فابینگ یا چک کردن دائمی گوشی: تهدیدی برای روابط اجتماعی و سلامت روان
دلایل و راهکارهای مقابله با چک کردن دائمی گوشی
فابینگ (Phubbing) اصطلاحی است که از ترکیب دو کلمه “phone” (تلفن) و “snubbing” (بی‌اعتنایی) به وجود آمده و به معنای بی‌اعتنایی به دیگران و چک کردن مداوم گوشی موبایل است. این رفتار که در دنیای امروز به یک عادت تبدیل شده، تاثیرات منفی زیادی بر روابط اجتماعی، خانوادگی و سلامت روان افراد دارد.
تعریف و تاریخچه فابینگ
فابینگ برای اولین بار در سال 2012 توسط تیمی از محققان در دانشگاه سیدنی استرالیا معرفی شد. این پدیده به سرعت مورد توجه رسانه‌ها و جامعه قرار گرفت و به یکی از معضلات اصلی در تعاملات اجتماعی مدرن تبدیل شد. امروزه، فابینگ به یک رفتار عادی و شایع تبدیل شده که در موقعیت‌های مختلفی همچون جلسات کاری، مهمانی‌ها، و حتی هنگام صرف غذا دیده می‌شود.
علل فابینگ
علل مختلفی می‌تواند منجر به فابینگ شود که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فناوری و شبکه‌های اجتماعی
با گسترش استفاده از گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، افراد به‌طور مداوم در حال دریافت پیام‌ها، نوتیفیکیشن‌ها و به‌روزرسانی‌ها هستند که این موضوع منجر به افزایش نیاز به چک کردن مداوم گوشی می‌شود.
اضطراب اجتماعی
برخی افراد به دلیل اضطراب اجتماعی و ناتوانی در برقراری ارتباط مستقیم با دیگران، به گوشی خود پناه می‌برند تا از مواجهه با موقعیت‌های ناآشنا یا استرس‌زا اجتناب کنند.
اعتیاد به فناوری
وابستگی شدید به فناوری و اینترنت، که به عنوان یکی از انواع اعتیاد شناخته می‌شود، می‌تواند یکی از عوامل اصلی فابینگ باشد.
تاثیرات فابینگ بر روابط اجتماعی
فابینگ تاثیرات منفی بسیاری بر روابط اجتماعی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
کاهش کیفیت روابط
فابینگ می‌تواند منجر به کاهش کیفیت روابط بین افراد شود. وقتی فردی در حال مکالمه با دیگران به گوشی خود نگاه می‌کند، احساس بی‌اهمیتی و نادیده گرفته شدن در طرف مقابل ایجاد می‌شود.
تضعیف ارتباطات خانوادگی
فابینگ در محیط خانواده نیز می‌تواند موجب کاهش ارتباطات و تعاملات بین اعضای خانواده شود. این موضوع به‌ویژه در میان والدین و فرزندان می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
کاهش تمرکز و توجه
فابینگ می‌تواند منجر به کاهش تمرکز و توجه در تعاملات اجتماعی شود. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد سوءتفاهم‌ها و کاهش کیفیت ارتباطات شود.
تاثیرات فابینگ بر سلامت روان
علاوه بر تاثیرات اجتماعی، فابینگ تاثیرات منفی زیادی بر سلامت روان دارد:
افزایش اضطراب و استرس
چک کردن مداوم گوشی و دریافت نوتیفیکیشن‌ها می‌تواند منجر به افزایش سطح اضطراب و استرس در افراد شود.
افزایش احساس تنهایی
فابینگ می‌تواند منجر به افزایش احساس تنهایی و انزوا در افراد شود. وقتی فردی به جای برقراری ارتباط با دیگران به گوشی خود مشغول است، ارتباطات واقعی کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند احساس تنهایی را تشدید کند.
اختلالات خواب
استفاده مداوم از گوشی و چک کردن آن قبل از خواب می‌تواند منجر به اختلالات خواب و کاهش کیفیت خواب شود.
راهکارهای مقابله با فابینگ
برای کاهش تاثیرات منفی فابینگ، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
– تنظیم زمان استفاده از گوشی: تعیین زمان‌های مشخصی برای استفاده از گوشی و اجتناب از چک کردن آن در موقعیت‌های اجتماعی مهم.
– تمرین مهارت‌های ارتباطی: تقویت مهارت‌های ارتباطی و افزایش اعتماد به نفس در برقراری ارتباط مستقیم با دیگران.
– ایجاد فضای بدون گوشی: تعیین مناطقی در خانه یا محل کار به عنوان فضای بدون گوشی و تشویق افراد به تعاملات رو در رو.
– استفاده از فناوری به‌صورت هوشمندانه: استفاده از ابزارها و اپلیکیشن‌هایی که میزان استفاده از گوشی را کنترل می‌کنند و هشدارهایی برای کاهش زمان استفاده ارائه می‌دهند.
تحقیقات و مطالعات مربوط به فابینگ
تحقیقات مختلفی در مورد تاثیرات فابینگ بر روابط اجتماعی و سلامت روان انجام شده است. برخی از این مطالعات نشان داده‌اند که:
تاثیر بر روابط زوجین
تحقیقاتی نشان داده‌اند که فابینگ می‌تواند منجر به کاهش رضایت زناشویی و افزایش تعارضات بین زوجین شود. زوجینی که بیشتر به گوشی خود توجه می‌کنند، کمتر به نیازهای عاطفی یکدیگر پاسخ می‌دهند و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین آنها شود.
تاثیر بر روابط دوستانه
مطالعات نشان داده‌اند که فابینگ می‌تواند روابط دوستانه را تحت تاثیر قرار دهد. دوستانی که به‌طور مداوم به گوشی خود نگاه می‌کنند، کمتر در تعاملات واقعی شرکت می‌کنند و این موضوع می‌تواند منجر به کاهش عمق و کیفیت روابط دوستانه شود.
تاثیر بر روابط والدین و فرزندان
فابینگ در میان والدین و فرزندان نیز می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. والدینی که بیشتر به گوشی خود مشغول هستند، کمتر به نیازها و احساسات فرزندان خود توجه می‌کنند و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد احساس بی‌اهمیتی در فرزندان شود.
نقش فرهنگ و جامعه در فابینگ
فرهنگ و جامعه نقش مهمی در شکل‌گیری و تقویت رفتارهای مرتبط با فابینگ دارند. در برخی فرهنگ‌ها و جوامع، استفاده مداوم از فناوری و شبکه‌های اجتماعی به عنوان نمادی از پیشرفت و مدرنیته تلقی می‌شود و این موضوع می‌تواند رفتارهای مرتبط با فابینگ را تشدید کند. به همین دلیل، آگاهی‌بخشی و آموزش در مورد تاثیرات منفی فابینگ و ترویج فرهنگ استفاده مسئولانه از فناوری، نقش مهمی در کاهش این پدیده دارند.
نقش آموزش و آگاهی‌بخشی در مقابله با فابینگ
آموزش و آگاهی‌بخشی نقش مهمی در مقابله با فابینگ و کاهش تاثیرات منفی آن دارند. برخی از اقدامات موثر در این زمینه عبارتند از:
– برگزاری کارگاه‌های آموزشی: برگزاری کارگاه‌ها و جلسات آموزشی در مدارس، دانشگاه‌ها و محیط‌های کاری می‌تواند به آگاهی‌بخشی در مورد تاثیرات منفی فابینگ و راهکارهای مقابله با آن کمک کند.
– ترویج فرهنگ استفاده مسئولانه از فناوری: ایجاد کمپین‌های آگاهی‌بخشی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای ترویج فرهنگ استفاده مسئولانه از فناوری و کاهش زمان استفاده از گوشی‌های هوشمند.
– تربیت کودکان و نوجوانان: آموزش کودکان و نوجوانان در مورد استفاده صحیح از فناوری و ایجاد الگوهای رفتاری مثبت می‌تواند به کاهش فابینگ در نسل‌های آینده کمک کند.
نقش والدین و مربیان در کاهش فابینگ
والدین و مربیان نقش مهمی در کاهش فابینگ و آموزش الگوهای رفتاری صحیح به کودکان و نوجوانان دارند. برخی از اقدامات موثر در این زمینه عبارتند از:
– الگوی رفتاری مثبت: والدین و مربیان باید خود به عنوان الگوی رفتاری مثبت برای کودکان و نوجوانان عمل کنند و از استفاده مداوم از گوشی در حضور آنها خودداری کنند.
– تشویق به فعالیت‌های جمعی: تشویق کودکان و نوجوانان به شرکت در فعالیت‌های جمعی و تعاملات رو در رو با دیگران می‌تواند به کاهش وابستگی آنها به گوشی کمک کند.
– تعیین قوانین و محدودیت‌ها: تعیین قوانین و محدودیت‌های مشخص برای استفاده از گوشی‌های هوشمند در خانه و مدرسه می‌تواند به کاهش زمان استفاده و افزایش تمرکز و توجه کودکان و نوجوانان کمک کند.
سوالات متداول درباره فابینگ (Phubbing) یا چک کردن دائمی گوشی
1. فابینگ چیست؟
فابینگ (Phubbing) اصطلاحی است که از ترکیب دو کلمه “phone” (تلفن) و “snubbing” (بی‌اعتنایی) به وجود آمده و به معنای بی‌اعتنایی به دیگران و چک کردن مداوم گوشی موبایل است.
2. فابینگ چگونه بر روابط اجتماعی تاثیر می‌گذارد؟
فابینگ می‌تواند منجر به کاهش کیفیت روابط اجتماعی شود. وقتی فردی در حال مکالمه با دیگران به گوشی خود نگاه می‌کند، احساس بی‌اهمیتی و نادیده گرفته شدن در طرف مقابل ایجاد می‌شود و این موضوع می‌تواند باعث کاهش عمق و کیفیت روابط شود.
3. چه عواملی باعث می‌شوند که افراد به فابینگ روی بیاورند؟
عواملی مانند اضطراب اجتماعی، اعتیاد به فناوری، نیاز به دریافت نوتیفیکیشن‌ها و به‌روزرسانی‌های مداوم از شبکه‌های اجتماعی و همچنین فرار از موقعیت‌های استرس‌زا می‌توانند منجر به فابینگ شوند.
4. فابینگ چه تاثیراتی بر سلامت روان دارد؟
فابینگ می‌تواند منجر به افزایش اضطراب و استرس، احساس تنهایی و انزوا و اختلالات خواب شود. همچنین، چک کردن مداوم گوشی می‌تواند باعث کاهش تمرکز و توجه در فعالیت‌های روزانه شود.
5. چگونه می‌توان از فابینگ جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از فابینگ می‌توان از راهکارهایی مانند تنظیم زمان استفاده از گوشی، تمرین مهارت‌های ارتباطی، ایجاد فضای بدون گوشی در محیط‌های خانوادگی و کاری، و استفاده هوشمندانه از فناوری بهره برد.
6. والدین و مربیان چگونه می‌توانند به کاهش فابینگ در کودکان و نوجوانان کمک کنند؟
والدین و مربیان می‌توانند با ایجاد الگوی رفتاری مثبت، تشویق به فعالیت‌های جمعی و تعاملات رو در رو، و تعیین قوانین و محدودیت‌های مشخص برای استفاده از گوشی‌های هوشمند به کاهش فابینگ در کودکان و نوجوانان کمک کنند.
7. چه تفاوتی بین فابینگ و استفاده عادی از گوشی وجود دارد؟
استفاده عادی از گوشی شامل استفاده هدفمند و کنترل‌شده از گوشی برای انجام فعالیت‌های مشخص است، در حالی که فابینگ شامل چک کردن مداوم و بی‌رویه گوشی به صورت غیرضروری و در موقعیت‌های اجتماعی است که منجر به نادیده گرفتن دیگران می‌شود.
8. آیا فابینگ می‌تواند تاثیرات مثبتی داشته باشد؟
در حالت کلی، فابینگ تاثیرات منفی زیادی بر روابط اجتماعی و سلامت روان دارد و تاثیرات مثبتی برای آن شناخته نشده است. استفاده مداوم و بی‌رویه از گوشی می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی اجتماعی و افزایش احساسات منفی شود.
9. آیا فابینگ در محیط‌های کاری نیز مشکل‌ساز است؟
بله، فابینگ در محیط‌های کاری می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری، افزایش تعارضات بین همکاران و کاهش تمرکز در انجام وظایف شود. این موضوع می‌تواند به کاهش کیفیت کار و رضایت شغلی منجر شود.
10. چه اقداماتی می‌توان برای کاهش فابینگ در محیط‌های اجتماعی انجام داد؟
برای کاهش فابینگ در محیط‌های اجتماعی می‌توان از اقداماتی مانند برگزاری جلسات آموزشی در مورد تاثیرات منفی فابینگ، ترویج فرهنگ استفاده مسئولانه از فناوری، و تشویق به تعاملات رو در رو استفاده کرد.
سخن آخر:
فابینگ یا چک کردن دائمی گوشی، به عنوان یک پدیده مدرن، تاثیرات منفی زیادی بر روابط اجتماعی و سلامت روان دارد. با آگاهی‌بخشی و اتخاذ راهکارهای مناسب، می‌توان از تاثیرات منفی آن کاست و کیفیت زندگی اجتماعی و روانی را بهبود بخشید. والدین، مربیان و جامعه نقش مهمی در آموزش و تربیت نسل‌های آینده برای استفاده صحیح و مسئولانه از فناوری دارند.
گردآوری: بخش روانشناسی موزستان
