تیک‌تاک مرگبار در شکم؛ همه چیز درباره آنوریسم آئورت شکمی

آنوریسم آئورت شکمی: علل، علایم و درمان 

تصور کنید بزرگترین شریان بدن شما، همانند یک لوله آب فرسوده، در حال ترکیدن باشد. این همان چیزی است که در آنوریسم آئورت شکمی رخ می‌دهد. این بیماری خاموش و بی‌صدا، می‌تواند به یک تهدید جدی برای زندگی تبدیل شود. آیا می‌دانید که این بیماری می‌تواند بدون هیچ علامت هشداردهنده‌ای پیشرفت کند؟ و اینکه پارگی آن می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد؟ 

در این مقاله، قصد داریم به بررسی دقیق‌تر این بیماری پرداخته و به سوالات شما در مورد علائم، علل، تشخیص و درمان آن پاسخ دهیم.

آنوریسم آئورت شکمی چیست؟

آنوریسم آئورت شکمی یک ناحیه بزرگ شده در قسمت پایین شریان اصلی بدن، به نام آئورت است. آئورت از قلب عبور کرده و از مرکز قفسه سینه و ناحیه شکم عبور می کند.

آئورت بزرگترین رگ خونی بدن است. پارگی آنوریسم آئورت شکمی می تواند باعث خونریزی تهدید کننده زندگی شود. درمان بستگی به اندازه آنوریسم و سرعت رشد آن دارد. درمان از چکاپ های سلامتی منظم و آزمایشات تصویربرداری تا جراحی اورژانسی متغیر است.

علائم آنوریسم آئورت شکمی

آنوریسم های آئورت شکمی اغلب به آرامی و بدون علائم قابل توجه رشد می کنند. این باعث می شود تشخیص آنها دشوار شود. برخی از آنوریسم ها هرگز پاره نمی شوند. بسیاری از آنها کوچک شروع می شوند و کوچک باقی می مانند. برخی دیگر با گذشت زمان بزرگتر می شوند، گاهی اوقات به سرعت. اگر آنوریسم آئورت شکمی در حال رشد دارید، ممکن است متوجه موارد زیر شوید:

• درد عمیق و مداوم در ناحیه شکم یا پهلو.

• کمردرد.

• نبض نزدیک ناف.

اگر درد دارید، به خصوص اگر درد ناگهانی و شدید باشد، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.

علل آنوریسم آئورت شکمی

آنوریسم ها می توانند در هر نقطه از آئورت ایجاد شوند. اکثر آنوریسم های آئورت در قسمت آئورت که در ناحیه شکم قرار دارد رخ می دهد. چندین چیز می تواند منجر به ایجاد آنوریسم آئورت شکمی شود، از جمله:

• سخت شدن شریان ها، به نام آترواسکلروز: آترواسکلروز زمانی رخ می دهد که چربی و سایر مواد بر روی دیواره رگ خونی تجمع می کنند.

• فشار خون بالا: فشار خون بالا می تواند به دیواره های آئورت آسیب رسانده و آن را ضعیف کند.

• بیماری های رگ های خونی: اینها بیماری هایی هستند که باعث التهاب رگ های خونی می شوند.

• عفونت در آئورت: به ندرت، عفونت ناشی از باکتری یا قارچ خاصی ممکن است باعث آنوریسم آئورت شکمی شود.

• ضربه: به عنوان مثال، آسیب دیدگی در تصادف رانندگی می تواند باعث آنوریسم آئورت شکمی شود.

عوامل خطر آنوریسم آئورت شکمی 

عوامل خطر آنوریسم آئورت شکمی عبارتند از:

• مصرف دخانیات. سیگار کشیدن قوی ترین عامل خطر برای آنوریسم های آئورت است. سیگار کشیدن می تواند دیواره های رگ های خونی از جمله آئورت را ضعیف کند. این خطر آنوریسم آئورت و پارگی آنوریسم را افزایش می دهد. هر چه مدت زمان بیشتری از دخانیات استفاده کنید، احتمال ابتلا به آنوریسم آئورت بیشتر می شود. مردان 65 تا 75 ساله که سیگاری فعلی یا سابق هستند باید یک بار سونوگرافی برای غربالگری آنوریسم آئورت شکمی انجام دهند.

• سن. آنوریسم های آئورت شکمی بیشتر در افراد 65 سال به بالا رخ می دهد.

• جنسیت مرد. مردان بیشتر از زنان به آنوریسم آئورت شکمی مبتلا می شوند.

• نژاد سفیدپوست. افراد سفیدپوست در معرض خطر بیشتری برای آنوریسم های آئورت شکمی هستند.

• سابقه خانوادگی. داشتن سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت شکمی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.

• سایر آنوریسم ها. داشتن آنوریسم در آئورت در قفسه سینه (آنوریسم آئورت سینه ای) یا در رگ خونی بزرگ دیگری، مانند شریان پشت زانو، ممکن است خطر آنوریسم آئورت شکمی را افزایش دهد.

اگر در معرض خطر آنوریسم آئورت هستید، ممکن است داروهایی برای کاهش فشار خون و کاهش فشار بر شریان های ضعیف تجویز شود.

عوارض آنوریسم آئورت شکمی 

عوارض آنوریسم آئورت شکمی عبارتند از:

• پارگی در یک یا چند لایه از دیواره آئورت، به نام دیسکسیون آئورت.

• پارگی آنوریسم. پارگی می تواند باعث خونریزی داخلی تهدید کننده زندگی شود. به طور کلی، هر چه آنوریسم بزرگتر باشد و سریعتر رشد کند، خطر پارگی بیشتر است. علائم پارگی آنوریسم آئورت می تواند شامل موارد زیر باشد:

– درد ناگهانی، شدید و مداوم در شکم یا کمر، که ممکن است مانند پارگی یا پاره شدن احساس شود.

– فشار خون پایین.

– ضربان قلب سریع.

• آنوریسم های آئورت همچنین خطر ایجاد لخته خون در این ناحیه را افزایش می دهند. اگر لخته خونی از دیواره داخلی آنوریسم جدا شود، می تواند رگ خونی را در جای دیگری از بدن مسدود کند. علائم رگ خونی مسدود شده ممکن است شامل درد یا کاهش جریان خون به پاها، انگشتان پا، کلیه ها یا ناحیه شکم باشد.

راههای پیشگیری از آنوریسم آئورت شکمی

برای جلوگیری از آنوریسم آئورت شکمی یا جلوگیری از بدتر شدن آن، موارد زیر را انجام دهید:

• سیگار نکشید یا از محصولات دخانی استفاده نکنید. اگر سیگار می کشید یا تنباکو می جوید، ترک کنید. همچنین از دود دست دوم خودداری کنید. اگر به کمک برای ترک نیاز دارید، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد استراتژی‌هایی که ممکن است مفید باشد صحبت کنید.

• یک رژیم غذایی سالم بخورید. انواع میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل، مرغ، ماهی و لبنیات کم چرب را انتخاب کنید. از چربی‌های اشباع شده و ترانس و نمک محدود خودداری کنید.

• فشار خون و کلسترول خود را کنترل کنید. اگر پزشک شما دارو تجویز کرده است، طبق دستور مصرف کنید.

• ورزش منظم داشته باشید. سعی کنید حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط داشته باشید. اگر فعال نبودید، آرام شروع کنید و بسازید. با پزشک خود در مورد نوع فعالیت‌های مناسب برای شما صحبت کنید.

نحوه تشخیص آنوریسم آئورت شکمی

آنوریسم‌های آئورت شکمی اغلب زمانی تشخیص داده می‌شوند که معاینه فیزیکی یا آزمایش تصویربرداری برای دلیل دیگری انجام می‌شود. برای تشخیص آنوریسم آئورت شکمی، پزشک شما را معاینه می‌کند و سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی می‌کند.

آزمایش‌هایی برای تشخیص آنوریسم آئورت شکمی عبارتند از:

• سونوگرافی شکم. این رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص آنوریسم‌های آئورت شکمی است. از امواج صوتی برای نشان دادن جریان خون از طریق ساختارهای داخل ناحیه شکم، از جمله آئورت استفاده می‌شود.

• سی تی اسکن شکم. این آزمایش از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی از ساختارهای داخل ناحیه شکم استفاده می‌کند. می‌تواند تصاویر واضحی از آئورت ایجاد کند. این آزمایش همچنین می‌تواند اندازه و شکل آنوریسم را تشخیص دهد.

• ام آر آی شکم. این آزمایش تصویربرداری از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی کامپیوتری برای ایجاد تصاویر دقیق از ساختارهای داخل ناحیه شکم استفاده می‌کند.

در طول برخی اسکن‌های CT و MRI، ممکن است مایعی به نام کنتراست از طریق رگ تزریق شود تا رگ‌های خونی در تصاویر واضح‌تر دیده شوند.

غربالگری آنوریسم آئورت شکمی 

جنسیت مرد و سیگار کشیدن به طور قابل‌توجهی خطر آنوریسم آئورت شکمی را افزایش می‌دهد. توصیه‌های غربالگری متفاوت است، اما به طور کلی:

• مردان 65 تا 75 ساله که قبلاً سیگار کشیده‌اند باید یک بار غربالگری با استفاده از سونوگرافی شکمی انجام دهند.

• برای مردان 65 تا 75 ساله که هرگز سیگار نکشیده‌اند، نیاز به سونوگرافی شکم بر اساس سایر عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی آنوریسم است.

• زنانی که هرگز سیگار نکشیده‌اند معمولاً نیازی به غربالگری آنوریسم آئورت شکمی ندارند. • شواهد کافی برای گفتن اینکه آیا زنان 65 تا 75 ساله با سابقه سیگار کشیدن یا سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت شکمی از غربالگری سود می‌برند یا خیر وجود ندارد. از پزشک خود بپرسید که آیا غربالگری برای شما مناسب است.

راههای درمان آنوریسم آئورت شکمی

هدف درمان آنوریسم آئورت شکمی جلوگیری از پارگی آنوریسم است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• چکاپ‌های سلامتی مکرر و تصویربرداری، به نام نظارت پزشکی یا انتظار مراقبت.

• جراحی.

اینکه کدام درمان را انجام می‌دهید به اندازه آنوریسم آئورت شکمی و سرعت رشد آن بستگی دارد.

چکاپ‌های سلامتی مکرر 

اگر آنوریسم آئورت شکمی کوچک است و باعث ایجاد علائم نمی‌شود، ممکن است فقط به چکاپ‌های سلامتی مکرر و آزمایش‌های تصویربرداری نیاز داشته باشید تا ببینید آیا آنوریسم در حال رشد است یا خیر. معمولاً فردی که آنوریسم آئورت شکمی کوچک و بدون علامت دارد، حداقل شش ماه پس از تشخیص به سونوگرافی نیاز دارد. همچنین باید سونوگرافی شکمی در قرارهای پیگیری منظم انجام شود.

در طول چکاپ‌های منظم، پزشک همچنین شرایطی مانند فشار خون بالا را که می‌تواند آنوریسم را بدتر کند، بررسی می‌کند.

جراحی و سایر روش‌ها 

جراحی برای ترمیم آنوریسم آئورت شکمی معمولاً در صورتی توصیه می‌شود که آنوریسم 1.9 تا 2.2 اینچ (4.8 تا 5.6 سانتی‌متر) یا بزرگ‌تر باشد یا اگر به سرعت در حال رشد باشد.

جراحی ترمیم همچنین ممکن است در صورتی توصیه شود که شما علائمی مانند درد معده داشته باشید یا آنوریسم نشت، حساس یا دردناک داشته باشید.

نوع جراحی انجام شده بستگی دارد به:

• اندازه و محل آنوریسم.

• سن شما.

• سلامت کلی شما.

گزینه‌های درمان آنوریسم آئورت شکمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تعمیر اندوواسکولار

این درمان اغلب برای ترمیم آنوریسم آئورت شکمی استفاده می‌شود. جراح یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر را از طریق یک شریان در ناحیه کشاله ران وارد می‌کند و آن را به سمت آئورت هدایت می‌کند. یک لوله مش فلزی در انتهای کاتتر در محل آنوریسم قرار می‌گیرد. لوله مش، به نام پیوند، گسترش می‌یابد و ناحیه ضعیف شده آئورت را تقویت می‌کند. این به جلوگیری از پارگی آنوریسم کمک می‌کند.

جراحی اندوواسکولار برای همه افراد مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی گزینه مناسبی نیست. شما و تیم مراقبت‌های بهداشتی خود باید بهترین گزینه ترمیم را برای شما بررسی کنید. پس از این درمان، آزمایش‌های تصویربرداری منظم انجام می‌شود تا مطمئن شوید که رگ خونی در حال نشت نیست.

جراحی باز

این یک جراحی عمده است. جراح قسمت آسیب دیده آئورت را خارج کرده و آن را با یک پیوند جایگزین می‌کند که به جای خود بخیه می‌شود. بهبودی کامل ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد. نرخ بقای طولانی مدت برای جراحی اندوواسکولار و جراحی باز مشابه است.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی 

پزشک شما ممکن است به شما بگوید که از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت بدنی شدید خودداری کنید. این فعالیت‌ها ممکن است باعث افزایش شدید فشار خون شود که می‌تواند آنوریسم را بدتر کند. استرس عاطفی نیز می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. سعی کنید از درگیری و موقعیت‌های استرس‌زا اجتناب کنید. اگر احساس استرس یا اضطراب دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. با هم می‌توانید بهترین برنامه درمانی را ارائه دهید.

سوالات متداول درباره آنوریسم آئورت شکمی

1. آیا آنوریسم آئورت شکمی مسری است؟

خیر، آنوریسم آئورت شکمی مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

2. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم ذکر شده را تجربه کردید، به خصوص اگر درد ناگهانی و شدیدی در شکم یا کمر داشتید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

3. عوارض آنوریسم آئورت شکمی چیست؟

خطرناک‌ترین عارضه آنوریسم، پارگی آن است که می‌تواند به خونریزی شدید و مرگ منجر شود. سایر عوارض ممکن است شامل لخته شدن خون، آسیب به اندام‌های اطراف و عفونت باشد.

4. چه مدت پس از جراحی می‌توان به فعالیت‌های عادی بازگشت؟

مدت زمان بهبودی پس از جراحی به نوع جراحی، اندازه آنوریسم و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. معمولاً چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد تا به فعالیت‌های عادی بازگردید.

5. آیا می‌توان با آنوریسم آئورت شکمی زندگی طولانی و سالمی داشت؟

با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.

خلاصه

آنوریسم آئورت شکمی به معنای گشاد شدن غیر طبیعی قسمتی از بزرگترین سرخرگ بدن (آئورت) در ناحیه شکم است. این بیماری اغلب بدون علامت است و با افزایش سن و عوامل خطری مانند سیگار کشیدن، فشار خون بالا و کلسترول بالا ارتباط دارد. در صورت پارگی آنوریسم، خطر خونریزی شدید و مرگ وجود دارد. تشخیص آنوریسم معمولاً با سونوگرافی انجام می‌شود و درمان آن بسته به اندازه و سرعت رشد آنوریسم، می‌تواند شامل نظارت، جراحی باز یا جراحی اندوواسکولار باشد. برای کاهش خطر ابتلا به آنوریسم، کنترل عوامل خطر مانند ترک سیگار، کنترل فشار خون و داشتن یک سبک زندگی سالم بسیار مهم است.

به طور خلاصه، آنوریسم آئورت شکمی یک بیماری جدی است که در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب قابل کنترل است. با این حال، به دلیل ماهیت بدون علامت آن، آگاهی از علائم هشدار دهنده و مراجعه به موقع به پزشک برای تشخیص و درمان بسیار مهم است.

گردآوری:بخش سلامت موزستان