رازهای هورمون رشد؛ آزمایش GH چیست و چه چیزی را نشان می دهد؟

آزمایش هورمون رشد GH چیست؟

آزمایش هورمون رشد (GH) یک آزمایش خون است که بررسی می‌کند بدن شما میزان نرمالی از هورمون رشد تولید می‌کند یا خیر. هورمون رشد، که با نام سوماتوتروپین هم شناخته می‌شود، ماده‌ای است که رشد بدن را کنترل می‌کند. همچنین به کنترل متابولیسم، یعنی فرآیند استفاده بدن از غذا و انرژی، کمک می‌کند. هورمون رشد در غده هیپوفیز، اندام کوچکی در قاعده مغز، ساخته می‌شود.

در کودکان، هورمون رشد نقش مهمی در رشد استخوان، توسعه توده عضلانی و قد دارد. در بزرگسالان، هورمون رشد بر سلامت استخوان و عضله تأثیر می‌گذارد. کمبود یا  افزایش بیش از حد هورمون رشد در کودکان یا بزرگسالان می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی شود.

سطوح هورمون رشد در خون در طول روز بسته به رژیم غذایی و فعالیت شما تغییر می‌کند. بنابراین، یک آزمایش خون استاندارد معمولاً اطلاعات مفیدی در مورد سطوح هورمون رشد ارائه نمی‌دهد. در عوض، سطوح هورمون رشد معمولاً در آزمایشاتی بررسی می‌شود که سایر مواد، مانند هورمون‌ها و پروتئین‌های مرتبط با تولید هورمون رشد را اندازه‌گیری می‌کنند.

نام کامل آزمایش هورمون رشد GH

• آزمایش Growth Hormone 

نام های دیگر آزمایش هورمون رشد GH

• تست GH (GH test)

• تست هورمون رشد انسانی (human growth hormone test)

• تست سوماتروپین (somatropin test)

• تست تحریک هورمون رشد (growth hormone stimulation test)

• تست سرکوب هورمون رشد (growth hormone suppression test)

نوع نمونه آزمایش هورمون رشد GH

• خون

نحوه انجام آزمایش هورمون رشد GH

پزشک شما ممکن است بسته به اینکه علائم کمبود احتمالی هورمون رشد (کمبود GH) یا  فزونی هورمون رشد (اضافه GH) را نشان دهند، آزمایش تحریک GH یا سرکوب GH را تجویز کند.

آزمایش تحریک GH

آزمایش تحریک GH برای بررسی کمبود هورمون رشد استفاده می شود. در طی این آزمایش:

1. یک متخصص بهداشت و درمان نمونه خون را از طریق رگ در بازوی شما با استفاده از یک سوزن کوچک می گیرد.

2. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود.

3. به شما (یا فرزندتان) دارویی از طریق خط وریدی داده می شود که غده هیپوفیز را برای ساخت GH تحریک می کند.

4. نمونه‌های خون بیشتری در طول دو ساعت گرفته می‌شود.

5. هر نمونه آزمایش می شود تا ببیند آیا سطح GH افزایش یافته است یا خیر.

آزمایش سرکوب GH

آزمایش سرکوب GH برای بررسی فزونی هورمون رشد استفاده می شود. در طی این آزمایش:

1. یک متخصص بهداشت و درمان نمونه خون را از طریق رگ در بازوی شما با استفاده از یک سوزن کوچک می گیرد.

2. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود.

3. شما یا فرزندتان محلولی حاوی آب و گلوکز (قند) می نوشید.

4. دو نمونه خون دیگر ظرف یک تا دو ساعت پس از نوشیدن محلول گرفته می شود.

5. نمونه های خون برای بررسی کاهش سطح GH آزمایش می شوند. 

خطرات و عوارض انجام آزمایش هورمون رشد GH

انجام آزمایش خون یا IV خطر بسیار کمی برای شما یا فرزندتان وجود دارد. ممکن است درد یا کبودی خفیفی در نقطه ای که سوزن گذاشته شده وجود داشته باشد، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می روند. هیچ خطری برای نوشیدن محلول گلوکز وجود ندارد.

زمان و شرایط انجام آزمایش هورمون رشد GH

• ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید (نخورید و ننوشید).

• این آزمایش معمولاً صبح زود انجام می شود، زمانی که سطح GH به طور طبیعی در بالاترین سطح خود است.

• ممکن است از شما خواسته شود که از فعالیت بدنی شدید در 24 ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید.  

آزمایش هورمون رشد GH در چه مواردی تجویز می‌شود؟

آزمایش‌های هورمون رشد (GH) برای تشخیص اختلالات مرتبط با GH، از جمله موارد زیر، استفاده می‌شوند:

• کمبود GH: در کودکان، GH برای رشد و نماد طبیعی ضروری است. کمبود GH می‌تواند باعث شود کودک کندتر از حد معمول رشد کند و قد او بسیار کوتاه‌تر از همسالانش باشد. در بزرگسالان، کمبود GH می‌تواند منجر به کاهش تراکم استخوانی و کاهش توده عضلانی شود.

• غول‌آسایی (ژیگانتیسم): این یک اختلال نادر دوران کودکی است که باعث می‌شود بدن بیش از حد هورمون رشد تولید کند. کودکان مبتلا به غول‌آسایی برای سن خود بسیار قد بلند هستند و دست و پای بزرگی دارند.

• آکرومگالی: این اختلال که بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، باعث می‌شود بدن بیش از حد هورمون رشد تولید کند. بزرگسالان مبتلا به آکرومگالی دارای استخوان‌هایی ضخیم‌تر از حد طبیعی و دست‌ها، پاها و اجزای صورت بزرگ شده هستند.

همچنین ممکن است در صورتی که سایر آزمایش‌ها مشکلی را در غده هیپوفیز نشان دهند، از این آزمایش‌ها استفاده شود. غده هیپوفیز اندامی کوچک در پایه مغز است که هورمون رشد را تولید می‌کند.

داروها و عوامل مداخله گر برای انجام آزمایش هورمون رشد GH

• هورمون‌های استروئیدی: مانند کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون) و تستوسترون

• داروهای ضد بارداری خوراکی

• انسولین و سایر داروهای دیابت

• داروهای ضد تشنج

• داروهای ضد افسردگی

• داروهای فشار خون

• داروهای قلبی

• آنتی‌بیوتیک‌ها

• بارداری

• شیردهی

• استرس

• فعالیت بدنی شدید

• بی‌خوابی

تفسیر آزمایش هورمون رشد GH

آزمایش تحریک GH:

• اگر سطح GH در طول آزمایش تحریک GH به اندازه کافی افزایش پیدا نکند، ممکن است نشان دهنده کمبود GH باشد.

• اگر کمبود GH در کودک شما تشخیص داده شود، او ممکن است از درمان با مکمل GH بهره مند شود. مکمل GH یک داروی تزریقی است که حاوی هورمون رشد ساخته شده توسط انسان است. هنگامی که کمبود GH به طور زودهنگام تشخیص داده و درمان شود، برخی از کودکان می توانند در سال اول درمان چندین سانتی متر رشد کنند.  برخی دیگر کمتر و کندتر رشد می کنند، اما همچنان از درمان بهره مند می شوند.

آزمایش سرکوب GH:

• اگر سطح GH در طول آزمایش سرکوب GH به اندازه کافی کاهش پیدا نکند، ممکن است به این معنی باشد که فرزند شما دچار غول آسا (ژیگانتیسم) است یا شما به آکرومگالی مبتلا هستید. غول آسا و آکرومگالی اغلب به دلیل تومور در غده هیپوفیز ایجاد می شوند، اندام کوچکی در قاعده مغز که بسیاری از عملکردها از جمله رشد را کنترل می کند. درمان تومور ممکن است شامل رادیوتراپی، جراحی و/یا دارو باشد.

اگر این اختلالات ناشی از تومور نباشند، ممکن است شما یا فرزندتان به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشید.

مقادیر نرمال آزمایش هورمون رشد GH

سوالات رایج در رابطه با آزمایش هورمون رشد GH

1. آزمایش هورمون رشد چقدر طول می کشد؟

خود آزمایش معمولاً فقط چند دقیقه طول می کشد. با این حال، ممکن است لازم باشد چند ساعت قبل از آزمایش در مطب پزشک یا آزمایشگاه باشید.

2. آیا آزمایش هورمون رشد دردناک است؟

خونگیری برای آزمایش هورمون رشد کمی ناراحت کننده است، اما معمولاً دردناک نیست.

3. چه زمانی نتایج آزمایش هورمون رشد خود را دریافت خواهم کرد؟

نتایج آزمایش هورمون رشد معمولاً چند روز طول می کشد تا برگردد.

نکات مهم دیگری که باقی مانده است و باید بدانید

• آزمایش هورمون رشد تنها آزمایشی نیست که برای تشخیص یا مدیریت اختلالات مرتبط با GH استفاده می شود. پزشک شما ممکن است آزمایشات دیگری را نیز برای ارزیابی وضعیت شما تجویز کند.

 • درمان اختلالات مرتبط با GH به طور کلی شامل درمان جایگزینی هورمون با هورمون رشد مصنوعی است. سایر درمان ها ممکن است بسته به علت خاص اختلال شما شامل جراحی، رادیوتراپی یا دارو باشد.

• اگر کمبود GH دارید، مهم است که به طور منظم توسط پزشک خود معاینه شوید و درمان را طبق دستور انجام دهید. درمان زودهنگام و مداوم می تواند به بهبود رشد و نماد و کیفیت زندگی شما کمک کند.

• اگر در مورد آزمایش هورمون رشد یا اختلالات مرتبط با GH سوالات یا نگرانی دارید، لطفاً با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند اطلاعات و پشتیبانی بیشتری به شما ارائه دهند.

تذکر مهم

از اطلاعات موجود در این مقاله نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد سلامتی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.