آسپاراژیناز؛ همه آنچه باید درباره این داروی ضد سرطان بدانید

مشخصات آسپارژیناز

• نام دارو: آسپاراژیناز

• نام لاتین: Asparaginase

• نام تجاری: Elspar

• رده دارویی: داروهای ضد سرطان

• اشکال دارویی: پودر

• فروش دارو: بانسخه

موارد مصرف آسپارژیناز

• درمان لوسمی حاد لنفاوی

• درمان لوسمی حاد مغز استخوان 

• درمان لنفوم غیر هوچکین 

موارد منع مصرف آسپارژیناز

• حساسیت به دارو: اگر فردی به آسپاراژیناز یا هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده آن حساسیت داشته باشد، نباید از این دارو استفاده کند. واکنش‌های آلرژیک به آسپاراژیناز ممکن است شدید و حتی کشنده باشد.

• پانکراتیت: افرادی که سابقه پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) دارند یا در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستند، نباید از آسپاراژیناز استفاده کنند. زیرا این دارو ممکن است خطر ابتلا به پانکراتیت را افزایش دهد.

• اختلالات انعقادی خون: آسپاراژیناز ممکن است باعث اختلال در انعقاد خون شود. بنابراین، افرادی که دارای اختلالات انعقادی خون هستند، باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از این دارو استفاده کنند.

• بارداری و شیردهی: زنان باردار و شیرده باید از مصرف آسپاراژیناز خودداری کنند، زیرا ایمنی مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی به طور کامل مشخص نشده است.

مقدار و نحوه مصرف آسپارژیناز

• سن بیمار

• نوع و شدت بیماری تحت درمان

• نحوه واکنش به اولین مقدار مصرفی دارو

• سایر شرایط پزشکی بیمار

• نوع و مرحله سرطان بر مقدار و نحوه مصرف دارو تأثیر می‌گذارد.

• داروهای دیگری که بیمار مصرف می‌کند نیز ممکن است بر دوز و نحوه مصرف آسپاراژیناز تأثیر بگذارند.

• این دارو توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی، معمولاً در محیط بیمارستان، به صورت تزریق به عضله، زیر پوست یا داخل ورید تزریق می‌شود. دوز دارو بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان تعیین می‌شود.

• آسپاراژیناز در انواع مختلفی وجود دارد که هر کدام ممکن است روش مصرف متفاوتی داشته باشند.

• آسپاراژیناز معمولاً در ترکیب با سایر داروهای شیمی‌درمانی استفاده می‌شود و نحوه مصرف آن ممکن است به این ترکیبات بستگی داشته باشد.

عوارض جانبی آسپارژیناز

• ممکن است درد یا تورم در محل تزریق، حالت تهوع، استفراغ، گرفتگی معده، از دست دادن اشتها، سردرد، کمبود انرژی یا خواب‌آلودگی رخ دهد.

• اگر هرگونه عوارض جانبی جدی داشتید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید، از جمله:

• درد شدید معده همراه با تهوع/استفراغ

• تورم معده/شکم

• تغییرات ذهنی/روحی

• لرزش

• سفتی عضلات

• درد مفصلی

• تورم دست‌ها/پاها/پاهای پایین

• زردی چشم‌ها/پوست

• خونریزی یا کبودی غیرمعمول (مانند خونریزی بینی، مدفوع سیاه یا خون آلود)

• علائم قند خون بالا (مانند تشنگی غیرمعمول، ادرار مکرر)

• تغییرات بینایی

• غش کردن

• سردرد شدید

• سرگیجه شدید

• تشنج

• درد قفسه سینه

• این دارو می‌تواند توانایی بدن را برای مبارزه با عفونت کاهش دهد. اگر علائم عفونت مانند گلودردی که برطرف نمی‌شود، تب، لرز یا زخم‌های دهان یا لب‌ها را تجربه کردید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.

• واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، اگر علائم واکنش آلرژیک جدی را مشاهده کردید، بلافاصله کمک پزشکی بگیرید، از جمله: راش ، خارش/تورم (به ویژه صورت/زبان/گلو) ، سرگیجه شدید و مشکل در تنفس

نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پرشک خود اطلاع دهید.

تداخل دارویی آسپارژیناز

• داروهای شیمی درمانی

• کورتیکواستروئیدها

• داروهای ضد انعقاد

• داروهای کاهش دهنده قند خون

• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

نکته: برای جلوگیری از این تداخل، لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید را در اختیار پزشکتان قرار دهید.

موارد احتیاط مصرف آسپارژیناز

• حساسیت به داروهای دیگر: قبل از دریافت آسپاراژیناز، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید که آیا به آن حساسیت دارید یا هرگونه حساسیت دیگری دارید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعال باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود مشورت کنید.

• مصرف آسپارژیناز در دوران بارداری: اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید. شما نباید در حین استفاده از آسپاراژیناز باردار شوید. آسپاراژیناز ممکن است به جنین آسیب برساند. پزشک شما باید قبل از شروع این دارو، آزمایش بارداری انجام دهد. در حین استفاده از این دارو و تا 3 ماه پس از آخرین دوز، در مورد روش‌های قابل اعتماد کنترل بارداری غیر هورمونی (مانند کاندوم، دیافراگم همراه با اسپرم کش) با پزشک خود مشورت کنید. اگر باردار شدید، بلافاصله با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای این دارو صحبت کنید.

• مصرف آسپارژیناز در دوران شیردهی: مشخص نیست که آیا آسپاراژیناز وارد شیر مادر می‌شود. به دلیل خطر احتمالی برای نوزاد، شیردهی در حین استفاده از این دارو توصیه نمی‌شود. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

• مصرف آسپارژیناز در سالمندان: آسپاراژیناز دارویی است که عمدتاً برای درمان برخی سرطان‌ها، به ویژه لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) استفاده می‌شود. اگرچه این دارو برای درمان سرطان در همه گروه‌های سنی، از جمله سالمندان، تجویز می‌شود، اما برخی نکات خاص در مورد مصرف آسپاراژیناز در سالمندان باید مورد توجه قرار گیرد.

• مصرف آسپارژیناز در کودکان: آسپاراژیناز یکی از داروهای مهم در درمان لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) در کودکان است. این دارو با جلوگیری از تولید پروتئین در سلول‌های سرطانی، به توقف رشد تومور کمک می‌کند. با این حال، مانند هر داروی دیگری، آسپاراژیناز نیز عوارضی دارد که در کودکان باید با دقت بیشتری مورد توجه قرار گیرد.

نحوه عملکرد

• آسپاراژیناز آنزیمی است که با مواد طبیعی لازم برای رشد سلول های سرطانی تداخل می کند. با از بین بردن یا توقف رشد سلول های سرطانی عمل می کند.

شرایط نگهداری آسپارژیناز

• این دارو در بیمارستان یا کلینیک تجویز می شود و در خانه نگهداری نمی شود.

توصیه هایی برای مصرف کنندگان آسپارژیناز

• قبل از انجام جراحی، به پزشک یا دندانپزشک خود در مورد تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه و محصولات گیاهی) اطلاع دهید.

• در هنگام استفاده از وسایل تیز مانند تیغ یا ناخن‌گیر و اجتناب از فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های تماسی، احتیاط کنید تا احتمال بریدگی، کبودی یا آسیب دیدگی را کاهش دهید.

• قبل از انجام هرگونه واکسیناسیون، به متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود اطلاع دهید که از آسپاراژیناز استفاده می‌کنید. از تماس با افرادی که اخیراً واکسن‌های زنده (مانند واکسن آنفلوآنزای استنشاقی از طریق بینی) دریافت کرده‌اند خودداری کنید.

• این دارو ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود. الکل یا ماریجوانا (کانابیس) می‌تواند شما را بیشتر خواب‌آلود کند. تا زمانی که می‌توانید با خیال راحت رانندگی کنید، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات یا انجام هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد خودداری کنید. مصرف نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنید. اگر از ماریجوانا (کانابیس) استفاده می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید.

• قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود، به‌ویژه پانکراتیت و بیماری کبدی خود را به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.   

تذکر مهم

مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.