رژیم غذایی برای تقویت باروری؛ نکات، برنامه غذایی، مزایا و معایب

افزایش شانس بارداری با تغذیه درست: یک راهنمای عملی 

“رژیم غذایی باروری” یک رویکرد ساختار یافته برای تقویت سلامت تولیدمثل برای افرادی است که قصد بچه‌دار شدن دارند. این رژیم بر اساس انتخاب‌های غذایی خاص و تنظیمات سبک زندگی طراحی شده است که برای تأثیر مثبت بر باروری هدف گذاری شده است. اگرچه این رژیم نتایج فوری تضمین نمی‌کند، اما برای کمک به ایجاد شرایط بهینه برای لقاح طراحی شده است.

این رژیم بر نقش اساسی مواد مغذی ضروری در تنظیم هورمون‌ها، بهبود کیفیت تخمک و حمایت از عملکرد کلی تولیدمثل، به‌ویژه در زنان تأکید می‌کند. این رویکرد مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و چربی‌های سالم را تشویق می‌کند و  مصرف چربی‌های ترانس، قند بیش از حد، کافئین، الکل و گوشت‌های فرآوری شده منع می کند.

اگرچه این رژیم یک راه حل تضمینی ارائه نمی‌دهد، اما یک استراتژی جامع برای تقویت باروری با ترویج تغذیه متعادل، مدیریت وزن، کاهش استرس، فعالیت بدنی و خواب با کیفیت ارائه می‌دهد. در این مقاله، ما این رژیم را به طور دقیق بررسی می‌کنیم و غذاهای قابل مصرف، برنامه‌های غذایی، نکات مفید و موارد دیگر را مورد بحث قرار می‌دهیم! 

رژیم غذایی باروری چیست؟

رژیم غذایی باروری یک برنامه غذایی تخصصی طراحی شده برای تقویت سلامت تولیدمثل زنان است. این رژیم مانند سایر برنامه‌های غذایی سنتی نیست و یک رویکرد غذایی متعادل را با تمرکز ویژه بر انتخاب دقیق غذاهایی که می‌توانند به طور مثبت بر عوامل تأثیرگذار بر باروری تأثیر بگذارند، تشویق می‌کند.

این رژیم معمولاً شامل سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و غذاهای غنی از پروتئین است که ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری را برای تأثیر مثبت بر سلامت تولیدمثل تأمین می‌کنند.

آیا رژیم غذایی می‌تواند بر باروری زنان تأثیر بگذارد؟

رژیم غذایی می‌تواند با تأثیرگذاری بر تعادل هورمونی، ترویج مدیریت وزن و سلامت عمومی تولیدمثل، به طور قابل توجهی بر باروری زنان تأثیر بگذارد. یک رژیم غذایی متعادل غنی از مواد مغذی مانند فولات، امگا-3، آهن و آنتی‌اکسیدان‌ها از رشد سالم تخمک حمایت می‌کند و ممکن است به تنظیم هورمون‌ها کمک کند.

برعکس، چربی‌های ترانس، رایج در غذاهای فرآوری شده و سرخ شده، با ناباروری تخمک‌گذاری مرتبط هستند. محدود کردن مصرف آن‌ها نیز ممکن است به میزان زیادی کمک کند. علاوه بر این، یک رژیم غذایی سالم ممکن است بر چندین عامل دیگر تأثیر بگذارد که ممکن است بر باروری تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، مقاومت به انسولین ممکن است باروری را مختل کند. کنترل قند خون از طریق یک رژیم غذایی کم قند تصفیه شده و کربوهیدرات‌ها خطر مقاومت به انسولین را کاهش می‌دهد.

همچنین، حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی بسیار مهم است زیرا اضافه وزن ممکن است منجر به چرخه‌های قاعدگی نامنظم شود، در حالی که کمبود وزن ممکن است تخمک‌گذاری را متوقف کند.

نکته سریع: فعالیت بدنی سبک تا متوسط را در روال روزانه خود بگنجانید. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا یا یوگا می‌توانند به تنظیم هورمون‌ها، کاهش استرس و مدیریت وزن کمک کنند که ممکن است بر باروری تأثیر مثبت بگذارند. حداقل 30 دقیقه ورزش 3-5 روز در هفته را هدف قرار دهید.

به یاد داشته باشید که رژیم غذایی به تنهایی ممکن است نتیجه مثبتی تضمین نکند و لقاح به عوامل متعدد دیگری بستگی دارد. با این حال، برخی غذاها ممکن است بر چندین عامل مؤثر بر باروری تأثیر بگذارند. 

غذاهایی که ممکن است باروری را در زنان تقویت کنند

سبزیجات برگ‌دار

سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج، سرشار از فولات و آهن هستند که برای تخمک‌گذاری سالم و جلوگیری از کم‌خونی، عواملی که برای سلامت تولیدمثل بسیار مهم هستند، ضروری هستند. گنجاندن این سبزیجات در رژیم غذایی شما ممکن است از باروری حمایت کند.

توت‌ها

توت‌ها مانند بلوبری و توت فرنگی نه تنها خوشمزه هستند بلکه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به مبارزه با استرس اکسیداتیو کمک می‌کنند. این ممکن است به طور بالقوه احتمال موفقیت در لقاح را افزایش دهد.

مرکبات

مرکبات مانند پرتقال و گریپ‌فروت، سرشار از ویتامین C هستند. یک مطالعه روی موش‌ها نشان می‌دهد که این آنتی‌اکسیدان از تخمک‌گذاری سالم و جذب آهن حمایت می‌کند و برای عملکرد بهتر تولیدمثل ضروری است. با این حال، مطالعات انسانی بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

غلات کامل

غلات کامل کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای را ارائه می‌دهند که ممکن است به تثبیت سطح قند خون و کاهش خطر مقاومت به انسولین کمک کنند. این به حفظ تعادل هورمونی کمک می‌کند که برای باروری بسیار مهم است. گنجاندن غلات کامل در وعده‌های غذایی شما ممکن است به سلامت تولیدمثل شما کمک کند.

چربی‌های سالم

آووکادو و آجیل حاوی چربی‌های تک‌اشباع هستند که برای تنظیم هورمونی بسیار مهم هستند. این چربی‌های سالم برای سلامت تولیدمثل ضروری هستند و ممکن است یک محیط هورمونی مناسب برای تقویت باروری ایجاد کنند.

پروتئین‌های بدون چربی

پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ و توفو، اسیدهای آمینه ضروری را برای حفظ تعادل هورمونی و عملکرد کلی تولیدمثل تأمین می‌کنند. مصرف کافی پروتئین ممکن است از باروری حمایت کند.

غذاهای غنی از فولات

فولات برای جلوگیری از نقص‌های مادرزادی و حفظ سلامت کلی تولیدمثل حیاتی است. غذاهایی مانند عدس و نخود سرشار از فولات هستند و ممکن است به یک سیستم تولیدمثل سالم‌تر کمک کنند.

غذاهایی که باید در رژیم غذایی باروری از آن‌ها اجتناب کرد

چربی‌های ترانس

آن‌ها معمولاً در غذاهای سرخ شده و فرآوری شده، از جمله غذاهای فست فود و میان وعده‌های بسته‌بندی شده وجود دارند. این چربی‌ها به دلیل ارتباطشان با التهاب و مقاومت به انسولین برای باروری نامطلوب هستند. چنین شرایطی ممکن است تعادل هورمونی را مختل کرده و بالقوه مانع از لقاح موفقیت‌آمیز شود.

غذاهای پر قند

مصرف بیش از حد قند منجر به نوسانات سطح قند خون می‌شود. یک مطالعه بر روی موش‌های ماده نشان داد که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سطح بالای قند ممکن است منجر به مقاومت به انسولین، تأثیر بر تخمک‌گذاری و تنظیم هورمونی شود. این ممکن است به طور بالقوه چالش‌هایی برای باروری ایجاد کند. با این حال، تحقیقات بیشتری بر روی انسان در این زمینه ضروری است.

کافئین

در حالی که مصرف متوسط کافئین معمولاً بی خطر در نظر گرفته می‌شود، مصرف بیش از حد، که معمولاً به عنوان چندین فنجان در روز تعریف می‌شود، ممکن است پیامدهای باروری داشته باشد. کافئین می‌تواند توانایی‌های تولیدمثل را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین توصیه می‌شود مصرف کافئین را کنترل کرده و محدود کنید، به ویژه در حین تلاش برای لقاح.

الکل

مصرف زیاد الکل با کاهش باروری مرتبط بوده است. بنابراین، مصرف الکل را به ویژه در دوره پیش از لقاح کاهش دهید.

ماهی‌های پر جیوه

برخی از انواع ماهی مانند شمشیر ماهی و کینگ مکرل، خطر آلودگی جیوه بیشتری دارند. قرار گرفتن در معرض جیوه می‌تواند برای باروری و رشد جنین مضر باشد. مصرف این ماهی‌ها را محدود کرده و ماهی‌هایی با محتوای جیوه کمتر مانند سالمون یا قزل‌آلا را انتخاب کنید.

محصولات سویا

اگرچه سویا می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشد، مصرف بیش از حد غذاها یا مکمل‌های سویا ممکن است بر سطح استروژن تأثیر گذاشته و بر باروری تأثیر بگذارد. هنگام گنجاندن سویا در رژیم غذایی خود، اعتدال را تمرین کنید.

شیرین‌کننده‌های مصنوعی

یک مطالعه بر روی موش‌ها نشان داد که شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌توانند با تعادل هورمونی و باروری تداخل داشته باشند. اگرچه مطالعات انسانی بیشتری در این زمینه مورد نیاز است، توصیه می‌شود برای افرادی که بر بهبود باروری خود تمرکز دارند، از استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی به نفع جایگزین‌های طبیعی مانند عسل یا شربت افرا خودداری کنند تا خطرات احتمالی را به حداقل برسانند.

گنجاندن غذاهایی که می‌توانند به طور مثبت بر عواملی که می‌توانند باروری را تقویت کنند تأثیر بگذارند، اجتناب از غذاهای محدود و پیروی از چند نکته می‌تواند سلامت تولیدمثل را در زنان بهبود بخشد. 

نکاتی برای تقویت باروری در زنان

حفظ وزن سالم

نگه داشتن وزن خود در محدوده سالم برای حفظ سطح هورمون‌ها و چرخه قاعدگی، که برای باروری بسیار مهم است، مهم است. چاقی یا کمبود وزن می‌تواند بارداری را دشوارتر کند. برای دستیابی به یک وزن متعادل از طریق رژیم غذایی خوب و ورزش منظم تلاش کنید.

مدیریت استرس

سطح بالای استرس می‌تواند هورمون‌های شما را بهم ریخته و بارداری را دشوار کند. برای کاهش استرس، تکنیک‌های آرامش مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق را امتحان کنید.

محدود کردن الکل و کافئین

مصرف بیش از حد الکل یا کافئین می‌تواند به باروری شما آسیب برساند. هنگام تلاش برای بارداری، کاهش مصرف این‌ها ایده خوبی است.

ورزش منظم

فعال ماندن نه تنها برای سلامت عمومی شما بلکه برای سیستم تولیدمثل شما نیز مفید است. ورزش به تعادل هورمون‌های شما و مدیریت وزن شما کمک می‌کند. فقط به یاد داشته باشید که زیاده‌روی نکنید.

درک چرخه خود

چرخه قاعدگی و زمان تخمک‌گذاری خود را پیگیری کنید. دانستن اینکه چه زمانی بارورترین هستید می‌تواند به شما کمک کند تا زمان‌بندی مناسبی برای بارداری داشته باشید.

در نظر گرفتن مراقبت پیش از لقاح

قبل از شروع تلاش برای بچه‌دار شدن، برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند مطمئن شوند که شما از نظر سلامتی خوب هستید، هرگونه مکمل ضروری را توصیه کنند و در مورد واکسیناسیون‌ها بحث کنند.

اجتناب از سیگار کشیدن و مواد مخدر

سیگار کشیدن و مواد مخدر تفریحی می‌توانند به طور جدی بر باروری شما تأثیر بگذارند. ترک سیگار و دوری از این مواد می‌تواند شانس بارداری شما را افزایش دهد.

لیست خرید رژیم غذایی باروری

پروتئین‌ها

• سینه یا ران مرغ بدون پوست

• سالمون یا سایر ماهی‌های چرب (مانند قزل‌آلا)

• توفو یا تمپه

• گوشت چرخ شده بدون چربی بوقلمون یا گاو

• تخم مرغ‌ها

غلات

• کوینوا

• برنج قهوه‌ای

• ماکارونی غلات کامل

• جو دوسر رول شده

• نان یا نان پیتای غلات کامل

میوه‌ها

• توت‌ها (توت فرنگی، بلوبری و تمشک)

• موز

• سیب

• مرکبات (پرتقال و گریپ‌فروت)

• هلو یا زردآلو

• گلابی

• منگو

سبزیجات

• سبزیجات برگ‌دار (اسفناج، کلم پیچ و آروگولا)

• بروکلی

• کلم بروکسل

• مارچوبه

• فلفل دلمه

• هویج

• خیار

• گوجه فرنگی

• آووکادو

• کدو سبز

• سیب زمینی شیرین

حبوبات

• عدس

• نخود

• لوبیا سیاه

لبنیات و جایگزین‌های لبنیات

• ماست یونانی

• پنیر کاتیج کم چرب

• شیر بادام یا سایر شیرهای گیاهی

آجیل و دانه‌ها

• بادام

• گردو

• دانه‌های چیا

• دانه‌های کتان

گیاهان و ادویه‌ها

• دارچین

• زردچوبه

• ریحان

• اورگانو

• آویشن

چربی‌های سالم

• روغن زیتون

• روغن آووکادو

• روغن نارگیل

چاشنی‌ها و موارد اضافی

• عسل

• طحینه

• هموس

• سس بالزامیک وینایگرت

میان وعده‌ها

• آجیل مخلوط

• زردآلو خشک

• کراکرهای غلات کامل

نوشیدنی‌ها

• آب

• چای‌های گیاهی (بابونه یا نعناع)

• چای سبز (به طور متوسط)

غذاهای منجمد (اختیاری)

• توت‌های مخلوط منجمد

• بروکلی منجمد

برای پیروی منظم از یک رژیم غذایی متعادل و سالم برای باروری، داشتن یک برنامه غذایی در دسترس می‌تواند کمک کند. یک نمونه برنامه غذایی را در بخش زیر بررسی کنید.

نمونه برنامه غذایی رژیم باروری

روز 1 

• صبحانه: پارفیت ماست یونانی (1 فنجان) با توت‌های مخلوط (1/2 فنجان) و عسل (1 قاشق غذاخوری) و کوینوای پخته (1 فنجان)

• میان وعده صبح: مشتی بادام (حدود 1 اونس) و یک سیب کوچک

• ناهار: سینه مرغ گریل شده (4 اونس) با کوینوا (1/2 فنجان) و یک طرف بروکلی بخارپز (1 فنجان)

• میان وعده بعد از ظهر: هویج خرد شده (1 فنجان) با هموس (2 قاشق غذاخوری)

• شام: سالمون پخته (4 اونس) با مارچوبه (1 فنجان) و یک سالاد کوینوا (1/2 فنجان)

روز 2

• صبحانه: املت اسفناج و قارچ با 2 تخم مرغ، نان تست غلات کامل (1 برش)

• میان وعده صبح: پنیر کاتیج کم چرب (1/2 فنجان) با آناناس (1/2 فنجان)

• ناهار: سوپ عدس (1 فنجان) با یک سالاد سبزیجات مخلوط (2 فنجان) و سس وینایگرت (2 قاشق غذاخوری)

• میان وعده بعد از ظهر: ماست یونانی (1 فنجان) با نیم موز برش خورده و یک ریزش عسل (1 قاشق غذاخوری)

• شام: میگوی گریل شده (4 اونس) با برنج قهوه‌ای (1/2 فنجان) و کلم بروکسل کباب شده (1 فنجان)

روز 3

• صبحانه: جو دوسر (1 فنجان) با هلوهای برش خورده (1/2 فنجان) و گردوی خرد شده (1 قاشق غذاخوری) و پودینگ دانه چیا (1 فنجان)

• میان وعده صبح: یک خوشه کوچک انگور (حدود 1 فنجان)

• ناهار: کوینوا (1 فنجان) و سالاد لوبیا سیاه با آووکادو (1/4 آووکادو) و سس لیمو (2 قاشق غذاخوری)

• میان وعده بعد از ظهر: خیار برش خورده (1 فنجان) با سس تزاتزیکی (2 قاشق غذاخوری)

• شام: مرغ پخته (4 اونس) با سیب زمینی شیرین (1 عدد متوسط) و لوبیا سبز (1 فنجان)

روز 4

• صبحانه: 2 وافل غلات کامل با ماست یونانی (1/2 فنجان) و توت فرنگی تازه (1/2 فنجان)، و 1 نان پیتای اسفناج و فتا

• میان وعده صبح: مشتی آجیل مخلوط (حدود 1 اونس)

• ناهار: سالاد اسفناج و کلم پیچ (2 فنجان) با توفو گریل شده (4 اونس) و سس وینایگرت بالزامیک (2 قاشق غذاخوری)

• میان وعده بعد از ظهر: فلفل دلمه برش خورده (1 فنجان) با گواکامول (2 قاشق غذاخوری)

• شام: کد پخته (4 اونس) با کوینوا (1/2 فنجان) و هویج کباب شده (1 فنجان)

روز 5

• صبحانه: اسموتی سبز با اسفناج، موز، شیر بادام (1 فنجان) و یک پیمانه پودر پروتئین

• میان وعده صبح: گلابی برش خورده (1/2 گلابی) با یک قاشق غذاخوری کره بادام

• ناهار: تفت داده سبزیجات با برنج قهوه‌ای (1 فنجان)

• میان وعده بعد از ظهر: گوجه فرنگی گیلاسی (1 فنجان) با پنیر موزارلا

• شام: چلی ترکیه (1 فنجان) با یک طرف سبزیجات مخلوط (1 1/2 فنجان)

روز 6

• صبحانه: 2 تخم مرغ همزده با گوجه فرنگی خرد شده، اسفناج و نان تست غلات کامل (1 برش)

• میان وعده صبح: یک پرتقال کوچک

• ناهار: کوینوا (1 فنجان) و کاسه سبزیجات کباب شده با یک ریزش طحینه (2 قاشق غذاخوری)

• میان وعده بعد از ظهر: چوب‌های کرفس (1 فنجان) با کره بادام زمینی (2 قاشق غذاخوری)

• شام: ماهی قزل‌آلا پخته (4 اونس) با کوینوا (1/2 فنجان) و کلم پیچ تفت داده شده (1 فنجان)

روز 7

• صبحانه: 2 پانکیک غلات کامل با توت‌های مخلوط (1/2 فنجان) و یک تکه ماست یونانی (1/4 فنجان) مخلوط با یک پیمانه پودر پروتئین

• میان وعده صبح: مشتی زردآلو خشک (حدود 1 اونس)

• ناهار: خورش عدس و سبزیجات (1 فنجان) با یک طرف سبزیجات مخلوط (2 فنجان)

• میان وعده بعد از ظهر: نیم منگو با یک فشار لیمو

• شام: گوشت گاو بدون چربی گریل شده (4 اونس) با برنج قهوه‌ای (1/2 فنجان) و کلم پیچ تفت داده شده (1 فنجان)

مزایا و معایب رژیم غذایی باروری

مزایا 

• منجر به تغذیه سالم‌تر می‌شود: این رژیم غذایی مصرف غذاهای مغذی را تشویق می‌کند که می‌تواند به سلامت کلی شما، نه فقط باروری، کمک کند.

• ممکن است تعادل هورمونی را تقویت کند: این رژیم ممکن است به تنظیم هورمون‌های شما کمک کند و چرخه‌های قاعدگی شما را منظم‌تر کند.

• ممکن است به کنترل وزن کمک کند: این رژیم غذایی یک وزن سالم را ترویج می‌کند که برای باروری مهم است. چاقی یا کمبود وزن می‌تواند شانس بارداری شما را تحت تأثیر قرار دهد.

• ممکن است از تخمک محافظت کند: غذاهای دوستدار باروری اغلب سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند که ممکن است از تخمک‌ها و اسپرم در برابر آسیب محافظت کنند.

معایب

• یک راه حل سریع نیست: پیروی از رژیم غذایی باروری تضمین نمی‌کند که بلافاصله باردار شوید. باروری به عوامل بسیاری بستگی دارد.

• محدودیت‌های غذایی دارد: رژیم غذایی باروری می‌تواند سختگیرانه باشد، به خصوص اگر آلرژی و محدودیت‌هایی دارید که ممکن است اجتماعی شدن را دشوارتر کند یا باعث استرس شود.

• نتایج آن ممکن است متفاوت باشد: آنچه برای یک نفر جواب می‌دهد ممکن است برای دیگری جواب ندهد، زیرا باروری تحت تأثیر ترکیبی از عوامل، از جمله ژن‌های شما، است.

• ممکن است استرس را افزایش دهد: احساس فشار برای پایبندی به یک رژیم غذایی سختگیرانه می‌تواند به استرس در دوره پیش از لقاح بیافزاید که ممکن است بر باروری شما تأثیر منفی بگذارد.

سوالات متداول

1. آیا مواد مغذی خاصی برای باروری مهم هستند؟

بله، فولات، آهن، آنتی‌اکسیدان‌ها و چربی‌های سالم برخی از مواد مغذی هستند که نقش مهمی در باروری دارند. این مواد مغذی از تعادل هورمونی و سلامت تولیدمثل حمایت می‌کنند.

2. آیا باید برای باروری مکمل مصرف کنم؟

در حالی که رژیم غذایی متعادل منبع اصلی مواد مغذی تقویت‌کننده باروری است، ممکن است در صورت کمبود، مکمل‌ها توصیه شوند. برای مشاوره شخصی با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.

3. رژیم غذایی باروری چگونه بر باروری مردان تأثیر می‌گذارد؟

رژیم غذایی باروری می‌تواند با تقویت سلامت عمومی و تأمین مواد مغذی ضروری، بر باروری مردان تأثیر مثبت بگذارد. این ممکن است کیفیت و تحرک اسپرم را بهبود بخشد و به زوج‌هایی که می‌خواهند بچه‌دار شوند کمک کند.

4. چقدر باید از رژیم غذایی باروری پیروی کنم تا نتایج را انتظار داشته باشم؟

زمان مشاهده نتایج بین افراد متفاوت است. به طور کلی، ممکن است چندین ماه پایبندی مداوم به رژیم غذایی باروری برای مشاهده بهبود در سلامت تولیدمثل لازم باشد.

5. آیا رژیم غذایی باروری می‌تواند به مشکلات زمینه ای باروری کمک کند؟

رژیم غذایی باروری می‌تواند درمان‌های دیگر باروری را تکمیل کند. با این حال، ناباروری و سایر مسائل توسط عوامل متعددی ایجاد می‌شوند که ممکن است نیاز به توجه پزشکی داشته باشند. بنابراین، در صورت مشکل در باروری برای تشخیص و درمان زودهنگام، فوراً با یک پزشک مشورت کنید.

سخن پایانی 

رژیم غذایی باروری بر مصرف غذاهای غنی از مواد مغذی و تنظیمات سبک زندگی برای تقویت سلامت تولیدمثل تأکید دارد. اجزای اصلی غذایی آن شامل مصرف غذاهای گیاهی، لبنیات، گوشت و غذاهای غنی از مواد مغذی خاص مانند فولات، آهن و اسیدهای چرب امگا-3 است که از تعادل هورمونی و تقویت باروری حمایت می‌کنند.

در حالی که رژیم غذایی باروری مزایای بالقوه مختلفی را ارائه می‌دهد، افراد باید محدودیت‌های غذایی را در نظر داشته باشند و برای دریافت راهنمایی شخصی با متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنند.

گردآوری:بخش سلامت موزستان