چرا مدرسه عباسقلی خان باید در لیست جاذبه‌های گردشگری مشهد باشد؟

مدرسه عباسقلی خان: شاهکاری از معماری صفوی در مشهد

تاریخچه مدرسه عباسقلی خان

مدرسه عباسقلی خان در مشهد نه تنها از لحاظ معماری و تاریخی ارزشمند است، بلکه دارای پیشینه‌ای جالب و مرتبط با تاریخ خاندان شاملو است. شاملوها، طایفه‌ای قدرتمند از شمال خراسان بودند که در زمینه جنگاوری مشهور و در آغاز ساکن ترکمنستان بودند. این طایفه با ورود اسلام به ایران، به دین اسلام گرویدند و بعدها به عنوان ترک‌های مسلمان شناخته شدند. در دوران صفویان، شاملوها رابطه‌ای نزدیک با خاندان صفوی داشتند و چندین ازدواج خانوادگی میان این دو گروه صورت گرفت، مهم‌ترین آن‌ها ازدواج شاه اسماعیل صفوی با دختر عبدی بیگ از خاندان شاملو بود.

پس از این ازدواج، نفوذ خاندان شاملو در دربار صفوی بیشتر شد و در نهایت به شاملوها لقب “بیگلربیگی خراسان” داده شد که به معنای حاکم خراسان و هرات بود. عباسقلی خان شاملو، یکی از مهم‌ترین بیگلربیگی‌ها، فردی علاقه‌مند به علم و ادب بود و در راستای پیشرفت علم و دانش، موقوفات زیادی در خراسان ایجاد کرد.

مدرسه عباسقلی خان در سال 1077 هجری قمری در مشهد ساخته شد و در نزدیکی حرم امام رضا (ع) قرار دارد. عباسقلی خان زمین این مدرسه را وقف کرده و در وصایای خود ذکر کرده بود که پس از وفاتش، تولیت این مدرسه باید به نوادگانش واگذار شود. برای مدت‌ها، این مدرسه تحت مدیریت خاندان شاملو قرار داشت، اما در دهه‌های اخیر، تولیت مدرسه به سازمان اوقاف خراسان منتقل شد.

در سال 1375، مرتضی سپهری شاملو، نسل هفتم از خاندان عباسقلی خان، تلاش کرد تا تولیت مدرسه را از سازمان اوقاف باز پس گیرد و موفق شد که تولیت مدرسه دوباره به نسل شاملوها بازگردد.

امروزه مدرسه عباسقلی خان همچنان به عنوان یک مرکز آموزشی مذهبی فعال است و حدود 200 طلبه در این مدرسه مشغول تحصیل هستند. علاوه بر این، این مدرسه به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مشهد نیز شناخته می‌شود که بازدیدکنندگان می‌توانند از بخش‌های مختلف آن بازدید کنند.

معماری مدرسه عباسقلی خان 

معماری مدرسه عباسقلی خان یکی از نمونه‌های برجسته معماری دوران صفوی است که ویژگی‌های خاص این دوره را به خوبی به نمایش می‌گذارد. این مدرسه، مانند دیگر بناهای دوران صفوی، با استفاده از کاشی‌های آبی رنگ و معرق، تزئینات زیبایی دارد که در ایوان‌ها و دیگر بخش‌های ساختمان دیده می‌شود. ایوان‌های وسیع مدرسه با مقرنس‌های باشکوه، نمایی مجلل و در عین حال ساده و باابهت به بنا می‌دهند.

ساختمان مدرسه به سبک چهار ایوانی طراحی شده است و در دو طبقه قرار دارد. در اطراف فضای مستطیل‌شکل این بنا، 104 حجره برای سکونت طلاب ساخته شده است. این حجره‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از هر کدام می‌توان به غرفه‌های مشرف به صحن وسیع مدرسه دسترسی داشت.

از دیگر ویژگی‌های معماری مدرسه عباسقلی خان، 12 پله آجری است که طبقات مختلف بنا را به هم متصل می‌کند. این پله‌ها به زیبایی طراحی شده و در عین سادگی، به ساختمان جلال خاصی می‌بخشند.

عمده مصالح به کار رفته در این بنا آجر است و تزئینات کاشی و کاشی معرق در برخی قسمت‌ها، زیبایی و جذابیت خاصی به فضا افزوده‌اند. همچنین، سردر ورودی مدرسه که در گذشته در اثر توسعه حرم رضوی و تعریض خیابان نواب صفوی به عقب کشیده شد، همچنان در موقعیت جدید خود، شکوه و زیبایی اولیه خود را حفظ کرده است.

در سال 1344، سید علی بهشتی کتابخانه‌ای را به مجموعه مدرسه وقف کرد که به نام “کتابخانه سید” شناخته می‌شود و به عنوان یکی از منابع علمی مهم در مشهد فعالیت می‌کند.

این مدرسه تاریخی علاوه بر کاربرد آموزشی و مذهبی، به عنوان یک جاذبه گردشگری زیبا در مشهد شناخته می‌شود که برای بسیاری از بازدیدکنندگان، کمتر شناخته شده است.

سوالات متداول درباره مدرسه عباسقلی خان

1. مدرسه عباسقلی خان در چه سالی ساخته شده است؟

مدرسه عباسقلی خان در سال 1077 هجری قمری توسط عباسقلی خان بیگلربیگی، از خاندان شاملو، در دوران صفوی ساخته شد.

2. معماری مدرسه عباسقلی خان چگونه است؟

این مدرسه به سبک معماری چهار ایوانی ساخته شده و در دو طبقه دارای 104 حجره برای طلاب است. نمای ایوان‌ها با کاشی‌کاری‌های معرق و مقرنس‌های زیبا تزئین شده‌اند.

3. مدرسه عباسقلی خان در کجا واقع شده است؟

مدرسه عباسقلی خان در مشهد، در ابتدای خیابان نواب صفوی و در نزدیکی حرم امام رضا (ع) قرار دارد.

4. چه کسی تولیت مدرسه عباسقلی خان را بر عهده دارد؟

تولیت این مدرسه برای سال‌های طولانی در اختیار خاندان شاملو بوده است، اما در دهه‌های اخیر سازمان اوقاف خراسان آن را اداره می‌کند.

5. مدرسه عباسقلی خان چه تعداد طلبه را می‌پذیرد؟

در حال حاضر، این مدرسه حدود 200 طلبه را برای تحصیل علوم دینی پذیرفته و آموزش می‌دهد.

سخن پایانی 

در نهایت، مدرسه عباسقلی خان به‌عنوان یکی از آثار تاریخی و مذهبی مشهد، همواره مورد توجه علاقه‌مندان به معماری و تاریخ ایران قرار گرفته است. این بنای ارزشمند، با قدمتی که به دوران صفوی بازمی‌گردد، نمادی از هنر کاشی‌کاری و معماری اسلامی است که جلوه‌ای ویژه به فضای فرهنگی مشهد بخشیده است. بازدید از این مدرسه می‌تواند تجربه‌ای خاص و آگاهی‌بخش برای گردشگران و پژوهشگران باشد.

  گرد آوری:بخش گردشگری موزستان