این ماهی‌های شگفت‌انگیز را باید بشناسید: معرفی انواع مختلف ماهیان شارک

 ماهیان شارک: چالش‌ها و راهکارهای محافظت از این موجودات دریایی

 زندگی ماهی شارک 

ماهی شارک، یکی از جنس‌های پرتوباله از خانواده کپورماهیان است که در آب‌های شیرین زندگی می‌کند. این ماهیان، به دلیل شباهت شکل خود به کوسه و ریخت‌شناسی خاص خود، به عنوان کوسه‌های آب شیرین شناخته می‌شوند. با این حال، آنها از خانواده ماهیان آب شیرین هستند و از دودمان ماهیان استخوانی متمایز شده‌اند. تبارشان هنوز مورد بحث است، اما اغلب به دلیل شکل و خصوصیات خود، به عنوان کپور ماهیان شناخته می‌شوند.

انواع ماهی شارک

در واقع ماهی شارک یکی از گونه های ماهیان دریایی است که بیش از 400 نوع مختلف دارد. در زیر به معرفی برخی از این انواع می‌پردازیم:

 ماهی شارک نقره ای: این نوع شارک با نام علمی “Carcharhinus albimarginatus” شناخته می‌شود و در مناطق گرمسیری و معتدل آب‌های اقیانوسی جهان به طول 3تا 4 متر می‌رسد. رنگ بدن آن نقره‌ای است و دارای خط سفید روی شکم خود می‌باشد.

 ماهی شارک رنگین کمان: این نوع شارک با نام علمی “Pristiophorus lanae” شناخته می‌شود و شکل خاصی دارد که به شکل ماهی بوده و دو شاخه‌ی بلند روی شکم دارد. رنگ بدن آن در امتداد بدن از رنگین کمانی تشکیل شده است.

 ماهی شارک آلبینو: این نوع شارک با نام علمی “Carcharhinus longimanus” شناخته می‌شود و یکی از نادرترین انواع ماهی شارک می‌باشد. رنگ بدن آن سفید است و دارای چشمان قرمز می‌باشد.

 ماهی شارک آپولو: این نوع شارک با نام علمی “Squatina squatina” شناخته می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین انواع شارک است. رنگ بدن آن خاکستری تیره است و دارای صورتی نارنجی روی بینی و پوسته‌ی چشم‌هایش می‌باشد.

 ماهی شارک دم قرمز: این نوع شارک با نام علمی “Thresher shark” شناخته می‌شود و دارای دمی بلند و نوک‌دار است. رنگ بدن آن آبی تیره است و به طول 6 تا 7 متر می‌رسد.

 ماهی شارک فوکس: این نوع شارک با نام علمی “Alopias vulpinus” شناخته می‌شود و دارای دمی بلند و شبیه به شاخه‌ی کوچکی می‌باشد. رنگ بدن آن خاکستری تیره و سفید است و به طول 3 تا 4 متر می‌رسد.

 ماهی گلدن شارک: این نوع شارک با نام علمی “Carcharhinus amblyrhynchos” شناخته می‌شود و در مناطق گرمسیری و معتدل جهان زندگی می‌کند. رنگ بدن آن خاکستری تیره است و دارای نقش‌های قهوه‌ای روی بدنش می‌باشد.

 ماهی شارک پوزه خرگوشی: این نوع شارک با نام علمی “Sphyrna lewini” شناخته می‌شود و دارای پوزه‌ای بلند و خمیده می‌باشد. رنگ بدن آن خاکستری تیره و به طول 2 تا 3 متر می‌رسد.

 ماهی شارک روباه: این نوع شارک با نام علمی “Alopias superciliosus” شناخته می‌شود و دارای دمی بلند و نوک‌دار است. رنگ بدن آن آبی تیره است و دارای نقش‌های سفید روی بدنش می‌باشد. به طول 5 تا 6 متر می‌رسد.

 ماهی شارک سیاه: این نوع شارک با نام علمی “Carcharhinus obscurus” شناخته می‌شود و در آب‌های گرمسیری و معتدل دیده می‌شود. رنگ بدن آن خاکستری تیره است و دارای نقش‌های سفید روی بدنش می‌باشد. به طول 3 تا 4 متر می‌رسد.

این تنها چند مثال از نوع ماهی شارک هستند و هنوز تعداد زیادی از این موجودات در جهان وجود دارند که هر یک دارای ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود هستند.

نحوه نگهداری ماهی شارک 

ماهیان شارک، گونه‌های قلمروطلبی هستند و برای نگهداری آنها آکواریوم‌های بزرگتر ترجیح داده می‌شود. در آکواریوم‌های بزرگتر، این ماهیان سرحال‌تر، فعال‌تر و پررنگ‌تر هستند.

گونه‌های بزرگتر مانند گونه‌های جنس Labio، به آکواریوم‌های بزرگتری نسبت به سایر گونه‌ها نیاز دارند.

در صورت نگهداری چند ماهی از یک گونه در یک آکواریوم، باید در بستر آکواریوم محل‌هایی برای عزلت موقت آنها از تکه‌های سنگ و ریشه درختان و یا یگاهان تنومند آکواریومی درست کرد.

گیاهانی مانند ساژیتاریا (Sagittaria) برای این کار، به ویژه برای ماهیان جنس Labio، مناسب هستند. در کف آکواریوم باید مقداری شن و ماسه نسبتاً درشت ریخته شود زیرا ماهیان شارک همیشه عادت به تمیزکردن و جابجایی مواد بستر دارند.

آب مناسب برای ماهی شارک، باید پی اچ 6.6 تا 7.6 و سختی 1 تا 2 درجه آلمانی (DH) یعنی معادل 18 قسمت در میلیون مواد سخت کننده آب مثل کربنات کلسیم داشته باشد. این آب جزء آب‌های نرم به حساب می‌آید. پی اچ کمی بیشتر و نیز سختی تا 4 درجه آلمانی (DH) را به خوبی تحمل می‌کنند، اما ارقام داده شده در بالا برای آنها مناسب‌تر است.

حد گرمای مناسب آب بین 18.5 تا 29.5 درجه سانتیگراد است. ماهیان جوانتر نسبت به نوسانات پی اچ، سختی و درجه حرارت آب حساس‌تر هستند و هنگام جابجایی و تغییر آب، باید به این موضوع توجه و آنها را کم‌کم با شرایط جدید سازش داد.

در هر صورت، قبل از اضافه کردن آب جدید، همواره باید کلر موجود در آب‌های لوله‌کشی شهری گرفته شود. ماهیان شارک همه‌چیز‌خوار هستند، اما غذای گیاهی را ترجیح می‌دهند و از غذاهای جانوری، به ویژه غذاهای زنده، هم در صورت کمتری می‌کنند. بهتر است غذای ماهیان شارک، شامل غذاهای خشک، خوراکی یخ‌زده، غذاهای فریز شده و غذاهای تازه مانند سرده ماهی و میگو باشد.

مهمترین نکته در نگهداری ماهیان شارک، حفظ کیفیت آب آکواریوم است. باید به دور از آلودگی، پاکیزگی آب را حفظ کرد و خاک آکواریوم را به‌طور منظم تمیز کرد. استفاده از فیلتراسیون مناسب برای حذف مواد آلوده کننده و تعویض منظم آب آکواریوم، از مهمترین روش‌های حفظ کیفیت آب آکواریوم است.

همچنین، باید از اضافه کردن مواد شیمیایی ناشناخته به آب آکواریوم خودداری کرد و از مواد شیمیایی معدنی که ممکن است کیفیت آب را تحت تأثیر قرار دهند، اجتناب کرد. همچنین، باید به دور از استفاده از محصولات شیمیایی غیرضروری در آکواریوم باشید تا محیط زیست ماهیان شما مناسب باشد.

به طور خلاصه، نگهداری از ماهیان شارک به محیط مناسب، پاکیزگی و کیفیت آب، انتخاب غذای مناسب و عدم استفاده از مواد شیمیایی ناشناخته بستگی دارد. با رعایت این نکات، می‌توانید به خوبی از ماهیان شارک خود مراقبت کنید و آنها را با سلامتی و شادی نگه دارید.

شرایط تکثیر ماهی شارک

هرچند اطلاعات زیادی در مورد تکثیر مصنوعی انواع شارک ها در دست نیست، اما تاکنون در جاهای مختلف و در موارد گوناگون اقدام به تکثیر آنها شده است. با این حال، گزارش علمی و کار مدرن چندانی در این زمینه منتشر نشده است.

بطور کلی، تکثیر گونه های جنس Epalzeorhynchus از گونه های سایر جنسها آسان تر است. اما هنوز کسی در آکواریوم موفق به تکثیر طبیعی آنها نشده است. به علاوه، آماده سازی آنها برای تخمریزی از طریق تزریق هورمون انجام می شود.

ویژگی های مهم آب برای تکثیر آنها شامل سختی کمی آب تا حد 100 قسمت در میلیون یا معادل 4 درجه آلمانی (DH)، پی اچ خنثی یا کمی اسیدی و گرمای 26 تا 28 درجه سانتیگراد است. اگرچه در پی اچ تا 7.8 و سختی 300 قسمت در میلیون هم تخمریزی کرده اند.

همواره ماده های ماهی شارک از نرهای هم اندازه خود چاق تر هستند و نرها بدنی کشیده تر از ماده ها دارند. در شرایط پرورشی خوب، نرها هم ممکن است مانند ماده ها چاق شوند.

برای آماده سازی، بهتر است مولدین نر و ماده را از هم جداگانی نگهداری کرد. آنها باید غذای زنده و غذاهای گیاهی پر ارزش از جمله جلبک ها بخورند، تا وقتی که شکم ماده ها بخاطر رشد و نمو تخمدان ها متورم شود.

وقتی مولدین به هدف خوب رسیدگی جنسی رسیدند، در آکواریومی که با ویژگی های داده شده برای تکثیر آماده گردیده است، به نسبت 1 نر و 1 ماده و یا 1 نر و 2 ماده ریخته می شوند. گزارش شده که این ماهی به تعدادی بالغ تا 4000 تخم در هر ماهی ماده تخمریزی کرده است.

تزریق هورمون به ماهی های شارک

در گذشته، با تزریق هورمون هیپوفیز به ماهی شارک دم قرمز ماده، انجام تخم گیری با موفقیت صورت گرفت. با این حال، اسپرم ماهی نرها به دلیل عدم آمادگی آنها برای تخمیر، به راحتی قابل جمع آوری نبود.

برای این منظور، از هورمون هیپوفیز به دست آمده از ماهی کپور معمولی برای تزریق به ماهی شارک دم قرمز استفاده شد. میزان هورمون تزریقی به هر ماهی ماده به وزن بین 12 تا 15 گرم، به شرح زیر است.

ابتدا یک عدد هیپوفیز خشک آماده شده ماهی کپور در هاون کوچکی خوبی ساییده شد. سپس مقدار 1.2 میلی لیتر سرم فیزیولوژی 6.5 در هزار استریل به آن اضافه شد. پس از همزدن کافی، محلول بدست آمده در یک لوله باریک آزمایشگاهی ریخته شد. پس از این که مواد جامد داخل آن بطور کامل رسوب یافت، یک دهم سانتیمتر مکعب از آن با دقت برداشته شد و در یک میلی لیتر سرم فیزیولوژی ریخته شد.

در ادامه، از یک سرنگ ویژه تزریق برای تزریق دوز هورمون به دو نوبت استفاده شد. در تزریق اول، حدود یک پنجم از مقدار هورمون با دقت بسیار در فاصله بین لبه سرپوش آبششی و پایه باله پشتی و در قسمت عضلانی بالای محل خط جانبی تزریق شد. سپس، برای تزریق دوم که 6 ساعت بعدی صورت می‌گیرد، دوم سوم باقیمانده هورمون هیپوفیز (مطابق آنچه که در بالا  گفته شده است) بعلاوه 50 واحد بین المللی هورمون HCG استفاده شد.

اخیرا، برای وادار کردن ماهی شارک به رسیدگی جنسی، از مخلوطی از هورمون هیپوفیز و هورمون گنادوتروپین انسانی (HCG) استفاده شده است. در این روش، در تزریق اول، یک سوم میزان هورمون هیپوفیز تهیه شده بعلاوه 10 واحد بین المللی هورمون HCG و در تزریق دوم که 6 ساعت بعدی صورت می‌گیرد، 2 سوم باقیمانده هورمون هیپوفیز (مطابق آنچه که در بالا گفته شده است) بعلاوه 50 واحد بین المللی هورمون HCG تزریق می‌شود. این روش باعث افزایش شدید در تخمیر و تولید بیشتر تخم در ماهی شارک شده است.

تزریق شده ماهی‌ها پس از 6 ساعت از تزریق دوم، آماده تخمریزی می‌شوند. برای استفاده از هورمون HCG که در آمپول محصول موجود است، باید مقدار واحد بین المللی هورمون را برای کل محتوی آمپول نوشته شده را با توجه به مقدار مورد نیاز، پس از حل کردن آمپول، استفاده کرد.

در ماهی شارک، در صورت عدم وجود ماهی نر، دو ماهی ماده می‌توانند با هم تخمریزی کنند، اما به دلیل عدم وجود اسپرم برای بارورسازی، تمام تخم‌ها از بین خواهند رفت. پس از تخمریزی، نرهای ماهی شارک  ماده‌ها را از محل تخمریزی دور می‌کنند و با هم زدن باله‌هایشان، تخم‌ها را تمیز نگه می‌دارند. پس از تمام شدن تخمریزی، بهتر است ماده یا ماده‌ها را از آکواریوم خارج کنید. دوره رشد جنینی تا تخم گشایی و خروج نوزادها، در دمای 26-27 درجه سانتی‌گراد، حدود یک شبانه‌روز طول می‌کشد. تخم‌ها به صورت نیمه شناور در آب قرار می‌گیرند، زیرا وزن مخصوص آنها تا حدی با وزن مخصوص آب برابر است.

نوزادها از ذخیره کیسه زرده استفاده می‌کنند و 2-3 روز پس از خروج از تخم، شنای آزاد را شروع می‌کنند. پس از شروع شنای آزاد، اگر نر ماهی قبلاً از آکواریوم خارج نشده است، باید آن را بیرون بیاورید، زیرا ممکن است نوزادها را مزاحمت کند و برخی از آنها را بخورد. حدود 13 روز پس از تخم گشایی، نوزادها به حد نستبا کاملی می‌رسند و ساختار اعضاء بدن آنها تکمیل می‌شود. با شروع شنای آزاد نوزادها، باید سریعاً نسبت به غذادهی به آنها اقدام شود.

بهترین غذا برای آنها انفوزورها و در صورت عدم دسترسی به آنها، زرده تخم مرغ است. پس از رشد نوزادها، می‌توان به آنها ناپلیوس آرتمیا داد و در صورت امکان، تغذیه آنها رابا استفاده از محلول‌های حاوی باکتری‌های مفید مانند برمی‌کاری، لاکتوباسیلوس و استرپتوکوکوس نیز تقویت کرد. همچنین، برای جلوگیری از بیماری‌های قارچی و باکتریایی، می‌توان از آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تراسیکلین و فلورفنیکل استفاده کرد، اما باید به دقت و با رعایت دستورالعمل‌های دارویی استفاده شود.

برای رشد بهتر نوزادها، باید دمای آب را در حدود 25-28 درجه سانتی‌گراد نگه داشت و همچنین از یک فیلتر مناسب برای تصفیه آب استفاده کرد. همچنین، برای جلوگیری از تغییرات شیمیایی آب، باید به دور از نور مستقیم آفتاب و در محیطی با پوشش درست قرار داده شوند. در صورتی که نوزادها در آکواریوم با هم قرار دارند، باید از ایجاد تنش و رقابت بین آنها جلوگیری شود. همچنین، باید به دقت مانیتورینگ شود که آب آکواریوم همیشه تمیز باشد و سطح اکسیژن مناسبی برای نوزادها فراهم شود. در صورت ایجاد هرگونه مشکل در رشد و تغذیه نوزادها، بهتر است از نظر دامپزشکی مشاوره بگیرید. 

بیماریهای ماهی شارک

درست است که ماهی شارک مقاوم‌تر به بیماری‌ها نسبت به بسیاری از ماهیان آب شیرین دیگر هستند، اما همچنان ممکن است به بیماری‌های مختلفی مبتلا شوند. بیماری سفیدک (Ich) یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که ممکن است در ماهی شارک رخ دهد. در این بیماری، لکه‌های سفید روی بدن ماهی شکل می‌گیرند و ماهی ممکن است خود را خارج از آب بکشاند یا به شدت ضعیف شود. بیماری ایک (Eek) نیز معمولاً با لکه‌های قهوه‌ای یا سفید بر روی بدن ماهی شکل می‌گیرد و ممکن است باعث تغییر رفتار و خوردن ناصحیح ماهی شود.

بیماری‌های قارچی نیز ممکن است در ماهی شارک رخ دهد و باعث تشکیل لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی بدن ماهی می‌شود. پوسیدگی دم و باله نیز یک بیماری خطرناک است که می‌تواند باعث شکستن دم و باله ماهی شود و در نهایت منجر به مرگ ماهی شود.

برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها، باید به دقت بهداشت آکواریوم را رعایت کرد و اطمینان حاصل کرد که پارامترهای آب مناسبی مانند دما و pH داشته باشیم. همچنین، باید از تغذیه مناسب و متنوع برای ماهی شارک اطمینان حاصل کرد و از اضافه کردن ماهیان جدید به آکواریوم بدون تست کردن آنها برای بیماری‌ها خودداری کرد. در صورت ابتلا به بیماری، باید به سرعت اقدام به درمان کنیم تا از گسترش بیماری جلوگیری شود.

سوالات متداول درباره ماهی شارک

ماهی شارک چیست؟

ماهی شارک یک خانواده از ماهیان آب شیرین است که در بیشتر مناطق جهان یافت می‌شود. این ماهیان، به دلیل شباهت شکل خود به کوسه و ریخت‌شناسی خاص خود، به عنوان کوسه‌های آب شیرین شناخته می‌شوند.

 ماهی شارک به چه چیزهایی تغذیه می‌کنند؟

بیشتر ماهی شارک به صورت گیاهخوار هستند و از طریق خوردن جلبک‌ها، گیاهان آبی و سایر مواد غذایی گیاهی زنده مانند جذر، شاخه یا برگ غذا می‌خورند. با این حال، بعضی از این ماهیان به صورت جانورخوار نیز زندگی می‌کنند و می‌توانند شامل حشرات، کرم‌ها،   ماهیان کوچک و حتی ماهیان دیگر باشند.

 ماهی شارک چه خصوصیاتی دارند؟

زیستگاه ماهی شارک تایلند می‌باشد. طول این ماهی تا 12 سانتی‌متر می‌رسد و دمای مناسب برای آن بین 22 تا 26 درجهٔ سانتی گراد می‌باشد. این ماهی شکل زیبایی دارد. ماهی شارک خلق و خوی تهاجمی دارد و بهتر است از این ماهی در هر آکواریوم دو عدد باشد. زیرا در این صورت این دو ماهی دنبال یکدیگر کرده و به سایر ماهی‌های آکواریوم کاری ندارند. در غیر این صورت امکان دارد به سایر ماهی‌ها آسیب برساند.

 آیا ماهی شارک برای انسان‌ها مضر هست؟

بسیاری از گونه‌های ماهی شارک بسیار مهم هستند و به عنوان یکی از منابع مهم غذایی در بسیاری از کشورها شناخته می‌شوند. با این حال، بعضی از این ماهیان در صنعت آکواریوم و به عنوان ماهیان تزئینی به کار گرفته شده‌اند.  

سخن پایانی مقاله ی ماهی شارک

در نهایت، ماهیان شارک به عنوان یکی از موجودات فراوان و مهم دریایی، نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل اکوسیستم دریاها دارند. با این حال، برخی از این ماهیان به عنوان موجودات خطرناک دریایی شناخته می‌شوند و می‌توانند برای انسان‌ها خطرناک باشند. به همین دلیل، حفظ و محافظت از این موجودات دریایی بسیار حائز اهمیت است و در این راستا، نیاز است تا ما با ارائه اطلاعات دقیق و صحیح درباره ماهی شارک، به شناخت بهتر این موجودات بپردازیم و به حفظ آن‌ها کمک کنیم.

  گرد آوری:بخش علمی موزستان