زیان شهرداری به اتوبوس‌سازان با واردات و بی‌نظمی در پرداخت‌ها
روزنامه توسعه ایرانی نوشت: چندسالی است که ناوگان حمل‌ونقل عمومی با کمبود و فرسودگی مواجه است و در برهه‌هایی مانند اربعین که تقاضا برای مسافرت‌های زمینی افزایش می‌یابد، این بحران و چالش به نحو بارزتری خود را نشان می‌دهد.
اتوبوس‌سازانی وجود دارند که مشغول به تولید داخلی اتوبوس هستند و سال‌های گذشته جزو افتخارات دولت در خودکفایی محسوب می‌شدند. اما در سال‌های اخیر گویا رویکرد دولت عوض شده و مشغول واردات اتوبوس و اخیرا هم اتوبوس دست‌دوم است. در اول مردادماه، تصویب‌نامه هیأت وزیران در خصوص مجاز بودن وزارت صنعت، معدن و تجارت نسبت به ثبت سفارش 2000 دستگاه اتوبوس برون شهری به منظور توسعه حمل و نقل عمومی مسافر با عمر کمتر از 5 سال، از سوی گمرک ایران به گمرکات اجرایی ابلاغ و سود بازرگانی واردات اتوبوس 5 درصد تعیین شد.
در این میان چند پرسش مطرح است: آیا توان داخلی تولید اتوبوس موجود نیست که دولت درصدد واردات اتوبوس‌های دست دوم است؟ چه مشکلاتی در راه تولیدکنندگان داخلی وجود دارد که قادر به تامین کمبود ناوگان حمل‌ونقل کشور نیستند؟
پیش‌بینی واردات 200 دستگاه اتوبوس پیش از آغاز سفرهای اربعین
رئیس ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور گفت: براساس پیش‌بینی‌ها در صورت همکاری ارگان‌های مربوطه مراحل واردات 200 دستگاه اتوبوس پیش از آغاز سفرهای انجام می‌شود.
به گزارش مهر، علیرضا احمدی فینی اظهار کرد: در راستای واردات 2 هزار دستگاه اتوبوس در تاریخ 17 مهر ماه، آیین‌نامه اجرایی ابلاغ شد؛ بنا بود تا طبق مصوبه هیأت وزیران صادر کرده بودند، روند تأیید و تشخیص در سازمان راهدار طی شود.
او افزود: همچنین قرار شد تا مراحل دیگر مانند شناسایی کالا، تخصیص ارز، تأمین ارز و تاییدیه نهایی در وزارت صنعت، معدن و تجارت طی شود. در سازمان راهداری مرحله‌ای پس‌از تأیید شناسایی کالا و تأیید اولیه ارزی که با عنوان محدودیت ثبت سفارش سابقه محسوب می‌شود که پس‌از این سازمان راهداری به عنوان متولی وارد چرخه واردات اتوبوس‌ها می‌شود.
این مقام مسئول تصریح کرد: مراحلی که در راستای واردات اتوبوس برعهده سازمان راهداری بود، تمام انجام شده و برخی از شرکت‌های مربوطه در مراحل تخصیص ارز برای واردات هستند و تا به امروز 22 دستگاه ناوگان اتوبوس از دو هزار دستگاه تصویب شده از گمرکات کشور ترخیص شده و 150 دستگاه دیگر در مراحل نهایی ثبت سفارش هستند.
تحقیر تولید داخل توسط شهرداری
چندی پیش نیز شهردار تهران از خرید اتوبوس برقی از چین خبر داد. به گزارش ایلنا، علیرضا زاکانی، در بهمن‌ماه 1402 از به نتیجه رسیدن چند قرارداد در حوزه حمل‌ونقل درون شهری و واردات اتوبوس های برقی از چین خبر داده بود. او با ادعای بی‌کیفیتی و گران بودن محصولات داخلی، قصد خود را از این کار تامین اتوبوس‌های مورد نیاز شهری را به طور مستقیم از چین اعلام کرد و به همین منظور تولید 1500 دستگاه اتوبوس برقی در قرارداد زاکانی با چینی‌ها در دستور کار قرار گرفت که قیمت هر یک از آنها 220 هزار یورو اعلام شده است.
بعد از واردات اتوبوس چینی، شهرداری در بیلبوردی عجیب از این اقدام خود دفاع کرد که واکنش‌های زیادی را برانگیخت. در این بیلبورد مطرح شده بود که «چرا اتوبوس خارجی خریدیم؟» شهرداری درباره دلایل این کار نوشته بود: «1- توان شرکت چینی در تامین نیاز تهران در فرصت 6 ماهه، 2- کاهش آلودگی هوای پایتخت با ورود سریع ناوگان برقی 3- نیاز حیاتی و فوری تهران به ناوگان حمل‌ونقل عمومی جدید 4- کاهش مصرف بنزین با اتوبوس‌ها و تاکسی‌های برقی»
اما نکته عجیب این بیلبوردها که آن را با چالش مواجه ساخت، اظهارنظر درباره تولید داخل بود که برخی از آن به عنوان تحقیر تولید داخلی یاد کردند. در این بیلبورد نوشته شده بود که سرعت خودروسازان داخلی در ساخت «لاک‌پشتی» است و اتوبوس‌های وارداتی قیمت پایین‌تری نسبت به مدل مشابه ایرانی دارند! اما از آنجا که خریدار عمده اتوبوس اتوبوس‌سازان داخلی شهرداری‌ها هستند، آیا عملکرد خود شهرداری‌ها باعث چنین مشکلاتی نمی‌شود؟
جبران کمبود اتوبوس حتی با حمایت‌های جزئی از اتوبوس‌سازان
رئیس کمیته خودروی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره توان تولید داخلی اتوبوس یادآور شد: ما 5 اتوبوس‌ساز داخلی مانند ایران‌خودرو دیزل، سایپا دیزل و … داریم که ظرفیت تولید روزانه آنها حداقل 30 دستگاه است.
یونس اکبرپور پایدار، درباره مشکلات پیش روی اتوبوس‌سازان داخلی اظهار کرد: برای اتویوس‌سازان داخلی مشکل سرمایه‌گذاری وجود دارد به طوری که باید سرمایه‌گذاری انجام و از آنها حمایت شود.
او با اعلام اینکه در تولید اتوبوس دیزلی شرایط خوبی داریم و برای مثال ایران‌خودرو دیزل رشدهای خوبی داشته و روزی 15 تا 20 دستگاه تولید می‌کند، تصریح کرد: با حمایت‌های جزئی از اتوبوس‌سازان می‌توان کمبود اتوبوس را در کشور جبران کرد.
این کارشناس صنعت خودرو درباره مشکلات اتوبوس‌سازان یادآور شد: یکی از مشکلات اتوبوس‌سازان این است که اکثر خریداران آنها شهرداری‌ها هستند و شهرداری‌ها پول خوبی به این تولیدکنندگان پرداخت نمی‌کنند.
اکبرپور پایدار تاکید کرد: اگر اتوبوس‌سازان مطمئن باشند که مبلغ پیش‌پرداخت به موقع پرداخت خواهد شد، مطمئن باشید که آنها کمبود حمل‌ونقل داخلی را جبران می‌کنند.
واردات دست دوم به جای سرمایه‌گذاری خارجی!
این عضو اتاق بازرگانی واردات اتوبوس دست دوم توسط وزارت صمت را نادرست دانست و عنوان کرد که برای این کار مجبوریم از برندهای مختلفی وارد کنیم و به نفع کشور نیست.
اکبرپور پایدار ادامه داد: اتوبوس خودرویی است که می‌توان 30 تا 40 درصد آن را تماما در داخل تولید کرد زیرا کابین یا اسکلت و شاسی آن در کشور قابل تهیه است و می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد. همچنین موتورسازان و گیربکس‌سازانی داریم که می‌توان با آنها تمام نیازهای تولید اتوبوس را برطرف کرد که از خروج ارز جلوگیری کنیم و میدان را به اتوبوس‌سازان داخلی دهیم که از این امکانات استفاده و رشد کنند.
او تصریح کرد: به جای اینکه اتوبوس دست دوم وارد و مقدار قابل توجهی ارز از کشور خارج کنیم درنهایت نیز ایران به قبرستان ماشین‌های دست دوم تبدیل شود، از شرکت‌های معتبر اتوبوس‌سازی و خودروسازی جهان برای همکاری با ایران‌خودرو و سایپا دعوت کنیم که خودروسازان داخلی خود را ارتقا دهند.
این کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد: باید از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ساخت اتوبوس استفاده کنیم زیرا توانمندی‌های خوبی در تولید اتوبوس داریم و حیف است بازار را به دست چینی‌ها بسپاریم.
وزارت صمت درمورد واردات اتوبوس اظهار بی‌اطلاعی کرد!
اکبرپور پایدار در پاسخ به این پرسش که «آیا وزارت صمت و شهرداری از توان تولید داخل بی‌خبر است که دست به واردات اتوبوس می‌زند؟»، گفت که وقتی درباره واردات اتوبوس از وزارت صمت پرسیدیم اظهار بی‌اطلاعی کردند که در نوع خود بسیار جالب بود.
او با اشاره به اینکه شهرداری بنا به دلایلی اظهار می‌کند که نیاز به اتوبوس دارد اما خودروسازی داخلی نمی‌تواند این اتوبوس را تهیه کند و به همین دلیل است که وارد می‌کند، اظهار کرد: شهرداری در نظر نمی‌گیرد که چرا خودروسازان داخلی نمی‌توانند مقدار اتوبوس مورد نیاز را تامین کنند و باید درنظر بگیرند که آیا مطالبات آنها را به موقع پرداخت می‌کند و یا قراردادی که به نفع دو طرف باشد با آنها می‌بندند؟
رئیس کمیته خودروی اتاق بازرگانی ایران در نهایت خاطرنشان کرد: شهرداری در پرداخت‌ها بسیار نامنظم است و بعد از خرید اتوبوس، زمین یا کالاهای دیگر در قبال اتوبوس پرداخت می‌کند که به نفع تولیدکنندگان داخلی نیست زیرا آنها دنبال وجه نقد هستند تا بتوانند خود را تامین کنند و چرخ شرکت خود را بچرخانند.
رامتین موثق
