تزیین خنچه یلدا

تزیین خنچه شب یلدا:

شب یلدا یا چله بلندترین شب سال در نیمکره شمالی زمین است که به زمان بین غروب آفتاب از آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب در اول دیماه اطلاق می شود. مراسم شب یلدا یکی از آداب به یادگارمانده از گذشتگان و پیشینیان است که بخصوص نزد ایرانیان جایگاه ویژه ای دارد. خواندن فال حافظ، متل گویی، شاهنامه خوانی، نقل خاطرات، قصه گویی پدربزرگ و مادربزرگ ها، حضور در منزل بزرگان خانواده و شکر نعمت و سلامتی از رسوم متداول این شب است.

یکی از رسوم این شب که در بستر زمان کمرنگ شده است فرستادن «خوانچه یا خنچه چله» به منزل نوعروسان است که خانواده داماد در نخستین شب چله ای که عروس را برای پسرشان برگزیده اند این خنچه یا خوانچه را به منزل عروس می برند. 

این خنچه شامل انواع آجیل و شیرینی و میوه‌های فصل مانند انار، ازگیل و هندوانه به همراه هدایایی برای عروس خانم است که در بسته هایی آذین بندی می شود. در قدیم خانواده های متمول شبچره را در طبق هایی مسی که گاه تعداد آنها به چهار طبق می رسید توسط طبق کش به صورت ویژه ای به خانه عروس می بردند و هدایایی شامل ترمه های زربافت، انگشتر جواهر یا سینه آویز طلا نیز برای عروس می فرستادند و مادر عروس پس از تحویل طبق‌ها هدایایی مانند پول، شیرینی، جوراب و دستمال به طبق کش ها می داد. 

خانواده های غیرمتمول خنچه های خود را داخل یک سینی یا مجمعه بزرگ قرار می دادند و توسط داماد و همراهی یکی از زنان نزدیک به وی راهی خانه عروس می شدند. در مراسم شب یلدا برای نوعروسان در سراسر کشور آجیل و هندوانه و انار جزء ثابت به حساب می آید، اما در برخی نقاط ایران، مردم مراسم ویژه ای هم برای این شب دارند. برای مثال در منطقه آذربایجان رسم بر این است که خوانچه های تزئین شده را در سینی همراه هندوانه تزئین شده و شال های قرمز رنگ در اطراف آن می فرستند. 

در منطقه مازندران معمولا یک ماهی بزرگ را تزیین می کنند و به همراه تنقلات به خانه عروس می فرستند. در استان فارس مرکبات و هندوانه برای سردمزاج ها و خرما و رنگینک برای گرم مزاج ها موجود است. در استان گیلان خوراکی به نام «آوکونوس» به همراه بقیه خوراکی ها می فرستند که به روش خاصی از ازگیل تهیه می شود. در استان اردبیل نیز خوراکی خاصی به نام «قورقا» که همان گندم برشته است مابقی تنقلات را همراهی می کند.

خوراکی ها و هدایای خنچه های شب یلدا در هر منطقه ای متفاوت است.

گردآوری: بخش خانه داری موزستان