آپیکسابان: مکانیسم عمل، کاربردها و عوارض جانبی

مشخصات آپیکسابان

• نام دارو: آپیکسابان

• نام لاتین: Apixaban

• نام تجاری: Eliquis

• رده دارویی: ضد انعقاد

• اشکال دارویی: قرص

• فروش دارو: بانسخه

موارد مصرف آپیکسابان

• پیشگیری از سکته مغزی 

• پیشگیری از لخته شدن خون در افرادی که دچار فیبریلاسیون دهلیزی (آریتمی قلبی که احتمال تشکیل لخته خون و در نتیجه سکته مغزی را افزایش می‌دهد) هستند.

• پیشگیری از ترومبوز وریدی عمقی (DVT؛ لخته خون، معمولاً در پا) و آمبولی ریوی (PE؛ لخته خون در ریه) در افرادی که جراحی تعویض مفصل ران یا زانو انجام می‌دهند، استفاده می‌شود.

• درمان DVT و PE 

• پیشگیری از تکرار DVT و PE پس از پایان درمان اولیه 

موارد منع مصرف آپیکسابان

• حساسیت شدید (یعنی واکنش های آنافیلاکتیک)

• خونریزی پاتولوژیک فعال

مقدار و نحوه مصرف آپیکسابان

• سن بیمار

• نوع و شدت بیماری تحت درمان

• نحوه واکنش به اولین مقدار مصرفی دارو

• سایر شرایط پزشکی بیمار

• برای پیشگیری از ترومبوز وریدی عمقی (جراحی تعویض مفصل ران): بزرگسالان – 2.5 میلی‌گرم (mg) دو بار در روز، به مدت 35 روز. اولین دوز باید 12 تا 24 ساعت پس از جراحی مصرف شود.

• برای پیشگیری از ترومبوز وریدی عمقی (جراحی تعویض مفصل زانو): بزرگسالان – 2.5 میلی‌گرم (mg) دو بار در روز، به مدت 12 روز. اولین دوز باید 12 تا 24 ساعت پس از جراحی مصرف شود.

• برای پیشگیری از عود ترومبوز وریدی عمقی و آمبولی ریوی: بزرگسالان – 2.5 میلی‌گرم (mg) دو بار در روز، پس از حداقل 6 ماه درمان برای ترومبوز وریدی عمقی یا آمبولی ریوی. 

• برای پیشگیری از سکته مغزی و لخته خون در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی غیر دریچه‌ای: بزرگسالان – 5 میلی‌گرم (mg) دو بار در روز. بزرگسالان با 2 مورد از ویژگی‌های زیر: 80 سال سن و بالاتر، وزن بدن 60 کیلوگرم یا کمتر، یا مشکلات کلیوی – 2.5 میلی‌گرم دو بار در روز. 

• برای درمان ترومبوز وریدی عمقی و آمبولی ریوی: بزرگسالان – در ابتدا، 10 میلی‌گرم (mg) دو بار در روز، به مدت 7 روز اول. سپس پزشک ممکن است 5 میلی‌گرم دو بار در روز به شما بدهد. 

• کودکان: استفاده و دوز باید توسط پزشک شما تعیین شود.

عوارض جانبی آپیکسابان

• علاوه بر اثرات مورد نیاز، دارو ممکن است برخی عوارض ناخواسته نیز ایجاد کند. اگرچه ممکن است همه این عوارض جانبی رخ ندهد، اما در صورت بروز ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند. در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی زیر، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

• خون در چشم‌ها

• خون در ادرار

• مدفوع خونی یا سیاه و قیری

• کبودی یا نقاط بنفش روی پوست

• گیجی

• یبوست

• سرفه خونی

• کاهش هوشیاری

• مشکل در بلع

• سرگیجه

• غش کردن

• ضربان قلب تند

• سردرد

• کهیر، خارش، بثورات پوستی

• درد یا تورم مفصل

• تهوع و استفراغ

• خونریزی بینی

• پف آلودگی یا تورم پلک‌ها یا اطراف چشم‌ها، صورت، لب‌ها یا زبان

• قرمزی چشم

• درد شدید معده

• تنگی نفس

• تنگی قفسه سینه

• خستگی یا ضعف غیرمعمول

• استفراغ خون یا ماده‌ای شبیه به تفاله قهوه

• عوارض جانبی دیگری نیز ممکن است در برخی بیماران رخ دهد. اگر متوجه هر اثر دیگری شدید، با پزشک خود مشورت کنید.

نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پرشک خود اطلاع دهید.

تداخل دارویی آپیکسابان

• استفاده از این دارو با هر یک از داروهای زیر توصیه نمی‌شود. پزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد که شما را با این دارو درمان نکند یا برخی از داروهای دیگر مصرفی شما را تغییر دهد:

• دفیبروتید

• لووکتوکونازول

• استفاده از این دارو با هر یک از داروهای زیر معمولاً توصیه نمی‌شود، اما ممکن است در برخی موارد لازم باشد. اگر هر دو دارو با هم تجویز شدند، پزشک ممکن است دوز یا دفعات مصرف یکی یا هر دو دارو را تغییر دهد:

• آبامتابیر

• آبسیکسیماب

• استات آبیراترون

• آسکلوفناک

• آسمتاسین

• آسنوکومارول

• آلیپوژن تیپارووک

• آلتپلاز، نوترکیب

• آمیودارون

• آموکسی سیلین

• آمتولمتین گوآسیل

• آناگرلید

• انیستره پلاز

• آپالوتامید

• آرگاتروبان

• آسپیرین

• آتازاناویر

• آواکوپان

• بمیپاری

• بروتراستات

• بتریکسابان

• بیوالیرودین

• برومفنک

• بوفکساماک

• کانگرلور

• کاپلاسیزوماب-yhdp

• کاپماتینیب

• کاربامازپین

• سلکوکسیب

• سریتینیب

• سالیسیلات کولین

• سیلوستازول

• سیتالوپرام

• کلونیکسین

• کلپیدوگرل

• کوبیسیستات

• کلاژناز، کلستریدیوم هیستولیتیکوم

• کونیواپتان

• کریزوتینیب

• سیکلوسپورین

• دا بیگاتران اتکسیلات

• دالتپاری

• داناپاروئید

• داروناویر

• دسیرودین

• دس ونلافاکسین

• دکسیبوپروفن

• دکسکتوپروفن

• دیکلوفناک

• دیفلونیسال

• دیلتیازم

• دیپیریدامول

• دیپیریون

• دوکسوروبیسین

• دروندارون

• دروتروکوئین آلفا

• دروکسیکام

• دولوکسین

نکته: برای جلوگیری از این تداخل، لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید را در اختیار پزشکتان قرار دهید.

موارد احتیاط مصرف آپیکسابان

• حساسیت به داروهای دیگر: این دارو ممکن است باعث یک نوع جدی واکنش آلرژیک به نام آنافیلاکسی شود. آنافیلاکسی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد. اگر در هنگام استفاده از این دارو بثورات پوستی، خارش، مشکل در تنفس، مشکل در بلع یا هر گونه تورم در دست‌ها، صورت یا دهان داشتید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. در صورتی که سابقه حساسیت به این دارو و هر یک از اجزای سازنده آن را دارید به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

• مصرف آپیکسابان در دوران بارداری: مصرف آپیکسابان در دوران بارداری به دلیل خطرات بالقوه برای مادر و جنین توصیه نمی‌شود. مطالعات کافی و کنترل شده‌ای در این زمینه انجام نشده است و اطلاعات موجود نشان می‌دهد که این دارو ممکن است خطراتی را به همراه داشته باشد.

• مصرف آپیکسابان در دوران شیردهی: مطالعات کافی در زنان برای تعیین خطر نوزاد هنگام استفاده از این دارو در دوران شیردهی انجام نشده است. قبل از مصرف این دارو در دوران شیردهی، مزایای بالقوه را در برابر خطرات احتمالی وزن کنید.

• مصرف آپیکسابان در سالمندان: مطالعات مناسب انجام شده تا به امروز مشکلات خاص مربوط به سالمندان را نشان نداده است که بتواند مفید بودن آپیکسابان در سالمندان را محدود کند.

• مصرف آپیکسابان در کودکان: مطالعات مناسب در مورد رابطه سن با اثرات آپیکسابان در جمعیت کودکان انجام نشده است. ایمنی و اثربخشی آن ثابت نشده است.

نحوه عملکرد

• این دارو با جلوگیری از چسبیدن پلاکت‌های خون به هم و تشکیل لخته، مانع ایجاد لخته خون در بدن می‌شود. به عبارت دیگر، این دارو خون را رقیق‌تر می‌کند تا لخته ایجاد نشود.

شرایط نگهداری آپیکسابان

• دارو را در ظرف بسته، در دمای اتاق، دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم نگهداری کنید. 

• از یخ‌زدگی محافظت کنید.

• دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.

توصیه هایی برای مصرف کنندگان آپیکسابان

• این دارو ممکن است خطر لخته شدن خون در ستون فقرات یا ناحیه اپیدورال را افزایش دهد که می‌تواند منجر به فلج طولانی مدت یا دائمی شود. این احتمال بیشتر در صورتی رخ می‌دهد که کاتتر اپیدورال در پشت شما قرار گرفته باشد، داروی ضد التهاب غیر استروئیدی یا داروهای لخته شدن خون مصرف می‌کنید، سابقه سوراخ‌های مکرر اپیدورال یا مشکلات ستون فقرات دارید یا جراحی ستون فقرات انجام داده‌اید. اگر احساس گزگز، بی‌حسی یا ضعف عضلانی، به خصوص در پاها و پاهای خود داشتید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.

• به محض یادآوری، دوز فراموش شده را مصرف کنید. با این حال، اگر تقریباً زمان مصرف دوز بعدی شما فرا رسیده است، دوز فراموش شده را رها کنید و به برنامه دارویی منظم خود بازگردید. دوزها را دو برابر نکنید.

• اگر سابقه هر نوع مشکل خونریزی، سندرم آنتی‌فسفولیپیدی (APS؛ وضعیتی که باعث لخته شدن خون می‌شود) یا بیماری کلیوی یا کبدی دارید، به پزشک خود بگویید.

• اگر جراحی می‌کنید، از جمله جراحی دندانپزشکی، به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید که آپیکسان مصرف می‌کنید. پزشک شما ممکن است به شما بگوید که قبل از جراحی یا عمل جراحی مصرف آپیکسان را قطع کنید. اگر به دلیل جراحی نیاز به قطع مصرف آپیکسان دارید، پزشک ممکن است داروی دیگری برای پیشگیری از لخته شدن خون در این مدت برای شما تجویز کند. پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی باید مصرف آپیکسان را بعد از جراحی از سر بگیرید. این دستورالعمل‌ها را با دقت دنبال کنید.

• اگر افتادید یا به خود آسیب رساندید، به خصوص اگر به سر خود ضربه زدید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است پزشک نیاز به بررسی شما داشته باشد.

تذکر مهم

مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.