حکم خوردن سحری بعد از اذان صبح

احکام خوردن سحری بعد از اذان صبح

حکم خوردن سحری بعد از اذان صبح در اسلام

سحری یکی از وعده های غذایی مهم در ماه مبارک رمضان است که روزه داران پیش از آغاز روزه و اذان صبح صادق (اذان صبح) آن را میل می کنند. این وعده نه تنها از نظر جسمانی به حفظ انرژی در طول روز کمک می کند، بلکه از نظر دینی نیز دارای فضیلت و اهمیت است. اما گاهی سؤالاتی درباره زمان دقیق پایان سحری و حکم خوردن یا آشامیدن بعد از اذان صبح مطرح می شود. آیا خوردن سحری بعد از اذان صبح جایز است؟ آیا این کار روزه را باطل می کند؟ در این مقاله به بررسی این موضوع از دیدگاه فقه اسلامی، با تکیه بر نظرات مراجع تقلید شیعه و برخی دیدگاه های اهل سنت، می پردازیم.

مفهوم سحری و زمان آن

سحری به وعده غذایی گفته می شود که پیش از اذان صبح صادق و شروع وقت روزه میل می شود. در قرآن کریم به صراحت به این زمان اشاره شده است. در آیه 187 سوره بقره آمده:

«وَکُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَى اللَّیْلِ»

«بخورید و بیاشامید تا زمانی که خط سفید از خط سیاه در فجر برای شما مشخص شود، سپس روزه را تا شب کامل کنید.»

این آیه نشان می دهد که زمان خوردن و آشامیدن تا لحظه اذان صبح صادق (وقتی که نور صبح از تاریکی شب جدا می شود) مجاز است و پس از آن باید از خوردن و آشامیدن خودداری کرد. اذان صبح معمولاً نشان دهنده ورود به وقت فجر صادق است و در بسیاری از مناطق، زمان اذان با احتیاط چند دقیقه پس از فجر صادق اعلام می شود.

حکم خوردن سحری بعد از اذان صبح

در فقه اسلامی، زمان پایان سحری و آغاز روزه لحظه اذان صبح صادق است. اگر کسی بعد از این زمان به عمد چیزی بخورد یا بیاشامد، روزه اش باطل می شود. اما شرایط و جزئیات این مسئله ممکن است بسته به موقعیت فرد و دیدگاه فقهی متفاوت باشد. در ادامه به چند حالت اصلی پرداخته می شود:

خوردن عمدی بعد از اذان صبح: اگر فرد با علم و آگاهی از اینکه فجر صادق طلوع کرده و وقت روزه آغاز شده، به خوردن یا آشامیدن ادامه دهد، طبق نظر همه مراجع تقلید شیعه و اکثر فقهای اهل سنت، روزه او باطل است. در این حالت، فرد مرتکب گناه شده و باید کفاره بدهد و قضای آن روز را به جا آورد. (در صورت عمدی بودن و نبود عذر شرعی).

خوردن غیرعمدی یا از روی اشتباه: اگر فرد به اشتباه فکر کند که هنوز وقت سحری باقی است و بعد از اذان صبح چیزی بخورد (مثلاً به دلیل عدم اطلاع از زمان دقیق اذان یا اشتباه در ساعت)، در این صورت دیدگاه ها متفاوت است:

مراجع شیعه: اکثر مراجع تقلید شیعه مانند آیت الله سیستانی و آیت الله خامنه ای معتقدند اگر فرد یقین نداشته که اذان گفته و به گمان اینکه هنوز وقت باقی است چیزی بخورد، روزه اش صحیح است، مشروط بر اینکه بعداً متوجه شود اذان گفته شده و او بی اطلاع بوده است. اما به محض مطلع شدن نباید به خوردن ادامه بدهد و همه ی مواد غذایی داخل دهانش را خارج کند.

اهل سنت: در برخی مذاهب اهل سنت (مثل مذهب شافعی)، اگر فرد به اشتباه چیزی بخورد، روزه اش باطل نمی شود، اما باید فوراً از ادامه خوردن دست بکشد.

اذان صبح و اختلاف در زمان فجر: در برخی مناطق، اذان صبح با چند دقیقه تأخیر نسبت به فجر صادق اعلام می شود. اگر فرد پیش از اذان اما پس از فجر صادق چیزی بخورد، روزه اش باطل است، مگر اینکه از زمان دقیق فجر بی اطلاع بوده و به اذان اعتماد کرده باشد. در این صورت، برخی مراجع مانند آیت الله سیستانی می گویند اگر تحقیق نکرده و به اشتباه چیزی خورده، روزه اش صحیح است، اما احتیاط واجب این است که قضا کند.

نظرات مراجع تقلید شیعه :

برای روشن تر شدن موضوع، به چند فتوای مهم از مراجع تقلید شیعه اشاره می کنیم:

آیت الله سیستانی: اگر کسی بعد از اذان صبح عمداً چیزی بخورد یا بیاشامد، روزه اش باطل است. اما اگر از روی غفلت یا بی اطلاعی باشد و یقین به اذان صبح نداشته، روزه صحیح است.

آیت الله خامنه ای: خوردن و آشامیدن بعد از اذان صبح، روزه را باطل می کند، اما اگر فرد به گمان اینکه هنوز وقت باقی است چیزی بخورد و بعداً متوجه شود فجر طلوع کرده بود، روزه اش باطل نیست.

آیت الله مکارم شیرازی: اگر فرد به عمد بعد از اذان صبح چیزی بخورد، روزه باطل است و قضا و کفاره واجب می شود.

توصیه های عملی :

دقت در زمان بندی: بهتر است روزه داران چند دقیقه قبل از اذان صبح از خوردن و آشامیدن دست بکشند تا از ورود به وقت فجر مطمئن شوند.

استفاده از تقویم و ساعت دقیق: امروزه با ابزارهای دقیق می توان زمان فجر صادق را مشخص کرد و از اشتباه جلوگیری نمود.

احتیاط در موارد مشکوک: اگر شک دارید که فجر طلوع کرده یا نه، احتیاط کنید و از خوردن خودداری کنید.

در نهایت :

سحری خوردن بعد از اذان صبح، اگر با علم به اذان صبح صادق باشد، روزه را باطل می کند و فرد باید قضا و در مواردی کفاره بپردازد. اما اگر از روی ناآگاهی یا اشتباه رخ دهد، در بسیاری از موارد روزه صحیح است، به ویژه اگر فرد به زمان اذان اعتماد کرده باشد. با این حال، احتیاط و دقت در رعایت زمان فجر صادق بهترین راه برای حفظ روزه و عمل به دستورات دینی است. این موضوع نشان دهنده اهمیت آگاهی و توجه به احکام شرعی در انجام عبادات است.

گردآوری: بخش مذهبی موزستان