زندگی دوباره با آنژیوپلاستی کاروتید؛ خداحافظی با سکته مغزی

آنژیوپلاستی کاروتید: روش، خطرات و نکات بهبودی

بیماری شریان کاروتید یکی از بیماری‌های شایع قلبی عروقی است که می‌تواند عواقب جدی از جمله سکته مغزی را به دنبال داشته باشد. شریان‌های کاروتید دو رگ اصلی هستند که خون را به مغز می‌رسانند. در این بیماری، به دلیل سبک زندگی نامناسب، تغذیه نامتعادل، دیابت، فشار خون بالا و سایر عوامل خطر، پلاک‌هایی از چربی و کلسترول در دیواره داخلی این شریان‌ها تجمع می‌یابد. این پلاک‌ها به مرور زمان باعث تنگ شدن شریان‌ها و کاهش جریان خون به مغز می‌شوند.

آنژیوگرافی کاروتید چیست؟

آنژیوگرافی کاروتید یک روش تصویربرداری پزشکی تهاجمی است که برای بررسی دقیق شریان‌های کاروتید در گردن استفاده می‌شود. این شریان‌ها وظیفه تأمین خون اکسیژن‌دار به مغز را بر عهده دارند. با استفاده از این روش، پزشکان می‌توانند هرگونه تنگ شدگی، انسداد یا ناهنجاری دیگری را در این رگ‌های حیاتی شناسایی کنند.

در طول این روش، یک کاتتر (لوله باریک و بلند) از طریق یک برش کوچک در کشاله ران یا مچ دست وارد شریان می‌شود و سپس به سمت شریان‌های کاروتید هدایت می‌شود. سپس، یک ماده حاجب (کنتراست) از طریق کاتتر تزریق می‌شود که به پزشک اجازه می‌دهد تا با استفاده از اشعه ایکس، تصاویر دقیقی از شریان‌های کاروتید به دست آورد.

آنژیوگرافی کاروتید معمولاً زمانی انجام می‌شود که نتایج سایر آزمایش‌ها مانند سونوگرافی داپلر کاروتید، سی‌تی آنژیوگرافی یا ام‌آر‌ای نشان‌دهنده وجود احتمالی بیماری شریان کاروتید باشد. این روش به پزشک کمک می‌کند تا شدت بیماری را ارزیابی کند و بهترین روش درمانی را انتخاب کند.

آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری چیست؟

آنژیوپلاستی کاروتید یک روش درمانی غیر جراحی است که پس از آنژیوگرافی تشخیصی انجام می‌شود. این روش می‌تواند در همان روز آنژیوگرافی تشخیصی یا چند روز یا هفته بعد از آن انجام شود.

در طول آنژیوپلاستی، یک بالون کوچک به محل انسداد یا تنگ شدگی در شریان کاروتید هدایت می‌شود. با باد کردن این بالون، پلاک چربی یا انسداد به دیواره شریان فشرده شده و جریان خون بهبود می‌یابد. در حین این روش، یک استنت کاروتید (لوله مشبک فلزی کوچک) در داخل شریان کاروتید در محل انسداد قرار داده می‌شود تا از باز ماندن شریان پشتیبانی کند.

برای بیمارانی که شرایط خاصی دارند، استنت گذاری کاروتید روشی کم تهاجم‌تر نسبت به اندارترکتومی کاروتید، روش جراحی سنتی برای انسداد شریان‌های کاروتید، است. استنت گذاری کاروتید را می‌توان در حالی که بیمار بیدار است انجام داد و زمان بهبودی را کاهش داد.

چرا آنژیوپلاستی کاروتید انجام می‌شود؟

آنژیوپلاستی و استنت گذاری کاروتید ممکن است گزینه‌های درمانی یا پیشگیری از سکته مغزی مناسب باشند اگر:

• شریان کاروتید شما دارای انسداد 70 درصد یا بیشتر باشد، به خصوص اگر سکته مغزی یا علائم سکته مغزی داشته‌اید و برای جراحی وضعیت سلامتی خوبی ندارید، برای مثال، اگر بیماری قلبی یا ریوی شدید دارید یا برای تومورهای گردن تحت پرتودرمانی قرار گرفته‌اید.

• قبلاً اندارترکتومی کاروتید انجام داده‌اید و پس از جراحی دچار تنگ شدگی جدید (تنگ شدگی مجدد) شده‌اید.

• محل تنگ شدگی (تنگی) با اندارترکتومی به سختی قابل دسترسی است.

•در برخی موارد، اندارترکتومی کاروتید ممکن است انتخاب بهتری نسبت به آنژیوپلاستی و استنت گذاری برای برداشتن تجمع رسوبات چربی (پلاک) که شریان را مسدود می‌کند، باشد. شما و پزشک‌تان در مورد اینکه کدام روش برای شما ایمن‌تر است، صحبت خواهید کرد.

آماده شدن برای آنژیوپلاستی

قبل از آنژیوپلاستی برنامه‌ریزی شده، پزشک شما سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را انجام دهید:

• سونوگرافی: اسکنر روی شریان کاروتید حرکت می‌کند تا با استفاده از امواج صوتی تصاویری از شریان تنگ شده و جریان خون به مغز ایجاد کند.

• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) یا آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA): این آزمایش‌ها با استفاده از امواج رادیویی در میدان مغناطیسی یا با استفاده از اشعه ایکس با ماده حاجب، تصاویر بسیار دقیقی از رگ‌های خونی ارائه می‌دهند.

• آنژیوگرافی کاروتید: در طول این معاینه، ماده حاجب (قابل مشاهده در اشعه ایکس) به داخل یک شریان تزریق می‌شود تا رگ‌های خونی را بهتر ببیند و بررسی کند.

غذا و دارو

دستورالعمل‌هایی در مورد آنچه می‌توانید یا نمی‌توانید قبل از آنژیوپلاستی بخورید یا بنوشید دریافت خواهید کرد. اگر قبل از عمل در بیمارستان بستری هستید، ممکن است آماده‌سازی شما متفاوت باشد.

شب قبل از عمل: 

دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد تنظیم داروهای فعلی خود دنبال کنید. ممکن است پزشک به شما دستور دهد که قبل از آنژیوپلاستی مصرف برخی داروها، به ویژه اگر داروهای دیابت، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) یا رقیق‌کننده‌های خون مصرف می‌کنید، را متوقف کنید.

• داروهای تأیید شده را فقط با جرعه‌های کوچک آب مصرف کنید.

• ترتیب حمل و نقل به خانه را بدهید. آنژیوپلاستی ممکن است نیاز به بستری شدن یک شبه در بیمارستان داشته باشد و به دلیل اثرات طولانی‌مدت آرام‌بخش، نمی‌توانید روز بعد خودتان را به خانه برسانید.

مراحل انجام آنژیوپلاستی کاروتید

آنژیوپلاستی کاروتید یک روش غیر جراحی در نظر گرفته می‌شود زیرا کمتر تهاجمی از جراحی است. بدن شما به جز یک برش بسیار کوچک در یک رگ خونی در کشاله ران شما باز نمی‌شود.

بیشتر افراد نیازی به بیهوشی عمومی ندارند و در طول عمل بیدار می‌مانند. با این حال، برخی افراد ممکن است بر اساس بیهوشی خود و میزان خواب‌آلودگی خود بیدار نمانند. شما از طریق یک کاتتر IV مایعات و دارو دریافت خواهید کرد تا به شما کمک کند آرام شوید.

قبل از عمل

شما به یک اتاق تصویربرداری با اشعه ایکس منتقل می‌شوید و از شما خواسته می‌شود روی تخت عمل دراز بکشید. شما سر خود را در یک ناحیه فنجان شکل قرار می‌دهید تا در حین گرفتن تصاویر شریان کاروتید راحت و ثابت بمانید.

کشاله ران شما تراشیده می‌شود و با محلول ضدعفونی کننده آماده می‌شود و یک روکش استریل روی بدن شما قرار می‌گیرد.

یک بی‌حسی موضعی به کشاله ران شما تزریق می‌شود تا ناحیه را بی‌حس کند.

الکترودهای کوچک روی سینه شما قرار می‌گیرند تا ضربان قلب و ریتم قلب شما را در طول عمل کنترل کنند.

در طول عمل 

پس از بی حس شدن، پزشک شما یک سوراخ در یک شریان، معمولاً شریان فمورال در ناحیه کشاله ران ایجاد می‌کند. موارد زیر روش آنژیوپلاستی و استنت گذاری را توصیف می‌کند.

1. یک لوله کوچک وارد شریان می‌شود. سپس یک کاتتر با نوک بالون از طریق لوله به محل تنگ شدگی در شریان کاروتید تحت هدایت اشعه ایکس هدایت می‌شود. شما احساس نخواهید کرد که کاتتر از طریق شریان‌ها عبور می‌کند زیرا داخل شریان‌ها انتهای عصبی ندارد.

2. ماده حاجب از طریق کاتتر به داخل شریان کاروتید تزریق می‌شود. ماده حاجب ممکن است باعث احساس گرم شدن موقت در یک طرف صورت شما شود. ماده حاجب نمای دقیقی از شریان تنگ شده و جریان خون به مغز را ارائه می‌دهد.

3. فیلتری در شریان قرار داده می‌شود. فیلتر، که دستگاه محافظت در برابر آمبولی نامیده می‌شود، فراتر از تنگ شدگی وارد می‌شود تا هرگونه زباله‌ای که ممکن است در طول عمل از ناحیه تنگ شده شریان جدا شود را به دام بیندازد.

4. نوک بالون به داخل ناحیه تنگ شده هدایت می‌شود و باد می‌شود تا پلاک را به کنار فشار دهد و رگ را گشاد کند.

5. یک لوله مشبک فلزی کوچک (استنت) ممکن است در رگ تازه باز شده قرار گیرد. استنت منبسط شده پشتیبانی را فراهم می‌کند که به جلوگیری از تنگ شدن مجدد شریان کمک می‌کند. استنت ممکن است با دارویی پوشیده شود که به مرور زمان آزاد می‌شود تا به جلوگیری از تنگ شدگی مجدد کمک کند.

6. فیلتر،لوله، کاتتر و بالون خارج می‌شوند. فشار به محل ورود کاتتر کوچک اعمال می‌شود تا از خونریزی جلوگیری شود.

7. پس از انجام عمل، شما در یک وضعیت ثابت دراز می‌کشید در حالی که فشار برای جلوگیری از خونریزی به محل اعمال می‌شود. معمولاً بخیه‌ای نخواهید داشت، اما برای پوشاندن محل برش کوچک پانسمانی اعمال می‌شود. سپس به بخش ریکاوری منتقل می‌شوید.

پس از عمل 

برای جلوگیری از خونریزی از محل ورود کاتتر، باید چند ساعت نسبتا بی‌حرکت دراز بکشید. شما در بخش ریکاوری یا اتاق بیمارستان خواهید بود. پس از عمل، ممکن است سونوگرافی شریان کاروتید را دریافت کنید. اکثر افراد ظرف 24 ساعت پس از عمل از بیمارستان مرخص می‌شوند.

محل ورود کاتتر ممکن است برای چند روز حساس، متورم و کبود شود. ممکن است در ناحیه سوراخ یک ناحیه کوچک تغییر رنگ یا یک توده کوچک وجود داشته باشد. ممکن است برای ناراحتی در صورت نیاز استامینوفن (تیلنول، سایرین) را به مقدار توصیه شده مصرف کنید یا سایر داروها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.

ممکن است پس از عمل برای 24 ساعت نیاز باشد از فعالیت شدید و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.

نتایج آنژیوپلاستی کاروتید

برای اکثر افراد، آنژیوپلاستی و استنت گذاری کاروتید جریان خون را از طریق شریان قبلاً مسدود شده افزایش می‌دهد و خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

 اگر علائم شما مانند مشکل در راه رفتن یا صحبت کردن، بی‌حسی در یک طرف بدن یا سایر علائم مشابه با علائمی که قبل از عمل داشتید برگشت، به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.

آنژیوپلاستی و استنت گذاری کاروتید برای همه مناسب نیست. پزشک شما می‌تواند تعیین کند که آیا مزایای آن بیشتر از خطرات احتمالی است یا خیر.

از آنجایی که آنژیوپلاستی کاروتید جدیدتر از جراحی سنتی کاروتید است، نتایج طولانی‌مدت هنوز در حال بررسی است. با پزشک خود در مورد نتایج مورد انتظار و نوع پیگیری مورد نیاز پس از عمل خود صحبت کنید.

تغییرات سبک زندگی به شما کمک می‌کند تا نتایج خوبی داشته باشید:

• سیگار نکشید.

• سطح کلسترول و تری گلیسیرید خود را کاهش دهید.

• وزن سالمی داشته باشید.

• سایر شرایط مانند دیابت و فشار خون بالا را کنترل کنید.

• به طور منظم ورزش کنید.

خطرات آنژیوپلاستی کاروتید چیست؟

پزشک شما خطرات و مزایای خاص این روش را با شما در میان خواهد گذاشت. خطرات بسته به شدت بیماری، محل انسداد، سابقه سکته مغزی و وجود سایر بیماری‌های پزشکی متفاوت است. برخی از خطرات احتمالی عبارتند از:

• خونریزی در محل ورود کاتتر

• سکته مغزی یا مرگ

ممکن است خطرات احتمالی دیگری نیز وجود داشته باشد. هنگام ملاقات با پزشک خود، سوالات خود را بپرسید تا مطمئن شوید که دلیل توصیه این روش را درک می‌کنید و خطرات احتمالی آن چیست.

تنگ شدگی مجدد چیست؟

تنگ شدگی مجدد بازگشت انسداد یا باریک شدن مجدد در شریان کاروتید درمان شده است. این احتمال بیشتر در شش تا 12 ماه اول پس از درمان رخ می‌دهد، بنابراین رعایت قرارهای پیگیری مهم است. تنگ شدگی مجدد ناشی از تجمع بافت اسکار در محل درمان است. نرخ تنگ شدگی مجدد، همانطور که در تحقیقات بالینی فعلی گزارش شده است، یک درصد در سال است.

اگر علائمی شبیه به علائمی که قبل از عمل تجربه کرده‌اید دارید، به محض بروز علائم با پزشک خود تماس بگیرید.

آیا روش استنت گذاری کاروتید بیماری شریان کاروتید را درمان می‌کند؟

برای اکثر افراد، روش آنژیوپلاستی و استنت گذاری کاروتید جریان خون به مغز را افزایش می‌دهد و خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد. اگرچه روش استنت گذاری کاروتید شریان کاروتید مسدود شده را باز می‌کند، اما بیماری شریان کاروتید را درمان نمی‌کند. شما همچنان باید برای کاهش عوامل خطر و ایجاد تغییرات سبک زندگی خاص برای جلوگیری از پیشرفت یا پیشرفت بیماری در آینده تمرکز کنید.

برای دستیابی به بهترین نتایج، باید متعهد به داشتن یک سبک زندگی سالم باشید که شامل ترک سیگار، مصرف داروهای تجویز شده، اندازه گیری و ثبت فشار خون، پیروی از رژیم غذایی سالم قلب، مدیریت فشار خون بالا، کلسترول و دیابت و پیگیری توصیه‌های تیم مراقبت‌های بهداشتی شما باشد.

سوالات متداول در مورد روش آنژیوپلاستی کاروتید

1. چگونه می‌توانم بفهمم که آیا واجد شرایط این روش هستم؟

اگر روش استنت گذاری کاروتید به عنوان یک گزینه درمانی توصیه شود، شما برای تعیین اینکه آیا شرایط لازم برای این روش را دارید، ارزیابی خواهید شد. برخی از روش‌های استنت گذاری کاروتید به عنوان روش‌های تحقیقاتی انجام می‌شوند. همچنین می‌توانید از پزشک خود بپرسید که آیا شرایط لازم برای شرکت در یک پروتکل تحقیقاتی یا کارآزمایی بالینی را دارید یا خیر.

2. چه عواملی باعث تنگ شدن شریان کاروتید می‌شود؟

تنگ شدن شریان کاروتید معمولاً به دلیل تجمع پلاک (رسوبات چربی) در دیواره‌های شریان رخ می‌دهد. این تجمع پلاک به مرور زمان باعث باریک شدن شریان و کاهش جریان خون به مغز می‌شود. عوامل خطر برای تنگ شدن شریان کاروتید شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، سیگار کشیدن و چاقی است.

3. چه کسانی کاندیدای انجام آنژیوپلاستی کاروتید هستند؟

بیمارانی که دارای تنگ شدن شدید شریان کاروتید هستند و علائمی مانند سرگیجه، تاری دید، ضعف یک طرف بدن یا اختلال در گفتار را تجربه می‌کنند، ممکن است کاندیدای انجام این روش باشند. همچنین بیمارانی که دارای عوامل خطر بالایی برای سکته مغزی هستند و خطر جراحی برای آن‌ها زیاد است، می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند.

4. آیا آنژیوپلاستی کاروتید دردناک است؟

خیر، آنژیوپلاستی کاروتید معمولاً دردناک نیست. قبل از عمل، ناحیه‌ای که کاتتر وارد می‌شود، بی‌حس می‌شود و در طول عمل از داروهای آرام‌بخش استفاده می‌شود. ممکن است پس از عمل احساس ناراحتی خفیف در محل ورود کاتتر وجود داشته باشد.

5. مدت زمان عمل آنژیوپلاستی کاروتید چقدر است؟

مدت زمان این عمل به عوامل مختلفی از جمله شدت تنگ شدگی شریان و پیچیدگی عمل بستگی دارد. به طور معمول، این عمل حدود 2 تا 3 ساعت طول می‌کشد.

6. دوره نقاهت پس از عمل چقدر است؟

پس از عمل، بیمار معمولاً یک شب در بیمارستان بستری می‌شود. مدت زمان بهبودی کامل به فرد بستگی دارد، اما معمولاً چند هفته طول می‌کشد. در طول دوره نقاهت، بیمار باید از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کند و به توصیه‌های پزشک خود عمل کند.

7. آیا آنژیوپلاستی کاروتید یک درمان قطعی است؟

آنژیوپلاستی کاروتید می‌تواند به طور موقت مشکل تنگ شدگی شریان را برطرف کند، اما احتمال تنگ شدن مجدد شریان وجود دارد. به همین دلیل، بیمار باید به طور مرتب تحت معاینات پزشکی قرار گیرد و داروهای تجویز شده توسط پزشک را به طور منظم مصرف کند.

خلاصه

آنژیوپلاستی کاروتید یک روش درمانی کم تهاجمی است که برای باز کردن شریان‌های کاروتید تنگ شده و جلوگیری از سکته مغزی استفاده می‌شود. در این روش، با استفاده از یک کاتتر و بالون، پلاک‌های چربی که باعث تنگ شدن شریان شده‌اند، از بین می‌روند و در صورت نیاز یک استنت برای حفظ باز بودن شریان قرار داده می‌شود. این روش نسبت به جراحی سنتی کمتر تهاجمی بوده و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد. البته مانند هر عمل جراحی دیگری، آنژیوپلاستی کاروتید نیز با عوارضی همراه است که پزشک معالج می‌تواند در مورد آن‌ها به شما توضیح دهد. تصمیم‌گیری در مورد انجام این عمل، باید با مشورت پزشک و پس از بررسی دقیق شرایط بیمار صورت گیرد.

گردآوری:بخش سلامت موزستان