رهبری اخلاقی چیست و چرا اهمیت دارد؟

رهبری اخلاقی چیست؟ هر آن‌چه باید درباره‌ی آن بدانید  

 منظور از رهبری چیست؟ 

به طور کلی رهبری یعنی شخصی که افرادی او را به عنوان پیشرو و نماینده خود پذیرفته و در کنار او هستند و از او پیروی می‌ کنند. رهبر در واقع شخصی است که توانایی هدایت کردن گروهی از افراد به سمت هدفی که دارند را دارد و به آن ها انگیزه حرکت کردن در جهت دستیابی به هدف مشترک را می دهد. رهبر با قرار گرفتن در کنار افراد گروه و ارتباط همدلانه در جهت رسیدن به اهداف و تحقق دیدگاه های خود تلاش می کند.

منظور از رفتار اخلاقی چیست؟

تعریف رفتار اخلاقی به ساده ترین تعریف یعنی آگاهی از چیزی و انجام دادن درست آن به صورتی که از چارچوبی که برای آن مجموعه یا سازمان تعریف شده است خارج نباشد.

اخلاق می تواند تعریف های مختلفی در زمان‌ های مختلف داشته باشد.

• اخلاق قانون محور: اخلاق در این زمان به این معنی است که شما از قوانین یک سازمان یا یک گروه یا دین یا …  پیروی می کنید. در این صورت شما اخلاقی رفتار کرده‌ اید.

• اخلاقی مبتنی بر قوانینی که اکثریت مردم آن را پذیرفته اند : این به این معنی است که شما از یک سری قوانین پیروی می‌ کنید که همه مردم آن را می پسندند. مانند عدالت ، صداقت ، عدم آسیب به دیگران ، تقدم منافع اکثریت بر منافع شخصی و … .

• اخلاق وضعیت محور : در این زمان رفتار اخلاقی به این معنی است که ممکن است کاری در این زمان درست باشد اما در وضعیت بعدی نادرست باشد. به این صورت رفتار اخلاقی در وضعیت‌ های مختلف می تواند متغیر باشد.

رهبری اخلاقی

یکی از سبک های رهبری ، رهبری اخلاقی است و برای موفقیت هر شغلی لازم و حیاتی است. رهبری اخلاقی در واقع اشاره دارد به طرز رفتار شخص که رهبر است با اعضایی که رهبری آن ها را بر عهده دارد. این رفتار باید با احترام و رعایت ارزش‌ها و شان دیگران همراه باشد.

رهبر با استفاده از سبک رهبری اخلاقی باعث ایجاد انگیزه در کارمندان شده و آن ها را با ارزش های شرکت همسو می کند. از طرفی رهبری اخلاقی باعث می شود که میزان رضایت کارکنان یا اعضای گروه بیشتر شده و خروج اعضا از گروه کمتر و به حداقل برسد. رهبری اخلاقی هم می‌ تواند آشکار باشد و هم پنهان. 

جنبه‌ های آشکار آن از طرز برخورد رهبر با دیگران و طرز رفتار در جمع مشخص می‌ شود و همچنین در گفتار و عمل او نیز آشکار می شود.

جنبه پنهان رهبری اخلاقی نیز در هنگام تصمیم گیری، ساختار ذهنی، شجاعت او در شرایط سخت و … وجود دارد و آن گاه نمایان می شود.

یک رهبر باید در همه زمان ها و زمینه ها رهبری اخلاقی را رعایت کند چه در زمانی که کسی ناظر بر او است و چه زمانی که کسی ناظر بر رفتار او نیست.

رهبران اخلاقی مهارت هایی را که دارند به نمایش نمی گذارند بلکه تمایل دارند که مهارت ها و ظرفیت های دیگران را گسترش دهند. آن ها به جای این که در تلاش باشند که مردم یا افراد از آن ها پیروی کنند شروع به خدمت کردن به افراد می کنند و مانند پدری دلسوز که برای اهداف خانواده خود تلاش می کند و زحمت می‌ کشد ، رهبر اخلاقی نیز تلاش کرده و برای رسیدن به هدف کلی سازمان یا گروه زحمت می کشد.

رهبران اخلاقی اول از همه می دانند که چگونه خود را مدیریت کنند و چگونه منافع دیگران را بر منافع خود ترجیح دهند و همواره بر اصل عدالت رفتار می کنند. هر کسی در هر منسبی که هست  می تواند یک رهبر اخلاقی باشد. مانند رهبری یک پدر در خانواده یا یک مدیر در یک اداره یا یک معلم در کلاس درس و … .

اصول رهبری اخلاقی

اصول رهبری اخلاقی شامل پنج اصل می شود : صداقت ، عدالت ، احترام ، وحدت و تمامیت. در ادامه سعی می کنیم هر کدام را مختصراً برای شما توضیح دهیم.

• عدالت

همه رهبران اخلاقی باید نسبت به گسترش عدالت و رفتار عادلانه تلاش کنند و اولین و مهمترین اصل برای رهبری اخلاقی عدالت است و در صورتی که عدالت در گروه ، سازمان یا کشور وجود نداشته باشد رهبریت اخلاقی نیز وجود ندارد.

• احترام

وجود احترام در یک مجموعه از اهمیت بالایی برخوردار است و رهبران اخلاقی نیز باید با تمام افراد مجموعه خود با احترام برخورد کنند. این احترام گذاشتن باعث افزایش ارزش ذاتی افراد می شود و همچنین باعث گسترش احترام در کل مجموعه می شود.

• وحدت

وحدت و انسجام در یک گروه یا سازمان یا جامعه باعث پیشرفت می شود. یک رهبر اخلاقی با رفتار دوستانه و ایجاد رفاه برای سایر افراد گروه به صورت عادلانه وحدت و انسجام را ایجاد می کند.

• صداقت

برای پدیدار شدن اعتماد در سطح گروه یا جامعه رفتار صادقانه رهبر بسیار اهمیت دارد. رهبر باید با رفتار صادقانه اعتماد اعضا را به دست آورده و این امر باعث می شود سایر اعضای گروه نیز الگوبرداری کرده و صادقانه رفتار کنند. صداقت یکی از اصول مهم رهبری اخلاقی به شمار می رود.

• تمامیت

رهبران اخلاقی با جذب افراد با استعداد و اخلاق‌ مدار از تمامیت اعضای گروه استفاده می‌کنند و این کار باعث تقویت گروه یا سازمان می شود. از طرفی با قوی شدن گروه افراد بیشتری خواستار جذب به گروه می شوند. پس استفاده از تمامیت ارزش های گروه برای رهبران اخلاقی بسیار مورد اهمیت قرار دارد.

ویژگی های رهبری اخلاقی

برقراری ارتباط

در رهبری اخلاقی ارتباط بسیار نزدیکی بین اعضای گروه و رهبر وجود دارد و همین ارتباط نزدیک و همدلی باعث می شود بسیاری از مشکلات مانند نیش و کنایه ، شک و تردیدها ، دلخوری و ناراحتی ها و … به وجود نیاید یا بسیار کمتر اتفاق بیفتد.

بیش از حد جدی نبودن

رهبران هم مانند همه افراد گروه انسان هستند و باید انسان بمانند، پس نباید همیشه جدی باشند و با جدیت با همه چیز برخورد کنند. گاهی اوقات شوخ طبعی می‌ تواند رهبران  را جذاب تر نشان دهد. رهبر نباید که با جدیت بیش از حد باعث ایجاد لطمه در رهبری اخلاقی شود.

در هنگام تصمیم گیری تمام جوانب را در نظر گرفتن

 در رهبری اخلاقی رهبر سعی می‌کند که تصمیماتی را که اتخاذ می کند کمترین ضرر را برای گروه خود داشته باشد و تمامی جوانب را مورد سنجش قرار می دهد تا ضرر را به حداقل برساند.

همکاری درون سازمانی و برون سازمانی  

یکی دیگر از ویژگی‌های رهبری اخلاقی این است که رهبران  اخلاقی علاوه بر اینکه در داخل سازمان یا گروه خود با دیگران همکاری می‌کنند ، در خارج از گروه نیز با گروه ها و سازمان های دیگر نیز همکاری کرده و این همکاری و تعامل در جهت اهداف گروه صورت می‌گیرد و باعث رسیدن هر چه سریع تر به هدف می شود.

افزایش شایستگی های اجتماعی 

در رهبری اخلاقی رهبر تلاش می‌کند که مهارت‌های اجتماعی خود را ارتقا بدهد. به طور مثال مهارت زبان بدن و تن صدای خود را تقویت می‌کند ، افزایش همدلی ، بهبود مهارت گوش دادن ، تلاش برای درک بهتر روابط بین افراد و….

تقدم منافع عمومی بر منافع شخصی

رهبران اخلاقی همیشه طوری رفتار می کنند که نشان دهند منفعت گروه بیشتر از منافع شخصی اهمیت دارد و به آن عمل می کنند . یک رهبر اخلاقی همواره خیر و صلاح گروه را مقدم تر از منافع شخصی خود می بیند.

وظیفه شناسی 

افراد با وظیفه‌شناسی بالا تمایل دارند تا قبل از اینکه اقدام به کاری کنند با دقت در مورد آن فکر کرده و در انجام وظایف و مسئولیت‌های خود اصول اخلاقی  را به دقت در نظر می گیرند . رهبران اخلاقی مانند افراد وظیفه شناس وهدفمند و با اراده و مصمم شروع به کار می کنند و سعی می کنند که تمامی وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهند  . این وظیفه شناسی رهبر می تواند کل گروه  مورد رهبری را تحت تاثیر قرار دهد.

شفافیت در عمل 

رهبران اخلاقی شفافیت عمل دارند و هیچ ترسی از کاری که انجام می دهند ندارند زیرا می‌دانند و به خود مطمئن هستند که کار خطایی انجام نمی دهند. با دادن ترفیع و پاداش رفتار اخلاقی را در میان پیروان خود رواج می دهند و در ارتباط آشکار شرکت می‌ کنند.  رهبران اخلاقی مسئولیت ها ، انتظارات و اهداف را برای تمامی افراد گروه روشن و مشخص می کنند به گونه ای که تمامی اعضای گروه به وظیفه خود آگاه هستند.

اعطای قدرت تصمیم گیری و اختیار به اعضای گروه 

همه اعضای گروه که دارای وظایف مشخصی هستند باید این قدرت را داشته باشند که نسبت به وظایف خود و در زمینه کاری خود تصمیم گیری کنند و بدون هیچ ترسی نظرات خود را بیان کنند و رهبر نیز تمامی نظرات را شنیده و با آن ها همکاری می کند.

اهمیت رهبری اخلاقی

رهبری اخلاقی بر سه سطح تاثیر می گذارد: 

• تاثیر رهبری اخلاقی بر فرد

ارتباط مثبت و نزدیک رهبر با کارکنان خود می تواند بسیار تاثیرگذار باشد و باعث افزایش بهره‌ وری می شود و از طرفی نگرش فرد را درباره  محیط کاری خود تغییر می دهد.

• تاثیر رهبری اخلاقی بر تیم 

رهبران اخلاقی برای تیم خود نیز باید الگو باشند و باید به اعضای گروه خود کمک کنند تا با یکدیگر بهتر ارتباط برقرار کنند . این امر باعث می شود تیمی منسجم و پویا شکل بگیرد و عملکرد تیم نیز تاثیر مثبتی خواهد داشت.

• تاثیر رهبری اخلاقی بر سازمان 

رهبری اخلاقی در یک سازمان بسیار مورد اهمیت است زیرا اگر در سازمان رهبری اخلاقی وجود نداشته باشد باعث ایجاد فساد ، بی‌عدالتی ، رانت ، عدم پیشرفت و عقب ماندگی سازمان و … می شود.

کلام آخر

هر انسانی در زندگی رهبری گروهی را برعهده خواهد گرفت حال این گروه می تواند کوچک و یا بزرگ باشد. چیزی که مهم است این است که در رهبری گروه حتماً باید رهبری اخلاقی رعایت شود. این سبک رهبری باعث می شود که بسیاری از مشکلات در زندگی از میان برداشته شود و همچنین باعث رضایت تمامی افراد و نیز باعث پیشرفت و ترقی گروه می شود . رهبری اخلاقی یکی از سبک های رهبری است که هر گروه ،  سازمان یا جامعه ای که  آن را رعایت کرده و از اصول آن پیروی کرده است به پیشرفت و موفقیت رسیده است.

گردآوری:بخش روانشناسی موزستان