آمیبیازیس؛ علائم بیماری، راههای انتقال و درمان

آمیبیازیس و عوارض ناخوشایند آن: از اسهال تا کرامپ شکمی

آمیبیازیس یک بیماری انگلی است که توسط انگل تک یاخته ای (Entamoeba histolytica) ایجاد می شود. این انگل در روده بزرگ انسان زندگی می کند و می تواند باعث اسهال خونی، درد شکم و سایر علائم شود. 

آمیبیازیس از طریق مصرف آب یا غذاهای آلوده به آمیب‌ها منتقل می‌شود. آمیب‌ها وارد روده‌ی بزرگ می‌شوند و به صورت آمیب‌های تک‌یاخته در داخل روده زندگی می‌کنند. در برخی از موارد، آمیب‌ها می‌توانند از روده خارج شده و به اعضای دیگر بدن مانند کبد و ریه‌ها منتقل شوند و عفونت‌های جدی ایجاد کنند.

علایم بیماری آمیبیازیس 

علایم بیماری آمیبیازیس ممکن است متنوع باشد و به طور کلی بر اساس شدت عفونت و منطقهٔ تحت تأثیر تغییر کند. برخی از علایم شایع آمیبیازیس عبارتند از:

• اسهال: اسهال ممکن است آبکی یا خونی باشد و معمولاً به صورت متقاطع یا مداوم ادامه دارد.

• کرامپ و درد شکمی: درد و کرامپ شکمی ممکن است همراه با اسهال باشد و در بخش پایین شکم به خصوص در ناحیهٔ سمت راست رخ می‌دهد.

• تب: برخی از افراد مبتلا به آمیبیازیس ممکن است تب داشته باشند، علت آن تحریک سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت است.

• خستگی و ضعف عمومی: عفونت آمیبیازیس می‌تواند باعث کاهش اشتها، کاهش وزن، خستگی و ضعف عمومی شود.

• افزایش حجم مدفوع: ممکن است حجم مدفوع افزایش یابد و در برخی موارد مدفوع شکل کوچکتر و چسبنده‌تری داشته باشد.

• خونریزی مقعدی: در برخی موارد، آمیب‌ها می‌توانند باعث خراشیدگی و خونریزی در مقعد شوند که ممکن است به همراه مدفوع دیده شود.

 در صورت بروز هر یک از این علائم یا شک به وجود آمیبیازیس، بهتر است به پزشک معالج خود مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را تعیین کند. در موارد نادر، آمیبیازیس می تواند منجر به عوارض جدی شود، مانند:

• آبسه کبد: آبسه کبد یک کیست پر از چرک است که در کبد ایجاد می شود. آبسه کبد ممکن است باعث درد شدید در سمت راست بالای شکم، تب، و حالت تهوع و استفراغ شود.

• آمیبیازیس مغزی: آمیبیازیس مغزی یک عفونت مغزی است که می تواند باعث سردرد، تب و تشنج شود.

• آمیبیازیس ریوی: آمیبیازیس ریوی یک عفونت ریه است که می تواند باعث سرفه، درد قفسه سینه و تب شود.

راههای انتقال آمیبیازیس

آمیبیازیس از طریق مسیرهای انتقال زیر منتشر می‌شود:

• مصرف آب و غذای آلوده: عفونت آمیبیازیس معمولاً به دنبال مصرف آب و غذایی است که آلوده به آمیب‌ها وجود دارد. آلودگی آب و غذا می‌تواند از طریق کنتامیناسیون مستقیم یا از طریق دست‌های آلوده افرادی که با آمیب‌ها آلوده هستند، صورت بگیرد.

• انتقال مدفوع-دهانی: وقتی که فضولات آلوده به آمیب‌ها به علت عدم رعایت بهداشتی دست‌ها با دهان یا غذا تماس پیدا می کند به انتقال آمیب‌ها و بروز عفونت آمیبیازیس منجر شود.

• انتقال جنسی: در برخی موارد، آمیب‌ها می‌توانند از طریق رابطه جنسی به فرد دیگری منتقل شوند. این روش انتقال در صورت بروز تماس جنسی با فرد مبتلا به آمیبیازیس رخ می‌دهد.

• انتقال از مادر به جنین: عفونت آمیبیازیس نیز ممکن است از مادر به جنین در طول حاملگی منتقل شود. این نوع انتقال در برخی موارد نادر رخ می‌دهد.

به منظور جلوگیری از انتقال آمیبیازیس، مهم است که بهداشت شخصی مناسب را رعایت کنید، از آب آشامیدنی تمیز و بهداشتی استفاده کنید، مواد غذایی را به درستی بپزید و از تماس جنسی با فرد مبتلا به آمیبیازیس پرهیز کنید.

راههای پیشگیری از آمیبیازیس

برای پیشگیری از آمیبیازیس، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• بهداشت شخصی: رعایت بهداشت شخصی مهمترین راه برای پیشگیری از آمیبیازیس است. قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از توالت دست‌ها را به طور منظم با آب و صابون بشویید. همچنین، پیش از خوردن مواد غذایی، مطمئن شوید که آنها به درستی پخته شده‌اند و آب آشامیدنی تمیز و ایمن است.

• آب آشامیدنی سالم: اطمینان حاصل کنید که آبی که می‌نوشید از منابع بهداشتی و ایمن تأمین می‌شود. بهتر است از آب آشامیدنی بطور مطلوب استفاده کنید، در صورتی که از سلامت آبی مطمئن نیست، آن را جوشانده و یا از طریق فیلتراسیون مناسب تصویه کنید.

• مواد غذایی سالم: مطمئن شوید که مواد غذایی که مصرف می‌کنید به درستی آماده شده‌اند و از منابع بهداشتی تأمین شده‌اند. میوه‌ها و سبزیجات را قبل از مصرف به خوبی بشویید و از مواد غذایی که به درستی نگهداری نشده‌اند یا آلوده به نظر می‌رسند، پرهیز کنید.

• بهداشت محیطی: بهداشت محیطی مناسب نقش مهمی در کاهش انتقال آمیبیازیس ایفا می‌کند. بهداشت مناسب حمام‌ها، توالت‌ها و فضاهای عمومی، جلوگیری از تماس غیرضروری با خاک آلوده و بهداشت مناسب فضاهای غذاخوری و آشپزخانه می‌تواند کمک کننده باشد.

• جلوگیری از تماس جنسی ناایمن: استفاده از روش‌های موثر جلوگیری از بارداری و استفاده از محافظت در روابط جنسی می‌تواند از انتقال آمیبیازیس جلوگیری کند.

با رعایت این اقدامات، می‌توانید خطر ابتلا به آمیبیازیس را به طور قابل توجهی کاهش دهید. در صورتی که در مناطق با خطر بالای آمیبیازیس قرار دارید، بهتر است با پزشک خود در مورد واکسیناسیون یا داروهای پیشگیری مشورت کنید.

عوارض آمیبیازیس

آمیبیازیس یک عفونت روده‌ای است که می‌تواند به عوارض جدی منجر شود. برخی از عوارض متداول آمیبیازیس عبارتند از:

• اسهال: عارضه اصلی آمیبیازیس اسهال است. اسهال ممکن است شدید و مزمن باشد و همراه با تغییرات در رنگ و بافت مدفوع باشد. ممکن است همراه با کرامپ شکمی و نفخ باشد.

• کم خونی: آمیبیازیس می‌تواند باعث کمبود آهن و کم خونی شود. این به دلیل خونریزی در دستگاه گوارش ناشی از تخریب آمیب‌ها و آسیب به روده است.

• سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): برخی از افراد پس از عفونت آمیبیازیس ممکن است علائم IBS مانند درد شکمی مزمن، تغییرات در عادت مدفوع و نفخ را تجربه کنند.

• عفونت‌های فراگیر: در برخی موارد، آمیبیازیس می‌تواند به سایر اعضای بدن مانند کبد، ریه‌ها و مغز منتقل شود و عفونت‌های فراگیر ایجاد کند که نیازمند درمان فوری هستند.

• عوارض دیگر: برخی از عوارض دیگر شامل کاهش وزن، خستگی، تب، سردرد و تهوع می‌شوند.

در صورت تجربه هرگونه علامت یا عارضه مشکوک پس از تماس با آمیبیازیس، بهتر است به پزشک خود مراجعه کرده و درمان مناسب را دریافت کنید.

راههای درمان آمیبیازیس

برای درمان آمیبیازیس، اغلب از داروهای ضدآمیبی استفاده می‌شود. انتخاب دارو و مدت زمان درمان معمولاً بسته به شدت عفونت و منطقه جغرافیایی متفاوت است. درمان آمیبیازیس معمولاً شامل موارد زیر است:

• مترونیدازول (Metronidazole): این دارو جزء داروهای انتخابی برای درمان آمیبیازیس است. مترونیدازول با اثر مخرب بر روی آمیب‌ها و باعث ایجاد تخریب و مرگ آنها می‌شود.

• تینیدازول (Tinidazole): این دارو دیگر گزینه‌ای است که برای درمان آمیبیازیس استفاده می‌شود. اثرات آن مشابه مترونیدازول است.

• پارومومایسین (Paromomycin): این دارو نیز برای درمان آمیبیازیس استفاده می‌شود. اثرات آن بر روی آمیب‌ها به تثبیت روی ریبوزوم‌های آنها و مهار سنتز پروتئین است.

در برخی موارد، ممکن است پزشک ترکیبی از داروها را برای درمان آمیبیازیس تجویز کند. همچنین، در صورت وجود عفونت شدید یا عوارض جانبی جدی، باید درمان با داروهای دیگر مانند نیتازوکسانید (Nitazoxanide) و کیندازول (Quin-dox) را مورد بررسی قرار داد.

مهم است که همهٔ داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید و دورهٔ کامل درمان را تکمیل کنید، حتی اگر علائم شما بهبود یابد. همچنین، ممکن است پزشک شما پس از درمان موفقیت‌آمیز آمیبیازیس، آزمون‌های تکراری را برای اطمینان از شفای کامل تجویز کند.

سوالات متداول درباره آمیبیازیس

1. آمیبیازیس چیست؟

آمیبیازیس یک عفونت روده‌ای است که توسط آمیب‌ها، به خصوص آمیب آنتاموبا هیستولیتیکا، ایجاد می‌شود. این آمیب‌ها می‌توانند به طور مستقیم در دستگاه گوارش فرد وارد شده و عوارضی مانند اسهال و… را به همراه داشته باشند.

2. چگونه آمیبیازیس انتقال می‌یابد؟

عمدتاً آمیبیازیس از طریق آب و غذای آلوده به آمیب‌ها منتقل می‌شود. آب آلوده، میوه‌ها و سبزیجات کثیف و خوراکی‌هایی که به درستی پخته نشده‌اند، می‌توانند منابع اصلی انتقال آمیبیازیس باشند. همچنین، انتقال آمیبیازیس از طریق تماس مستقیم با ذرات مدفوع آلوده نیز ممکن است.

3. چه علائم و نشانه‌هایی برای آمیبیازیس وجود دارد؟

علائم و نشانه‌های آمیبیازیس می‌توانند متنوع باشند و شامل اسهال، مدفوع خونی یا لخته‌دار، کرامپ شکمی، نفخ، تب، کاهش وزن، خستگی، سردرد و تهوع می‌شوند. در برخی از موارد، ممکن است عفونت بدون علائم ظاهر شود ولی فرد هنوز به عنوان منبع انتقال آمیبیازیس برای دیگران قابل تشخیص باشد.

4. چگونه آمیبیازیس تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص آمیبیازیس، پزشک معمولاً نمونه‌ای از مدفوع را بررسی می‌کند تا آمیب‌ها را تشخیص دهد. این می‌تواند به وسیله آزمایش میکروسکوپی مدفوع، آزمون PCR (Polymerase Chain Reaction)، آزمون های سرولوژیک (تشخیص موجودیت آنتی‌بادی) و یا آزمون های ایمونولوژیک (تشخیص موجودیت آنتی‌ژن) صورت بگیرد.

5. چگونه آمیبیازیس درمان می‌شود؟

درمان آمیبیازیس معمولاً با استفاده از داروهای ضدآمیبی صورت می‌گیرد. داروهایی مانند مترونیدازول، تینیدازول و پارومومایسین معمولاً برای درمان استفاده می‌شوند. در برخی موارد، ممکن است پزشک ترکیبی از داروها را تجویز کند. مدت زمان درمان معمولاً تا 10 روز است.

سخن پایانی درباره آمیبیازیس

در کل، آمیبیازیس یک عفونت روده‌ای است که می‌تواند عوارضی مانند اسهال، مدفوع خونی، کرامپ شکمی و کاهش وزن را به همراه داشته باشد. این عفونت از طریق مصرف آب و غذای آلوده به آمیب‌ها یا تماس مستقیم با ذرات مدفوع آلوده منتقل می‌شود. درمان آمیبیازیس معمولاً با داروهای ضدآمیبی صورت می‌گیرد، و مهم است که دستورات پزشک را به دقت دنبال کرده و دورهٔ کامل درمان را تکمیل کنید. همچنین، به منظور جلوگیری از انتقال عفونت به دیگران، بهداشت شخصی و بهداشت محیطی حائز اهمیت است. در صورتی که شما یا کسی در اطرافتان علائم آمیبیازیس داشته باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

گردآوری:بخش سلامت موزستان