هر آنچه باید درباره جراحی اندارترکتومی کاروتید بدانید
اندارترکتومی کاروتید چیست و چگونه انجام می‌شود؟
اندارترکتومی کاروتید رسوبات پلاک (چربی و کلسترول) را از داخل شریان کاروتید شما خارج می‌کند و جریان خون به مغز شما را بهبود می‌بخشد. این عمل می‌تواند به جلوگیری از سکته مغزی دیگر در افرادی که قبلاً دچار سکته شده‌اند کمک کند. حتی با انجام این درمان، برای جلوگیری از تشکیل مجدد پلاک‌ها باید رژیم غذایی خود را بهبود دهید، ورزش کنید و سطح استرس خود را کاهش دهید.
اندارترکتومی کاروتید چیست؟
اندارترکتومی کاروتید یک عمل جراحی برای برداشتن پلاک (رسوبات چربی و کلسترول) از داخل شریان کاروتید است که خون‌رسانی به مغز و صورت شما را بر عهده دارد. در دو طرف گردن هر فرد یک شریان کاروتید وجود دارد. زمانی که پلاک در دیواره‌های شریان جمع شود، جریان خون در شریان‌های کاروتید کاهش یافته یا متوقف می‌شود. اگر خون کافی به مغز نرسد، ممکن است دچار سکته مغزی شوید. اگر سکته مغزی کردید، لازم است فوراً به اورژانس مراجعه کنید تا در مدت سه تا شش ساعت درمان‌های فوری دریافت کنید.
چه کسانی باید اندارترکتومی کاروتید انجام دهند؟
برای بررسی این که آیا اندارترکتومی کاروتید برای شما مناسب است، یک جراح عروق موارد زیر را انجام خواهد داد:
• ارزیابی وضعیت شما
• بررسی تاریخچه پزشکی
• انجام آزمایش‌های تشخیصی
شما و پزشکتان تصمیم خواهید گرفت که آیا جراحی گزینه مناسبی برای درمان شما است یا خیر. این عمل توسط یک جراح عروق در اتاق عمل بیمارستان انجام می‌شود.
پزشک ممکن است اندارترکتومی کاروتید را در موارد زیر توصیه کند:
• ابتلا به بیماری شریان کاروتید
• داشتن حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته خفیف به دلیل بیماری شریان کاروتید
• تنگی یا انسداد شدید (معمولاً حداقل 80٪) در شریان کاروتید بدون داشتن علائم مربوط به این بیماری
• اگر جراحی اندارترکتومی کاروتید برای شما مناسب نباشد، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که هر سال شریان کاروتید شما بررسی شود. همچنین ممکن است لازم باشد رژیم غذایی خود را برای کاهش کلسترول بهبود دهید و از داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل استفاده کنید تا از سکته جلوگیری کنید. پزشک همچنین ممکن است آنژیوپلاستی (که پلاک‌ها را به دیواره‌های شریان فشار می‌دهد تا جریان خون بهتر شود) را همراه با قرار دادن استنت (لوله مشبک) برای باز نگه‌داشتن شریان کاروتید انجام دهد.
چرا اندارترکتومی کاروتید انجام می‌شود؟
پزشک ممکن است پلاک‌های زیادی را در سونوگرافی شریان کاروتید شما مشاهده کرده باشد یا ممکن است شما دچار مشکلاتی در جریان خون در این ناحیه باشید. اندارترکتومی کاروتید پلاک‌ها را از شریان شما حذف می‌کند تا جریان خون به مغز بهبود یابد. این کار به جلوگیری از سکته مغزی کمک می‌کند که پنجمین علت مرگ در ایالات متحده است.
این عمل چه چیزی را درمان می‌کند؟
اندارترکتومی کاروتید یک عمل جراحی است که برای درمان بیماری شریان کاروتید انجام می‌شود.
این عمل چقدر رایج است؟
اندارترکتومی کاروتید متداول‌ترین درمان جراحی برای بیماری شریان کاروتید است.
چه چیزی قبل از اندارترکتومی کاروتید اتفاق می‌افتد؟
علاوه بر معاینه فیزیکی، ممکن است چند روز قبل از عمل، آزمایش‌هایی انجام دهید تا مطمئن شوید که انجام جراحی بی‌خطر است. پزشک ممکن است آنژیوگرام مغزی را برای تعریف بهتر آناتومی مغز شما توصیه کند. آنژیوگرام مغزی یک آزمایش تشخیصی تهاجمی است که تصاویر اشعه ایکس از داخل رگ‌های خونی در سر شما تولید می‌کند.
با این حال، در بسیاری از موارد، پزشک ممکن است این اطلاعات را از طریق سی‌تی آنژیوگرافی یا ام‌آر آنژیوگرافی به دست آورد. این روش‌ها غیرتهاجمی هستند و بدون خطر سکته می‌توانند اطلاعاتی درباره شریان‌های کاروتید و مغز شما ارائه دهند.
ممکن است نیاز باشد مصرف برخی داروها را قبل از جراحی متوقف کنید، بنابراین حتماً پزشک خود را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید (شامل داروهای بدون نسخه، گیاهان دارویی و مکمل‌ها) مطلع کنید. تیم پزشکی دستورالعمل‌های خاصی را برای آماده‌سازی به شما می‌دهد. بیشتر افراد آسپرین را در طول عمل ادامه خواهند داد. قبل از قطع مصرف آسپرین یا کلوپیدوگرل با پزشک مشورت کنید. همچنین باید استفاده از محصولات تنباکو را قبل از جراحی متوقف کنید.
چه اتفاقی در طول اندارترکتومی کاروتید می‌افتد؟
اندارترکتومی کاروتید معمولاً حدود دو ساعت طول می‌کشد.
پزشک شما بیهوشی عمومی (مشابه خوابیدن) یا بی‌حسی منطقه‌ای را برایتان تجویز می‌کند، که به این معنی است که بیدار هستید اما ناحیه‌ای که قرار است عمل شود بی‌حس می‌شود. اگر از بی‌حسی منطقه‌ای استفاده شود، دارویی نیز برای کمک به آرامش به شما داده خواهد شد.
جراح مراحل زیر را در اندارترکتومی کاروتید انجام می‌دهد:
• برشی به طول حدود 4 اینچ در ناحیه گردن شما، در محل انسداد ایجاد می‌کند.
• ممکن است از یک لوله کوچک برای انحراف موقت جریان خون در اطراف انسداد یا تنگی استفاده کند و ناحیه را جدا کند.
• برشی در طول بخشی از شریان که حاوی پلاک است ایجاد می‌کند.
• پلاک را خارج کرده و باز شدن شریان را معمولاً با استفاده از یک وصله مواد گشاد می‌دوزد تا از تنگی مجدد جلوگیری کند.
• جریان خون به مغز را از مسیر طبیعی خود بازسازی می‌کند.
چه اتفاقی پس از اندارترکتومی کاروتید می‌افتد؟
اکثر افراد یک شب در بیمارستان می‌مانند تا برای مشکلات احتمالی پس از عمل تحت نظر باشند. ممکن است در گردن شما یک درن موقت برای تخلیه مایعات در محلی که پزشک برش داده است وجود داشته باشد. این درن معمولاً فقط برای یک روز باقی می‌ماند.
پزشک نتایج عمل را با شما بررسی خواهد کرد. برای بیشتر افراد، این عمل به جلوگیری از آسیب بیشتر مغزی و کاهش خطر سکته کمک می‌کند. با این حال، مگر اینکه سبک زندگی سالم‌تری را اتخاذ کنید، تشکیل پلاک، لخته‌های خونی و سایر مشکلات در شریان‌های کاروتید ممکن است دوباره رخ دهد.
مزایای اندارترکتومی کاروتید چیست؟
اندارترکتومی کاروتید می‌تواند در پیشگیری از سکته‌های آینده در افرادی که قبلاً یک بار سکته کرده‌اند بسیار مفید باشد، به‌طوری که ممکن است خطر سکته را در سه سال پس از عمل تا یک‌سوم کاهش دهد. بیشتر افراد این عمل را به خوبی تحمل می‌کنند. حتی با موفقیت‌آمیز بودن عمل، پزشک ممکن است توصیه کند:
• بهبود رژیم غذایی.
• شروع به ورزش (در صورتی که بی‌خطر باشد).
• عدم استفاده از محصولات دخانی.
• کاهش سطح استرس.
• مصرف دارو برای کاهش سطح کلسترول.
این اقدامات می‌توانند به جلوگیری از تشکیل مجدد پلاک کمک کنند.
خطرات یا عوارض اندارترکتومی کاروتید چیست؟
همانند هر جراحی، خطر عوارض وجود دارد، از جمله:
• خونریزی.
• عفونت.
• لخته‌های خونی.
• آسیب عصبی.
• تشنج.
• آسیب مغزی.
• انسداد آینده شریان.
• سکته مغزی (این حالت در 5% تا 7% افرادی که قبلاً سکته کرده‌اند یا مینی‌سکته داشته‌اند و 2% تا 3% از کسانی که سکته نداشته‌اند رخ می‌دهد).
• حمله قلبی.
با این حال، با یک جراح باتجربه، خطرات به حداقل می‌رسد.
عوامل موثر بر خطرات اندارترکتومی کاروتید عبارتند از :
• شدت بیماری شریان کاروتید.
• محل انسداد.
• داشتن سکته قبلی.
• وجود سایر شرایط پزشکی همزمان، مانند دیابت یا بیماری کلیوی.
• سن شما (افراد مسن‌تر در معرض خطر بیشتری قرار دارند).
• جنسیت شما (افراد مؤنث ممکن است در معرض خطر بالاتری برای عوارض باشند).
اگر پزشک این جراحی را به عنوان یک گزینه درمانی پیشنهاد می‌کند، با او درباره علت پیشنهاد، مزایا و خطرات، و نتایج جراحی در بیمارستان صحبت کنید. در حالی که عمل ممکن است برای حدود دو هفته پس از آن درد گردن ایجاد کند، می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه برای تسکین استفاده کنید.
زمان بهبودی اندارترکتومی
فرآیند بهبودی پس از اندارترکتومی کاروتید سریع است. اکثر افراد یک روز پس از عمل به خانه بازمی‌گردند. پس از بازگشت به خانه، می‌توانید دوش بگیرید، اما از شستشوی شدید چسب جراحی یا برخورد مستقیم جریان آب به آن خودداری کنید.
روزانه محل برش را بررسی کنید و از استفاده از هرگونه لوسیون بر روی آن پرهیز کنید. از پوشیدن لباس‌هایی که به محل برش ساییده می‌شوند، خودداری کنید.
بیشتر افراد می‌توانند پس از سه تا چهار هفته به فعالیت‌های عادی خود بازگردند. پس از بهبود برش و راحت بودن در چرخاندن سر، می‌توانید رانندگی کنید. ممکن است ناحیه‌ای نزدیک به خط فک و نرمه گوش تا شش ماه تا یک سال بی‌حس باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت بروز هر یک از موارد زیر، با پزشک خود تماس بگیرید:
• تب یا لرز.
• وجود خون یا مخاط زرد یا سبز هنگام سرفه.
• مشکل در بلعیدن.
• درد قفسه سینه.
• تورم در پاها.
• مشکل در بینایی.
• سرگیجه.
• ضعف یا بی‌حسی در بدن.
• تنگی نفس.
• قرمزی در محل برش یا ترشح زرد یا سبز از آن.
• سردرد، گیجی یا دشواری در صحبت کردن یا درک کلمات دیگران.
سوالات متداول درباره اندارترکتومی کاروتید
1. آیا جراحی اندارترکتومی کاروتید خطرناک است؟
همانند هر عمل جراحی، اندارترکتومی کاروتید خطراتی مانند خونریزی، عفونت، سکته یا آسیب عصبی دارد. با این حال، این خطرات با یک جراح مجرب به حداقل می‌رسند.
2. دوره بهبودی پس از اندارترکتومی کاروتید چقدر طول می‌کشد؟
بیشتر افراد ظرف یک روز پس از جراحی از بیمارستان مرخص می‌شوند و می‌توانند طی سه تا چهار هفته به فعالیت‌های عادی خود بازگردند.
3. آیا پس از این جراحی نیاز به مصرف دارو وجود دارد؟
بله، پزشک ممکن است مصرف داروهایی مانند رقیق‌کننده‌های خون (مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل) و داروهای کاهش‌دهنده کلسترول را برای جلوگیری از تشکیل پلاک جدید تجویز کند.
4. چه تفاوتی بین اندارترکتومی کاروتید و استنت‌گذاری وجود دارد؟
اندارترکتومی شامل برداشتن پلاک‌ها از شریان است، در حالی که در استنت‌گذاری، پلاک‌ها به دیواره شریان فشرده شده و یک لوله مشبک (استنت) برای باز نگه‌داشتن شریان قرار داده می‌شود. انتخاب روش بستگی به شرایط بیمار دارد.
5. آیا اندارترکتومی می‌تواند خطر سکته مغزی را به طور کامل از بین ببرد؟
این جراحی خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد اما آن را به صفر نمی‌رساند. تغییر سبک زندگی، شامل رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و فعالیت بدنی منظم، برای جلوگیری از تشکیل مجدد پلاک ضروری است.
سخن پایانی
اگر سکته مغزی داشته‌اید یا دچار بیماری شریان کاروتید هستید، اندارترکتومی کاروتید می‌تواند جریان خون شما را بهبود بخشد و به پیشگیری از سکته‌های آینده کمک کند. شما و پزشکتان می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا این جراحی برای شما مناسب است یا خیر. حتی اگر این جراحی برایتان مناسب باشد، مدیریت بیماری شریان کاروتید با بهبود رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و کاهش سطح استرس موفق‌تر خواهد بود. همچنین، حضور در ویزیت‌های پیگیری و ادامه مصرف داروهای تجویز شده بسیار مهم است.
گردآوری:بخش سلامت موزستان
