آزمایش A1C؛ چرا این آزمایش برای کنترل دیابت مهم است؟

آزمایش A1C چیست؟

آزمایش A1C یک آزمایش خون رایج است که برای تشخیص دیابت نوع 1 و نوع 2 استفاده می‌شود. اگر به دیابت مبتلا هستید، از این آزمایش برای بررسی کنترل سطح قند خون نیز استفاده می‌شود. نتیجه آزمایش A1C سطح متوسط قند خون شما در دو تا سه ماه گذشته را نشان می‌دهد. به طور خاص، آزمایش A1C اندازه‌گیری می‌کند که چه درصدی از پروتئین‌های هموگلوبین خون شما با قند پوشیده شده است (گلیکوزیله شده). پروتئین‌های هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را حمل می‌کنند.

هرچه سطح A1C شما بالاتر باشد، کنترل قند خون شما ضعیف‌تر است و خطر عوارض دیابت بیشتر می‌شود.

نام کامل آزمایش A1C

• آزمایش HbA1c 

نام های دیگر آزمایش A1C

• هموگلوبین گلیکوزیله

• هموگلوبین A1C

• HbA1c 

نوع نمونه آزمایش A1C

• خون

نحوه انجام آزمایش A1C

اگر نمونه خون شما از رگ گرفته شود، می‌توانید انتظار موارد زیر را داشته باشید:

1. روی صندلی می‌نشینید و یک پرستار مکان مناسب برای گرفتن خون را روی بازوی شما پیدا می‌کند. این معمولاً قسمت داخلی بازو، در سمت مقابل آرنج است.

2. بعد از پیدا کردن رگ، محل را تمیز و ضدعفونی می‌کنند.

3. سپس یک سوزن کوچک وارد رگ می‌شوند تا نمونه خون بگیرند. این ممکن است کمی سوزش ایجاد کند.

4. بعد از فرو کردن سوزن، مقداری خون در یک لوله جمع می‌شود.

5. وقتی خون کافی برای آزمایش جمع شد، سوزن را خارج می‌کنند و با پنبه یا گاز روی محل فشار می‌دهند تا خونریزی بند بیاید.

6. در نهایت، روی محل پانسمان می‌گذارند و کار تمام می‌شود.

اگر نمونه خون شما از انگشت گرفته شود، می‌توانید انتظار موارد زیر را داشته باشید:

1. پزشک از شما می‌پرسد که کدام انگشت را ترجیح می‌دهید.

2. انگشت شما را با الکل تمیز می‌کنند و با یک سوزن کوچک که لانست نامیده می‌شود، انگشت شما را سوراخ می‌کنند. این سوزن معمولاً در یک دستگاه پلاستیکی کوچک قرار دارد.

3. انگشت شما را فشار می‌دهند تا یک قطره خون تشکیل شود و آن را در یک ظرف کوچک پلاستیکی جمع می‌کنند.

4. بعد از گرفتن خون کافی برای آزمایش، به شما پنبه یا گاز می‌دهند تا روی انگشت خود فشار دهید و خونریزی را بند بیاورید.

5.  نتایج معمولاً طی چند دقیقه آماده می‌شوند.

خطرات و عوارض انجام آزمایش A1C

• آزمایش خون بخشی بسیار رایج و ضروری از آزمایش‌ها و غربالگری‌های پزشکی است. انجام هر دو نوع آزمایش A1C خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در محل خون‌گیری یا محل سوزن زدن انگشت کمی حساسیت یا کبودی ایجاد شود، اما این معمولاً به سرعت برطرف می‌شود. 

زمان و شرایط انجام آزمایش A1C

• این آزمایش آمادگی خاصی نیاز نیست: برای انجام آزمایش A1C، نیازی به ناشتا بودن یا آمادگی خاصی ندارید. می‌توانید در هر زمانی از روز آزمایش را انجام دهید.

آزمایش A1C در چه مواردی تجویز می‌شود؟

اگر به دیابت مبتلا هستید، باید سالی دو بار یا بیشتر آزمایش A1C انجام دهید تا ببینید برنامه درمانی شما چقدر موثر است. تیم مراقبت بهداشتی شما دقیقاً تعیین می‌کند که باید چقدر این آزمایش را انجام دهید. اگر به دیابت مبتلا نیستید، پزشک ممکن است در صورت داشتن علائم این بیماری، از جمله موارد زیر، آزمایش A1C را برای شما تجویز کند:

• تشنگی شدید

• افزایش ادرار

• تاری دید

• خستگی

همچنین ممکن است برای غربالگری دیابت نوع 2 اگر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید، آزمایش A1C انجام دهید. عوامل خطر عبارتند از:

• سابقه خانوادگی دیابت نوع 2

• سابقه شخصی دیابت بارداری

• چاقی

• کم تحرکی

• بالای 35 سال

داروها و عوامل مداخله گر برای انجام آزمایش A1C

• داروهای کاهش‌دهنده قند خون: این داروها معمولاً باعث کاهش سطح A1C می‌شوند. اگر شما در حال مصرف این داروها هستید، پزشک شما ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروهای شما داشته باشد.

• کورتیکواستروئیدها: این داروها می‌توانند سطح قند خون را افزایش دهند و در نتیجه باعث افزایش کاذب A1C شوند.

• بتابلوکرها: این داروها می‌توانند سطح گلوکز را افزایش دهند و بر نتایج آزمایش A1C تأثیر بگذارند.

• نیاسین: این دارو می‌تواند سطح گلوکز را افزایش دهد و بر نتایج آزمایش A1C تأثیر بگذارد.

• آسپیرین: در دوزهای بالا، آسپیرین می‌تواند بر نتایج آزمایش A1C تأثیر بگذارد.

• کم‌خونی: کم‌خونی شدید می‌تواند باعث افزایش کاذب A1C شود.

• بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های کلیوی یا کبدی می‌توانند بر نتایج آزمایش A1C تأثیر بگذارند.

• بارداری: در دوران بارداری، سطح هموگلوبین A1C ممکن است کمی افزایش یابد.

تفسیر آزمایش A1C

نتیجه آزمایش A1C به صورت درصد بیان می‌شود. این عدد نشان‌دهنده بخشی از پروتئین‌های هموگلوبین است که گلیکه شده یا حاوی گلوکز هستند. هرچه درصد بالاتر باشد، سطح قند خون شما در چند ماه گذشته بالاتر بوده است. 

مقادیر نرمال آزمایش A1C

سوالات رایج در رابطه با آزمایش A1C

1. آیا می‌توان با تغییر رژیم غذایی و ورزش، نتیجه آزمایش A1C را بهبود بخشید؟

بله، قطعاً. تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کاهش وزن می‌تواند به طور قابل توجهی به بهبود سطح A1C کمک کند.

2. آیا ناشتا بودن برای انجام آزمایش A1C ضروری است؟

خیر، برای انجام آزمایش A1C ناشتا بودن الزامی نیست.

3. آیا عوامل دیگری به جز قند خون بر نتیجه آزمایش A1C تأثیر می‌گذارند؟

بله، عوامل دیگری مانند نوع هموگلوبین، کم‌خونی، برخی داروها، بیماری‌های مزمن و بارداری می‌توانند بر نتیجه آزمایش A1C تأثیر بگذارند.

4. آیا می‌توان با یک بار انجام آزمایش A1C، به طور قطعی دیابت را تشخیص داد؟

تشخیص دیابت معمولاً بر اساس چندین آزمایش و معاینه بالینی انجام می‌شود. آزمایش A1C یکی از این آزمایش‌ها است و به تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیست.

5. آیا آزمایش A1C می‌تواند دیابت نوع 1 را نیز تشخیص دهد؟

بله، آزمایش A1C می‌تواند برای تشخیص دیابت نوع 1 نیز استفاده شود.

نکات مهم دیگری که باقی مانده است و باید بدانید

• برخی افراد دارای انواع نادر هموگلوبین هستند که می‌تواند بر نتایج آزمایش A1C تأثیر بگذارد.

• همیشه برای تفسیر دقیق نتایج آزمایش A1C با پزشک خود مشورت کنید.

• پزشک شما بر اساس نتیجه آزمایش A1C، اهداف درمانی مشخصی را برای شما تعیین خواهد کرد.

• مصرف غذاهای کم‌کربوهیدرات، سرشار از فیبر و دارای شاخص گلیسمی پایین می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند.

• اگر به دیابت مبتلا هستید، مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک بسیار مهم است.

تذکر مهم

از اطلاعات موجود در این مقاله نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد سلامتی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.