز فرد در هنگام نماز است. وجود تصاویر می تواند حواس فرد را پرت کرده و مانع از حضور قلب و تمرکز بر عبادت شود. در اسلام، خشوع و توجه به خداوند در هنگام نماز از اهمیت بالایی برخوردار است و وجود تصاویری که توجه فرد را به خود جلب کند، ممکن است مانع از این امر شود.

تشبیه به بت پرستی: در برخی منابع فقهی آمده است که داشتن تصویر یا عکس در مکان های عبادت، ممکن است به نوعی شباهت با بت پرستی تلقی شود. در زمان های گذشته، بت ها و مجسمه ها به عنوان نشانه های پرستش مورد استفاده قرار می گرفتند.

هرچند که این تفسیر ممکن است با توجه به زمینه های فرهنگی و تاریخی تغییر کند، ولی در بعضی از آرا فقهی، این نگرانی وجود دارد که نماز در مقابل تصاویر ممکن است به نوعی تشبیه به اعمال غیرشرعی باشد.

نهی از ایجاد هرگونه تمایل به غیرخدا: نماز تنها ارتباط مستقیم فرد با خداوند است و در این ارتباط باید هیچ چیزی جز خداوند در نظر گرفته نشود. برخی فقها معتقدند که تصاویر و تابلوهایی که ممکن است فرد در هنگام نماز به آن نگاه کند، ممکن است توجه فرد را از خداوند منصرف کرده و او را به سوی غیرخدا سوق دهد.

نظرات فقهی مختلف در مورد نماز در مقابل تصاویر

نظر فقهی مختلف در این زمینه بستگی به مذهب خاص دارد. برخی از فقهاء و مراجع دینی این موضوع را مورد توجه قرار داده اند و به صورت خاص حکم نماز در مقابل تصاویر را توضیح داده اند.

فقه شیعه: بسیاری از فقهای شیعه معتقدند که نماز در مقابل تصاویری که نشان دهنده موجودات زنده هستند (مانند انسان یا حیوان)، مکروه است. این نظر بیشتر به دلیل احتمال کاهش تمرکز و تأثیر منفی بر روی کیفیت نماز است. در عین حال، این موضوع در صورتی که تصویر به گونه ای باشد که تأثیری بر تمرکز نمازگزار نگذارد، ممکن است از کراهت خود خارج شود.

فقه اهل سنت: در فقه اهل سنت نیز برخی از علما نماز در مقابل تصاویر را مکروه دانسته اند، به ویژه اگر تصاویر باعث حواس پرتی یا تداخل در تمرکز نمازگزار شوند. برخی دیگر از علما نیز در صورتی که تصویر به هیچ وجه موجب حواس پرتی نشود، حکمی در مورد کراهت آن نداده اند.

تفاوت میان عکس های هنری و تصاویر دینی

در این میان، تفاوت هایی بین عکس ها و تابلوهای هنری با تصاویر دینی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، تصاویری که نمایانگر شخصیت های مذهبی و دینی هستند، ممکن است در برخی از نظرات فقهی به عنوان تصویری که موجب انحراف از عبادت نمی شود، مورد قبول واقع شود. در این زمینه، بحث های بیشتری باید انجام شود تا اثرات مذهبی و هنری تصاویر در هنگام نماز به دقت بررسی شوند.

مکروه بودن نماز در مقابل تابلوهای غیر دینی

یکی از دیگر مسائلی که در این زمینه مطرح است، تابلوهای نقاشی یا تصاویر هنری است که محتوای دینی ندارند و تنها به عنوان آثار هنری به نمایش گذاشته می شوند. این نوع تابلوها و تصاویر به دلیل نداشتن محتوای دینی یا ارتباط با موجودات زنده، معمولاً کمتر موجب کاهش تمرکز در نماز می شوند و از این رو احتمال کراهت آن ها در هنگام نماز کم تر است.

پیشنهادات برای جلوگیری از کراهت نماز در مقابل تصاویر

برای جلوگیری از کراهت نماز در مقابل تصاویر، می توان اقداماتی همچون موارد زیر را در نظر گرفت:

حذف تصاویر از محل نماز: یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از کراهت نماز در مقابل تصاویر، حذف تصاویر از مکان های نماز است. این کار می تواند به فرد کمک کند تا توجه بیشتری به عبادت و ارتباط با خداوند داشته باشد.

پوشاندن تصاویر در زمان نماز: اگر امکان حذف تصاویر وجود ندارد، می توان آن ها را با پارچه ای پوشاند تا در هنگام نماز حواس فرد از آن ها پرت نشود.

استفاده از تصاویری که تأثیر منفی بر تمرکز ندارند: در صورتی که تصاویر به گونه ای باشند که موجب حواس پرتی نشوند، احتمال کراهت نماز کاهش می یابد.

نصب تصاویر در مساجد

حکم نصب تصاویر و عکس در مساجد چیست ؟

فتوای آیت الله خامنه ای

آیت الله خامنه ای در پاسخ به سؤالی در رابطه با نصب عکس در مساجد فرموده اند: اشکالی ندارد. لکن اگر در شبستان باشد، بهتر است هنگام نماز، به طریقی روی آن پوشانده شود.

فتواهای امام خمینی در این باره

در ذیل به نمونه هایی از سؤالاتی که از امام خمینی در این باره شده است و جواب های معظم له توجه فرمایید:

در رساله ی آن جانب، نقاشی و تصویر در مساجد به احتیاط واجب منع شده است، آیا این منع شامل عکس هم می شود یا نه؟

جواب: شامل نیست.

امروزه در بعضی از مساجد و یا مکان هایی که نماز جمعه اقامه می شود، عکس ها و پوستر هایی روبه روی نمازگزاران نصب می شود، آیا نماز خواندن در این مکان ها اشکال دارد؟

جواب: نماز صحیح است، هر چند در مقابل نمازگزار بودن آن کراهت دارد و کراهت رفع می شود به این که روی آن را به وسیله ای بپوشانند.

آیا در مقابل نمازگزار حرام است که عکس مکه باشد؟ عکس های غیر از عکس مکه چه طور؟

جواب: حرام نیست و اگر تصویر ذی روح باشد، مکروه است.

عکس های شهدا که در مساجد می زنند و…، چه حکمی دارد؟

جواب: اشکال ندارد.

نتیجه گیری :

نماز در مقابل عکس ها و تابلوهایی که حاوی تصاویر موجودات زنده هستند، به طور عمومی در فقه اسلامی مکروه است. این کراهت بیشتر به دلیل تأثیر منفی تصاویر بر تمرکز فرد در هنگام نماز و احتمال انحراف از هدف اصلی نماز (ارتباط با خداوند) است. با این حال، این موضوع بستگی به نوع تصویر، تأثیر آن بر نمازگزار و مذهب خاص دارد. در نهایت، رعایت شرایطی مانند توجه به محیط نماز و جلوگیری از حواس پرتی می تواند به کاهش کراهت نماز در مقابل تصاویر کمک کند.

گردآوری: بخش مذهبی موزستان