گیاه کوله‌خاس؛ کاربردها و فواید آن
کوله‌خاس: هدیه‌ای از طبیعت برای سلامتی شما
کوله‌خاس یا جارو قصاب (Ruscus aculeatus) یک درختچه همیشه سبز کوچک است که شاخه‌های سخت و تیزی دارد. در گذشته، قصابان از شاخه‌های این گیاه برای تمیز کردن تخته‌های گوشت استفاده می‌کردند، به همین دلیل به آن جارو قصاب می‌گویند.
این گیاه بومی غرب اروپا است، اما در شمال آفریقا و آسیا نیز یافت می‌شود. امروزه، ریشه‌های آن به عنوان مکمل استفاده می‌شود، زیرا ترکیبات فعال آن با چندین فایده بالقوه سلامتی مرتبط است.
ترکیبات فعال کوله‌خاس
به دلیل استفاده گسترده آن در طب طبیعی، کوله‌خاس موضوع بسیاری از تحقیقات بوده است. به همین دلیل، پزشکان دریافته‌اند که بسیاری از ترکیبات بیوشیمیایی فعال آن استفاده از آن را به عنوان یک درمان طبیعی توجیه می‌کند. البته، مطالعات هنوز در حال انجام است و هنوز هیچ مدرک محکمی برای در نظر گرفتن آن به عنوان یک درمان انتخاب اول وجود ندارد. با این حال، متخصصان مواد دارویی آن را شناسایی کرده‌اند.
شایان ذکر است که ترکیبات فعال از ریزوم و ریشه گیاه استخراج می‌شوند. باید از سایر قسمت‌ها، مانند میوه‌ها، اجتناب کرد زیرا حاوی ترکیبات سمی هستند. طبق داده‌های گردآوری شده در مجله علمی، برجسته‌ترین ترکیبات مورد علاقه عبارتند از:
• روسکوجنین و نئو-روسکوجنین (ساپونین‌های استروئیدی): دارای خواص ضد التهابی و وریدوتونیک هستند.
• فلاونوئیدها، مانند روتوزید و هسپریدین: به خاصیت مدر و ضد ادم نسبت داده می‌شوند.
• تری‌ترپن‌ها
• نمک‌های معدنی، به ویژه پتاسیم
• رزین‌ها
• آثار روغن ضروری
کاربردها و فواید کوله‌خاس
به دلیل ترکیب خاص خود، کوله‌خاس به عنوان یک داروی ضد التهابی، مدر، وریدوتونیک و محافظ مویرگی در نظر گرفته می‌شود. با این حال، بسیاری از کاربردهای آن از عمل سنتی ناشی می‌شود و مطالعات علمی قطعی برای حمایت از آن کم است. در حال حاضر، برخی تحقیقات یافته‌های امیدوارکننده‌ای داشته‌اند.
فعالیت ضد التهابی
وضعیت‌های التهابی مزمن با افزایش خطر بیماری مرتبط است. بنابراین، برای جلوگیری از وخامت سلامت باید آن را کنترل کنیم. در این راستا، به نظر می‌رسد کوله‌خاس فواید بالقوه‌ای داشته باشد. تحقیقات منتشر شده در مجله علوم دارویی نشان می‌دهد که روسکوجنین، یکی از ترکیبات فعال آن، نشانگرهای التهابی را کاهش می‌دهد.
به طور مشابه، مطالعه‌ای در آرشیو تحقیقات دارویی از این مکانیسم‌ها حمایت می‌کند. به طور خاص، نتیجه‌گیری می‌کند که روسکوجنین به توقف تولید آنزیمی که باعث تخریب غضروف در اختلالات آرتریتی می‌شود، کمک می‌کند. کوله‌خاس می‌تواند یک ضد التهاب خوب برای اختلالات مفصلی باشد.
کمک به اختلالات وریدی
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای کوله‌خاس برای گردش خون است. محتوای فراوان فلاونوئید آن با فواید در سطح عروقی مرتبط است. به طور دقیق‌تر، این گیاه حاوی موادی است که گیرنده‌های آلفا-آدرنرژیک را تحریک می‌کند که باعث انقباض رگ‌ها می‌شود.
در تحقیقات به اشتراک گذاشته شده توسط بین المللی آنژیولوژی، مشخص شد که مکمل Ruscus aculeatus با اسید اسکوربیک (ویتامین C) به کاهش علائم و ادم در بیماران مبتلا به اختلالات وریدی مزمن کمک می‌کند. به طور خاص، درد پا، سنگینی و احساس تورم را کاهش داد.
پیشگیری از هموروئید
در طب سنتی، کوله‌خاس به عنوان یک مکمل پیشگیرانه علیه هموروئید استفاده می‌شده است. برخی معتقدند که به کاهش تورم و تحریک انقباض رگ‌ها کمک می‌کند. از سوی دیگر، مطالعه‌ای در درمان‌های جایگزین و مکمل نشان داد که 69 درصد از افرادی که با کوله‌خاس مکمل مصرف می‌کردند، علائم هموروئید مانند درد و تحریک کمتری داشتند.
سایر فواید احتمالی کوله‌خاس
چندین فایده کوله‌خاس از داده‌های تجربی و کاربردهای آن در طب طبیعی ناشی می‌شود. بنابراین، باید از مکمل‌های آن با احتیاط استفاده کنید. طبق اطلاعات شرکت آمریکایی ، شواهد کافی برای موارد زیر وجود ندارد:
• رتینوپاتی دیابتی
• فشار خون پایین هنگام برخاستن
• واریس
• تورم بازوها به دلیل لنف ادم
• یبوست
• سندرم پای بی‌قرار
• سندرم پیش از قاعدگی
• شکستگی
• احتباس مایع
• نقرس یا هایپروریسمی
• سنگ کلیه
• کمردرد
عوارض جانبی احتمالی کوله‌خاس
متخصصان مکمل‌های کوله‌خاس را برای اکثر افراد ایمن می‌دانند، البته اگر به مدت حداکثر 3 ماه به صورت خوراکی مصرف شود. با این حال، در برخی افراد ممکن است باعث واکنش‌های ناخواسته مانند سوزش سر دل، حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود.
در یک گزارش موردی در مجله پزشکی، زنی مبتلا به دیابت پس از مصرف این گیاه دچار کتواسیدوز شد. با این حال، متخصصان نمی‌دانند که علت اصلی کوله‌خاس بوده است یا عوامل دیگر.
نباید آن را همزمان با داروهای فشار خون یا بیماری کلیوی مصرف کنید زیرا ممکن است تداخل داشته باشد. در این موارد، بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید. کودکان، زنان باردار و شیرده نیز باید از آن دوری کنند.
باید در نظر داشت که ساپونین‌های این گیاه به عنوان ضد مواد مغذی عمل می‌کنند. بنابراین، مصرف آن ممکن است جذب مواد معدنی ضروری مانند روی و آهن را کاهش دهد.
دوز و توصیه‌ها
در حال حاضر، متخصصان دوز دقیقی برای مصرف کوله‌خاس تعیین نکرده‌اند. مقدار توصیه شده ممکن است با توجه به سن، جنسیت و سابقه پزشکی و سایر عوامل متفاوت باشد. بنابراین، باید به دوز پیشنهادی روی برچسب مکمل احترام بگذارید. به طور کلی، در اینجا برخی از دستورالعمل‌های اساسی آورده شده است:
• ریشه خشک: از 0.05 تا 0.10 اونس (1.5 تا 3 گرم) در روز
• قرص: حداکثر 200 میلی گرم، 2 یا 3 بار در روز
• تنتور یا عصاره: 3 تا 6 میلی لیتر در روز
به طور مشابه، پماد، شربت و سایر محصولات حاوی این گیاه موجود است.
نکات مهم در مورد کوله‌خاس
مکمل‌های کوله‌خاس به دلیل تأثیرشان بر گردش خون و اختلالات مرتبط با آن شناخته شده‌اند. می‌توانید آن‌ها را در فروشگاه‌های گیاهان دارویی یا داروخانه‌ها، به تنهایی یا همراه با گیاهان و مواد دیگر پیدا کنید. اگرچه برخی مطالعات از فواید آن حمایت می‌کنند، اما باید به خاطر داشته باشید که جایگزین درمان پزشکی نمی‌شود.
در هر یک از ارائه‌های آن، باید از گیاه با احتیاط و طبق دستورالعمل‌های حرفه‌ای یا برچسب استفاده کنید. اگر بیماری زمینه‌ای دارید یا دارویی مصرف می‌کنید، ابتدا باید از پزشک خود سوال کنید.
سوالات متداول درباره کوله‌خاس
1. کوله‌خاس چیست؟
کوله‌خاس گیاهی است که به دلیل شاخه‌های تیز و سفتش به این نام معروف شده است. از ریشه این گیاه برای تهیه داروهای گیاهی استفاده می‌شود.
2. چه کسانی نباید از کوله‌خاس استفاده کنند؟
زنان باردار، شیرده و کودکان، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی و افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند باید قبل از مصرف کوله‌خاس با پزشک خود مشورت کنند.
3. بهترین زمان مصرف کوله‌خاس چه زمانی است؟
بهترین زمان مصرف کوله‌خاس به توصیه پزشک و نوع محصول بستگی دارد.
4. آیا کوله‌خاس برای همه مفید است؟
خیر، کوله‌خاس برای همه مفید نیست و ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند.
5. آیا کوله‌خاس برای کاهش وزن مفید است؟
تاکنون هیچ مدرک علمی مبنی بر تاثیر کوله‌خاس بر کاهش وزن وجود ندارد.
6. آیا کوله‌خاس برای تقویت سیستم ایمنی مفید است؟
اگرچه برخی مطالعات نشان می‌دهند که کوله‌خاس دارای خواص ضد التهابی است، اما نمی‌توان گفت که به طور مستقیم سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.
نتیجه گیری
در پایان، کوله‌خاس گیاهی است که به دلیل خواص درمانی خود در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. اگرچه تحقیقات بیشتری برای تایید تمام ادعاهای مربوط به آن نیاز است، اما به نظر می‌رسد که این گیاه می‌تواند در درمان برخی بیماری‌ها موثر باشد. با این حال، قبل از استفاده از هرگونه مکمل گیاهی، از جمله کوله‌خاس، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا از ایمنی و مناسب بودن آن برای شما اطمینان حاصل کنید. همچنین، به یاد داشته باشید که هیچ گیاه دارویی نمی‌تواند جایگزین درمان‌های پزشکی شود.
گردآوری:بخش سلامت موزستان
