تراژدی‌هایی که جامعه را نابود می‌کنند: بحران سوگ جمعی

هنگامی که درد به اشتراک گذاشته می‌شود: روایت‌هایی از سوگ جمعی

سوگ جمعی (به انگلیسی : collective depression) یا اندوه جمعی زمانی اتفاق می افتد که یک جامعه اندوه یا خسارت شدید و مشترکی را تجربه کند. سوگ جمعی نتیجه رویدادهای ناخوشایند از جمله جنگ ، بلایای طبیعی و خشونت بی سابقه است که اغلب منجر به مرگ و میر گسترده یا تراژدی بزرگ می شود. 

هنگام اندوه جمعی درست مانند اندوه فردی احساس میکنیم که تسلطی بر اوضاع نداریم و نتوانسته ایم کاری کنیم و به همین دلیل احساس ناتوانی رهایمان نمی کند. 

سوگ جمعی فقط در بحران های ملی دیده نمی شود بلکه با ادامه بحران دچار حالتی به نام اندوه پیش بینی شده می شویم. 

افراد در این حالت خسارت و آسیب را در اطراف خود می بینند و شاهد مشکلات برطرف نشده اند و به صورت ناخودآگاه می  دانند که غم و اندوه بیشتری در راه است. 

در سوگواری فردی فقط یک نفر دخیل است ولی در سوگ جمعی، افراد احساسات ناخوشایند مشترک و طاقت فرسا خواهند داشت و با پیش بینی اندوه توسط جامعه احساس تسلط نداشتن از همیشه قوی تر می شود. 

سوگواری برای کسانی که نمی شناسیم

غم و اندوه به ارتباط با دیگران مربوط می شوند و نیازی نیست حتما به صورت مستقیم با یک شخص آشنا باشید. فرقی نمی کند که حادثه ناگوار برای چه شخصی یا در کجا اتفاق افتاده باشید زمانی که شما با اندوه آن افراد احساس ارتباط کنید ، دچار سوگ جمعی می شوید و احساس میکنید شما هم مانند خانواده آنها دچار اندوه هستید. 

از سوی دیگر ما در لحظات ناراحت کننده ، زنگی خودمان را به خاطر می آوریم و مدامبه این فکر میکنیم اگر این اتفاق برای یکی از نزدیکان من می افتاده چه؟ در آن لحظه من کجا بودم و چرا نتوانستم کاری انجام دهم. این افکار و احساسات میتواند منجر به بی ثباتی احساسی در فرد شود. 

یکی از مسائل مهم سوگ جمعی ، غم و اندوه هایی است که زیاد می شوند ولی به رسمیت شناخته نمی شوند مانند دوران اوج گیری کرونا که افراد زیادی از بین رفتند ولی هیچ کس نمیتواند برای از دست رفتن عزیزانش به درستی عزاداری کند و هر روز شاهد مرگ های بیشتری بودیم و آمار از دست رفتن عزیزان دیگران را می شنیدیم بدون این که کاری از دستمان ساخته باشد. در این شرایط اندوه افراد بابت از دست دادن عزیزانشان آن طور که باید به رسمیت شناخته نمی شود. 

علت ایجاد سوگ جمعی

شاید برای خودتان عجیب باشد که خبر مرگ افرادی که شخصا  نمی شناختید شما را تا این حد به هم ریخته باشد و به خودتان بگویید انتظار نداشتن این قدر ناراحت باشم. شما ممکن است در این شرایط بیش از حد تصورتان تحت تاثیر اخبار قرار گرفته باشد ناراحتی شما ارتباطی با افکار و عقایدتان نداشته باشد. 

غم و اندوه واکنشی رایج و طبیعی به اتفاقات ناگوار است . این احساس واکنش خودکار مغز به شوکی است که بر اثر فقدان دچارش می شویم. این وضعیت سیستم عصبی مرکزی بدن را فعال می کند تا به حالت مقابله ، تدافعی یا حتی بی حسی در بیاید و تهدید پیش رو را دفع کند. 

فعال شدن سیستم عصبی با افزایش هورمون های استرس در بدن همراه است و کار را برای شما سخت تر میکنید. افزایش کورتیزول یا هورمون استس در بدن مانع از خواب راحت می شود در نتیجه احتمال ایجاد استرس مزمن یا بیماری روانی در فرد را بیشتر میکند. 

از آنجا که مهار احساسات در شرایطی که بدن هورمون استرس ترشح میکند ، سخت تر است ، بنابراین تجربه سوگ جمعی می تواند بسیار سخت و طاقت فرسا باشد. در این شرایط اخبار ناگوار مدام باعث بروز احساس بدتری در شما می شوند ، در این شرایط بهترین کار این است که به خودتان زمان بدهید تا بهبود پیدا کنید.

روش های کنار آمدن با سوگ جمعی

با افزایش آگاهی از اطلاعات آمار  اتفاقات تلخ و مرگ و میر ، سوگ جمعی بیشتر می شود. این اندوه ورای اراده ما است و باعث بروز ترومای جمعی خواهد شد. برای کنار آمدن با سوگ جمعی و حفظ سلامت روانی میتوانید از روش های زیر استفاده کنید:

1 – درک ماهیت سوگ جمعی

برای کنار آمدن با سوگ جمعی باید بدانید با چه چیزی روبرو شده اید. تروما و سوگ جمعی نتیجه مجموعه ای از رویدادهای تلخ هستند که امنیت بسیاری از مردم را به خطر انداخته است. این رویدادهای ناخوشایند ماهیت جمعی دارند و تجربیات تلخ مشترکی را بوجود می آورند که سلامت روانیک گروه یا جامعه را دچار تغییرات برگشت ناپذیری می کند. 

افزایش دسترسی مردم به شبکه های اجتماعی باعث شده است ، افراد و گروه هایی که مستقیم درگی این تجربیات آسیب زا نیستند را هم تحت تاثیر خشونت و آسیب روحی قرار دهد. به این حالت ترومای ثانویه یا نیابتی گفته می شود. مواجهه غیر مستقیم با حوادث تلخ مرگبار میتواند باعث ایجاد اختلال استرس پس از سانحه در افراد شود. 

2 – درباره اندوهتان صحبت کنید

صحبت کردن درباره اندوه جمعی باعث میشود بهتر بتوانید شرایط را درک کنید و بپذیرید. بدن انسان تحمل درد و رنج طولانی مدرت را ندارد بنابراین بهتر است در این باره خوب فکر کنید و با کسانی که میتوانند با شما همدلی کنند ، صحبت کنید. احساسات شما صرف نظر از این که به صورت مستقیم با آن در ارتباط باشید یا غیر مستقیم ، واقعی و طبیعی است بنابراین صحبت کردن درباره نها باعث می شود که روند طبیعی سوگواری را طی کنید.

البته گفتگوی بیش از حد درباره این مشکلات کار درستی نیست و نباید ساعات زیادی از روز را به آن اختصاص دهید و در غم و اندوه غرق شوید. 

غلبه اندوه بر سایر مسائل روزمره باعث می شود از نظر روحی ضعیف و افسرده شوید و از نظر جسمی التهاب و تروماهای مختلف به سراغ شما بیاید. 

از سویی دیگر هم نباید ارتباطتان را به صورت یکباره و کامل از سوگ و آسیب جمعی قطع نمایید چرا که احساس مسئولیت جمعی را از دست خواهید داد و نسبت به خشونت های جمعی بی تفاوت خواهد بود. 

برای کنار آمدن با این احساس ناخوشایند تعادل را حفظ کنید. 

3 – راهی برای ابراز اندوهتان پیدا کنید

هیچ کس نمیتواند بگوید در شرایطی که دچار اندوه جمعی هستید چه کارهایی میتواند شما را تسکین دهد ، ولی میتوانید از روش های زیر برای ابراز اندوه و تسکین خودتان استفاده کنید از جمله :

روشن کردن شمع ، شرکت در مرایم یادبود ، به اشتراک گذاشتن ماجرا با دیگران ، نامه نوشتن برای کسانی که از دست رفته اند و غیره . 

4 – سوگواری جمعی

برای تسکین سوگ جمعی نیاز به سوگواری جمعی دارید. در این شرایط افراد زیادی در جامع تحت تاثیر اندوه قرار گرفته اند و معمولا گرد هم می آیند و به صور جمعی و علنی با سوگواری پیوند های اجتماعی بین خودشان را تقویت میکنند. در این شرایط به جای این که هر کدام از افراد جامعه در انزوا را شود در مراسم سوگواری عمومی دوباره به هم پیوند می خورند. 

5 – همدردهای خودتان را پیدا کنید

با این که حادثه اندهبار در سطح جامعه اتفاق افتاده است ولی همه را دچار اندوه نمی کند. برخی از افراد جامعه خودشان را در این اتفاق شریک نمیدانند. 

در این شرایط باید به دنبال کسانی باشید که اندوه شما را درک میکنند و با افرادی صحبت کنید که مانندشما دچار اندوه شده اند ، صحبت کردن با این افراد باعث ایجاد همدلی و همدردی می شود و می توایند از نظر روحی یکدیگر را حمایت کنید.

6 – زمانی را خلوت کنید 

شاید گردهمایی های جمعی یا عزداری های عمومی شما را به صورت کامل تسکین ندهد و نیاز داشته باشید زمانی را در خلوت خودتان غمگین باشید. شما احتمالا نیاز دارید که در تنهایی هم سوگواری کنید. 

7 – مدتی از اخبار و حوادث فاصله بگیرید

اگر هر روز چندین بار اخبار مربوط به حوادث ناخوشایند را مطالعه می کنید مسلما شرایط روحیتان مدام در حال بدتر شدن خواهد بود.

اگر فشار و استرس زیادی را تجربه میکنید زمانی را به خودتان استراحت بدهید و اخبار را دنبال نکنید تا فرصت داشته باشید وقایع تلخ را هضم کنید و از نظر روحی تجدید قوا نمایید. 

گردآوری : بخش روانشناسی موزستان