مات یا ناک‌اوت؟ راز جذابیت ورزش بوکس شطرنج

هیجان ذهن و مشت: نگاهی به ورزش بوکس شطرنج

تاریخچه بوکس شطرنج (Chessboxing)

بوکس شطرنج یا چس‌باکسینگ، یک ورزش ترکیبی منحصربه‌فرد است که شطرنج و بوکس را در دورهای متناوب ترکیب می‌کند. در این ورزش، شرکت‌کنندگان در 11 دور مسابقه می‌دهند: دورهای فرد برای بوکس (هر دور 3 دقیقه) و دورهای زوج برای شطرنج (هر دور 4 دقیقه با زمان کلی 12 دقیقه برای شطرنج). برنده کسی است که حریف را با ناک‌اوت در بوکس یا مات در شطرنج شکست دهد، یا اگر زمان شطرنج تمام شود و حرکتی انجام نشود. این ورزش نمادی از ترکیب هوش و قدرت فیزیکی است و شعار آن “جنگ در رینگ و مبارزه روی صفحه” است.

ریشه‌های ایده بوکس شطرنج

ایده بوکس شطرنج برای اولین بار در سال 1992 در کتاب کمیک “Froid Équateur” (سرمای استوایی) نوشته انکی بیلال، هنرمند فرانسوی، ظاهر شد. این کتاب سومین قسمت از سه‌گانه نیکوپل است و در یک دنیای آینده‌نگرانه، یک ورزش ترکیبی به نام بوکس شطرنج را توصیف می‌کند که در آن مبارزان در رینگ بوکس می‌کنند و همزمان شطرنج بازی می‌کنند. بیلال این ایده را به عنوان بخشی از داستان dystopian خود خلق کرد و آن را به عنوان یک ورزش خشن و فکری تصور کرد. این کتاب الهام‌بخش اصلی برای تبدیل این مفهوم به یک ورزش واقعی شد.

هرچند برخی منابع به رویدادهایی در دهه 1970 در لندن اشاره می‌کنند، جایی که دو برادر به نام‌های جیمز و استوارت رابینسون ظاهراً پس از مسابقات بوکس، شطرنج بازی می‌کردند، اما این داستان‌ها بیشتر افسانه‌ای به نظر می‌رسند و شواهد محکمی برای آن‌ها وجود ندارد. اکثریت منابع تاریخی، ریشه اصلی را به کتاب بیلال نسبت می‌دهند.

اختراع و اولین مسابقات توسط ایپه روبینگ

ایپه روبینگ، هنرمند عملکردی هلندی (متولد 17 اوت 1974 – درگذشته 8 مه 2020)، ایده بیلال را به واقعیت تبدیل کرد. روبینگ که با نام مستعار “ایپه جوکر” شناخته می‌شد، ابتدا این مفهوم را به عنوان یک عملکرد هنری در سال 2003 اجرا کرد. او اولین مسابقه بوکس شطرنج را در برلین سازماندهی کرد، اما اولین قهرمانی جهان در همان سال در آمستردام برگزار شد. در این مسابقه، روبینگ در مقابل ژان-لویی ونسترا قرار گرفت و پس از اینکه ونسترا زمان شطرنج خود را بیش از حد کرد، روبینگ به عنوان اولین قهرمان جهان شناخته شد.

روبینگ که خودش یک بوکسور آماتور و بازیکن شطرنج بود، این ورزش را برای نشان دادن دوگانگی انسان – ذهن و بدن – ایجاد کرد. او بلافاصله پس از اولین مسابقه، سازمان جهانی بوکس شطرنج (WCBO) را در برلین تأسیس کرد و به عنوان اولین رئیس آن انتخاب شد. روبینگ تا زمان مرگش در سال 2020، نقش کلیدی در گسترش این ورزش داشت.

رشد و توسعه ورزش

پس از تأسیس WCBO در سال 2003، بوکس شطرنج به سرعت گسترش یافت. اولین قهرمانی اروپا در سال 2004 در برلین برگزار شد و تیگور دوورامادجیف از بلغارستان به عنوان اولین قهرمان اروپا شناخته شد. در سال‌های بعد، مسابقات در کشورهای مختلفی مانند آلمان، انگلیس، هند، فنلاند، روسیه و ایالات متحده برگزار شد.

در سال 2013، سازمان دیگری به نام Chessboxing Global (CBG) برای تمرکز بر جنبه حرفه‌ای ورزش تأسیس شد، اما WCBO همچنان سازمان اصلی باقی ماند. این ورزش در آسیا نیز رشد کرد، با تأسیس اولین سازمان در غرب آسیا در سال‌های اخیر. همه‌گیری کووید-19 و محبوبیت سریال “گامبی ملکه” در نتفلیکس، به رشد آنلاین شطرنج کمک کرد و در نتیجه، علاقه به بوکس شطرنج افزایش یافت.

رویدادهای قابل توجه:

2003: اولین قهرمانی جهان در آمستردام، قهرمان: ایپه روبینگ.

2004: اولین قهرمانی اروپا در برلین، قهرمان: تیگور دوورامادجیف.

2013: فصل اوج بین‌المللی در لندن.

2023: قهرمانی جهان WCBO در ایتالیا.

2025: هفتمین قهرمانی جهان WCBO در لوزنیکا، صربستان (23-29 سپتامبر)، جایی که جیمز کانتی سوم از ایالات متحده قهرمان سنگین‌وزن شد.

در سال‌های اخیر، تیم‌هایی مانند تیم ایالات متحده برای قهرمانی‌های جهانی آماده می‌شوند و رویدادهایی مانند “Chessboxing May Day” و “Chox Con” برگزار می‌شود.

وضعیت فعلی در سال 2025

در سال 2025، بوکس شطرنج به یک ورزش جهانی تبدیل شده است و رویدادهای آن با نورپردازی حرفه‌ای، میزبانان و پخش زنده، جذابیت بالایی دارند. سازمان‌هایی مانند WCBO و WCBA (انجمن جهانی بوکس شطرنج) قهرمانان را در کلاس‌های وزنی مختلف تحریم می‌کنند. این ورزش در ایالات متحده، اروپا و آسیا محبوب است و تیم‌هایی مانند تیم ایالات متحده برای قهرمانی‌های آینده آموزش می‌بینند.

با وجود چالش‌هایی مانند تقسیم سازمانی، بوکس شطرنج همچنان در حال رشد است و ممکن است در آینده به عنوان یک ورزش المپیکی در نظر گرفته شود. میراث ایپه روبینگ همچنان زنده است و این ورزش نمادی از تعادل بین ذهن و بدن باقی مانده است.

سوالات متداول درباره ورزش بوکس شطرنج

1. ورزش بوکس شطرنج چیست؟

ورزش بوکس شطرنج یک رشته ترکیبی است که شطرنج و بوکس را در دورهای متناوب ترکیب می‌کند. شرکت‌کنندگان در 11 دور مسابقه می‌دهند: دورهای فرد برای بوکس (3 دقیقه) و دورهای زوج برای شطرنج (4 دقیقه). برنده با ناک‌اوت در بوکس یا مات در شطرنج تعیین می‌شود.

2. ایده بوکس شطرنج از کجا آمده است؟

ایده این ورزش از کتاب کمیک “Froid Équateur” نوشته انکی بیلال در سال 1992 الهام گرفته شده است. این کتاب یک ورزش خیالی را توصیف کرد که بعدها توسط ایپه روبینگ به واقعیت تبدیل شد.

3. اولین مسابقه بوکس شطرنج کی برگزار شد؟

اولین مسابقه رسمی بوکس شطرنج در سال 2003 در برلین توسط ایپه روبینگ برگزار شد. اولین قهرمانی جهان نیز در همان سال در آمستردام برگزار شد و روبینگ به عنوان قهرمان شناخته شد.

4. سازمان‌های اصلی بوکس شطرنج کدامند؟

سازمان جهانی بوکس شطرنج (WCBO) که در سال 2003 تأسیس شد، اصلی‌ترین نهاد این ورزش است. همچنین Chessboxing Global (CBG) در سال 2013 برای تمرکز بر جنبه حرفه‌ای ورزش ایجاد شد.

5. آیا بوکس شطرنج در ایران برگزار می‌شود؟

تا سال 2025، اطلاعات مشخصی درباره برگزاری مسابقات رسمی بوکس شطرنج در ایران وجود ندارد، اما این ورزش در کشورهای مختلف از جمله اروپا، آمریکا و آسیا در حال گسترش است.

نتیجه‌گیری

ورزش بوکس شطرنج به‌عنوان یک رشته ترکیبی منحصربه‌فرد، با الهام از یک ایده خیالی در کتاب کمیک انکی بیلال، توسط ایپه روبینگ به واقعیتی جهانی تبدیل شد. این ورزش که هوش استراتژیک شطرنج را با قدرت جسمانی بوکس درهم‌آمیخته، از سال 2003 تاکنون با برگزاری مسابقات بین‌المللی و تأسیس سازمان‌هایی مانند WCBO رشد چشمگیری داشته است. جذابیت بوکس شطرنج در تعادل بین ذهن و بدن نهفته است و با گسترش در کشورهای مختلف، پتانسیل تبدیل شدن به یک ورزش المپیکی را دارد. در این مقاله از موزستان، تاریخچه و اهمیت این ورزش بررسی شد و نشان داد که بوکس شطرنج نمادی از هماهنگی فکری و فیزیکی است.

گرد آوری:بخش ورزشی موزستان