جای گرانی بنزین، فکری برای رفع تحریم‌ها شود
همزمان با افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره سرنوشت قیمت بنزین در سال آینده، بحث دولت و مجلس درباره بنزین، قیمت آن و طرح‌هایی مثل اختصاص بنزین به هر کد ملی هم بالا گرفته است. خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که دولت طرح افزایش قیمت را روی میز گذاشته و مجلس هم اعلام کرده که با هرگونه افزایش قیمت مخالف است. حتی برخی نمایندگان مجلس روایت می‌کنند که غلامرضا تاج‌گردون، رییس کمیسیون تلفیق بودجه پیشنهاد کاهش قیمت بنزین یارانه‌ای را هم مطرح کرده که البته مورد موافقت در کمیسیون قرار نگرفته است.
ناترازی بنزین از تابستان امسال فشار هزینه‌ای شدیدی را بر بودجه عمومی دولت وارد کرده است. براساس گزارش‌های رسمی روزانه 25 الی 30میلیون لیتر بنزین و سایر فرآورده‌ها مثل گازوییل از ایران قاچاق می‌شود، این در حالی است که به طور متوسط روزانه 12میلیون لیتر کسری بنزین در کشور وجود دارد که دولت برای تامین این میزان تقاضا اقدام به واردات بنزین می‌کند. هرچند طرح‌های مختلفی برای حل ناترازی بنزین در سه‌سال گذشته پیشنهاد شده، با این وجود، تصمیم‌گیری درباره آن با احتیاط صورت می‌گیرد به این دلیل که بنزین به‌عنوان یک کالای استراتژیک محسوب شده که افزایش قیمت آن می‌تواند منجر به نارضایتی اجتماعی شود.
دولت در بودجه سال آینده بودجه‌ای در حدود 6میلیارد دلار برای واردات بنزین پیش‌بینی کرده بود که به‌دلیل کمبود منابع به ناچار این رقم را به 2/1میلیارد دلار کاهش داد. به نظر می‌رسد بخشی از تقاضا برای بنزین در سال آینده قرار است از طریق بنزین سوپر وارداتی تامین شود. مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه دراین رابطه می‌گوید: «در متن لایحه عنوان شده که مابه‌التفاوت نیاز کشور برای تامین بنزین از طریق صرفه‌جویی و بهینه‌سازی جبران خواهد شد. البته که این طرح خوبی است اما واقعیت این است که در این چندماه دولت چه اقدامی می‌تواند برای کاهش مصرف و بهینه‌سازی انجام بدهد که در سال‌های گذشته انجام نشده است.»
به گفته او، «دولت پیشنهاد 65هزار میلیارد تومان برای واردات بنزین را در بودجه داده بود، ما از این فراتر رفتیم و سقف را برای احتیاط برداشتیم. صحبت ما از اول هم این بود که واردات انجام شود، اما قیمت نباید افزایش یابد.»
دیپلماسی اقتصادی تعطیل است
مهدی حسینی، معاون اسبق بین‌الملل وزارت نفت در گفت‌وگو با جهان‌صنعت درباره راهکارهای ناترازی بنزین می‌گوید: «به نظرم پرداختن به مساله بنزین به تنهایی یکی از اشتباهاتی است که دولت می‌کند که بر آن اصرار دارد. وقتی بنزین ندارید که گران یا ارزان کنید، باید به فکر تامین بنزین باشید، نه گران‌کردن بنزین. بنابراین اول باید تولید را افزایش بدهید نه اینکه چون با قیمت گران می‌خرید گران هم به مردم بفروشید.»
او با اشاره به طرح افزایش قیمت بنزین گفت: طرح این موضوع بدون اینکه برای مجموعه ساختار اقتصادی کشور اعم از بخش تولید درآمد و مصرف توجه شود، نتیجه‌اش افزایش مشکلات و آسیب‌های اجتماعی است که گاهی نتایج هم پشیمانی به بار می‌آورد و نمی‌توانیم مساله را حل کنیم.
حسینی اضافه کرد: آقایان می‌گویند ما تحریمیم، گرفتاری داریم، نمی‌توانیم زیرساخت‌ها را توسعه بدهیم یا سرمایه نداریم پس باید بنزین وارد کنیم درحالی که نمی‌گویند که باید ریشه مسائل را پیدا و حل کنیم. مساله دیگر، تمرکز بر پارامترهای اقتصادی کشور است. آیا توزیع ثروت عادلانه است؟ قیمت‌گذاری کالاهای یارانه‌ای چطور؟ اگر به همه مسائل به‌عنوان یک برنامه نگاه کنیم و فقط به یک موضوع افزایش قیمت بنزین متمرکز شویم دو ضرر بزرگ دارد؛ ضرر اول این است که یک ناترازی اقتصادی را رقم می‌زند که شرایط را بالا و پایین می‌کند و دوم نارضایتی اجتماعی ایجاد می‌کند، مخصوصا در طبقات فرودست و کسانی که با حداقل حقوق و دستمزد زندگی می‌کنند.
حسینی هم مثل دیگر کارشناسان معتقد است آنچه امروز ناترازی‌ها را گسترش داده، ریشه در تحریم‌ها دارد. او می‌گوید: «اگر تحریم نبودیم و در لیست سیاه FATF قرار نداشتیم، امروز روابط بانکی ما با دنیا فلج نبود و نام ایران به عنوان کشور حامی مالی تروریسم مطرح نبود. آن زمان که برای حل این مسایل فریاد زدیم، کسی حرف ما را گوش نداد و نتیجه این شد.
او افزود: الان هم دیر نشده اگر مساله FATF را حل کنیم و از لیست سیاه دربیاییم، ناچار به افزایش قیمت بنزین نیستیم. آنچه اتفاق افتاده ماحصل تعطیل شدن دیپلماسی اقتصادی است. اینکه آقای عراقچی برای حل مسائل منطقه در اطراف می‌چرخد کار خوبی می‌کند اما این سفرها در حل مسائل اقتصادی کشور هیچ نقشی نداشته است حتی ممکن است مشکل هم ایجاد کند.
این مقام پیشین وزارت نفت با اشاره به اینکه بسیاری از کشورهای دنیا نفت ایران را به‌دلیل ارزان بودن دوست دارند، یادآور شد: نفت مزیت نسبی اقتصاد ماست، با استفاده از این مزیت نسبی می‌توانیم مسائل‌مان را حل کنیم. بنده در نفت تجربه دارم و زمان تحریم کلی کار انجام دادیم و اینطور نبوده که دست‌مان زیر چانه‌مان باشد و نتوانیم کار کنیم.
می‌شود 10 میلیون نفت تولید کرد
معمار قراردادهای نوبت نفتی ایران در ادامه با یادآوری تحریم‌های نفتی ایران گفت: سال1376 تحریم ایلسا (توسط داماتو، سناتور جمهوریخواه به مجلس سنای ایالات متحده آمریکا ارائه شد و پس از تصویب توسط بیل کلینتون، رییس‌جمهور وقت آمریکا در مارس 1995 به اجرا درآمد.) علیه ایران اجرایی شد که طبق این قانون ایران تحریم نفتی شد. آنچه امروز اجرا می‌شود از آن قانون است که هنوز هم ادامه دارد. به دنبال این تحریم‌ها از بازار نفت به تدریج حذف شدیم در حالی که می‌توانستیم میلیارد دلار درآمد برای کشور کسب کنیم. نفت و گاز را توسعه بدهیم و امروز شاهد این ناترازی‌ها نباشیم.
او با اشاره به قراردادهای بسته‌شده با کشورهای ژاپن، چین، مالزی، روسیه، ایتالیا، فرانسه، انگلیس، هلند و نروژ برای توسعه صنعت نفت ایران پیش از تحریم‌های شورای امنیت در دهه 80 یادآور شد: در شرایط تحریم ده‌ها میلیارد دلار پول به کشور آوردیم و زحمت زیادی کشیده شد تا توسعه‌ای که امروز در صنعت نفت شاهد آن هستیم، اتفاق بیفتد بنابراین باید اول مساله تحریم را حل کنیم تا جذب سرمایه و تکنولوژی اتفاق بیفتد.
حسینی با بیان اینکه ایران دست‌کم باید سالانه چهار میلیون بشکه نفت بفروشد، گفت: تحریم‌ها ما را از تولید بیشتر عقب نگه داشته است. در حالی که روسیه که دوسوم ظرفیت ذخیره ما را دارد 10میلیون تولید می‌کند، پس می‌شود 10میلیون هم تولید کرد. درحالی‌که وقتی بحث افزایش تولید می‌شود، بهانه می‌آورند که تحریمیم و نمی‌شود کاری کرد.
این کارشناس انرژی پیشنهاد کرد: اگر وزارت نفت و وزارت خارجه باهم تیم‌هایی تشکیل بدهند و کار دیپلماسی را کلید بزنند، می‌توان سرمایه جذب کرد. باید با دنیا حرف بزنیم که بتوانیم سرمایه‌گذار جذب کنیم و میادین نفت و گازمان را توسعه بدهیم. با دست زیرچانه گذاشتن، نمی‌توان مشکل ناترازی بنزین و گاز را حل کرد.
او با بیان اینکه وقتی اقتصاد رشد کند مردم هم به لحاظ اقتصادی توانمند می‌شوند، گفت: حتما با بزرگ شدن حجم اقتصاد فعالیت و تولید بیشتر شده و پروژه‌های جدید راه می‌افتد و سرمایه‌های داخلی با اطمینان وارد بازار می‌شوند اما همه این اتفاق‌ها در گرو حل ریشه‌ای مساله تحریم‌هاست که راه آن از دیپلماسی می‌گذرد.
به گفته حسینی مادامی که بدون حل ریشه‌ای مشکلات ناترازی و بدون هیچ برنامه‌ای برای مجموع اقتصاد کشور بگوییم بنزین ارزان است و باید آن را گران کنیم نتیجه‌اش فاجعه و بحران اجتماعی می‌شود.
