همه‌چیز درباره چسبندگی زبان یا آنکیلوگلوسیا؛ از علائم تا درمان

زبان در زنجیر؛ نگاهی به چسبندگی زبان یا آنکیلوگلوسیا

چسبندگی زبان یا آنکیلوگلوسیا حالتی است که برخی نوزادان با آن متولد می‌شوند و حرکت زبانشان را محدود می‌کند. زبان برای عملکرد صحیح خود باید بتواند به بیشتر نقاط دهان برسد. این دامنه حرکتی کامل به ما کمک می‌کند تا صداهای مختلف را هنگام صحبت کردن تولید کنیم، غذا را ببلعیم و دهانمان را تمیز نگه داریم. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان چسبندگی زبان می‌پردازیم.

چسبندگی زبان چیست؟

چسبندگی زبان زمانی رخ می‌دهد که نوار بافتی کوتاه، ضخیم یا سفت به نام فرنولوم زبانی (lingual frenulum) نوک زبان را به کف دهان متصل نگه می‌دارد. فرنولوم زبانی، بافت کوچکی است که زیر زبان را به کف دهان وصل می‌کند. در موارد خفیف، ممکن است فقط یک چین کوچک بافتی نوک زبان را نگه دارد، اما در موارد شدید، کل زیر زبان به کف دهان چسبیده است. حدود 10 درصد از نوزادان با این مشکل متولد می‌شوند.

چسبندگی زبان چه شکلی است؟

برای تشخیص چسبندگی زبان در نوزادتان، به شکل زبان او هنگام گریه یا بالا بردن زبان دقت کنید. نوک زبان ممکن است شبیه قلب کوچک به نظر برسد. همچنین ممکن است متوجه شوید که زبان نوزاد:

• نمی‌تواند به طرفین حرکت کند.

• به لثه‌های بالایی یا سقف دهان نمی‌رسد.

• از لثه‌ها بیرون نمی‌زند.

• نمی‌تواند به سمت بینی خم شود یا لب‌ها را لیس بزند.

• وقتی نوزاد گریه یا خمیازه می‌کشد، فرنولوم قابل مشاهده است و می‌توانید ببینید که آیا کوتاه و سفت است یا خیر.

تفاوت زبان سالم و چسبندگی زبان

در حالت عادی، فرنولوم زبانی به زیر زبان متصل است، اما زبان آزادانه حرکت می‌کند. اما در چسبندگی زبان، این نوار بافتی کوتاه یا ضخیم شده و حرکت آزاد زبان را دشوار می‌کند.

چسبندگی زبان در بزرگسالان

بزرگسالانی که در کودکی درمان نشده‌اند ممکن است همچنان چسبندگی زبان داشته باشند. برای برخی، این مشکل تأثیر چندانی بر زندگی روزمره ندارد، اما برای برخی دیگر مشکلات زیر را ایجاد می‌کند:

• بهداشت دهان ضعیف: زبان نمی‌تواند غذا را از بین دندان‌ها پاک کند.

• مشکلات گفتاری: تلفظ حروفی مثل «ت»، «د»، «ر»، «ل» و «س» دشوار می‌شود.

• کاهش کیفیت زندگی: خوردن برخی غذاها، بوسیدن یا نواختن سازهای بادی با مشکل همراه است.

چسبندگی زبان در نوزادان

در برخی نوزادان، چسبندگی زبان مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما در برخی دیگر، شیردهی را دشوار می‌کند. اگر زبان به‌درستی حرکت نکند، نوزاد ممکن است به جای مکیدن، نوک پستان را بجود. این امر هم برای مادر دردناک است و هم مانع دریافت شیر کافی توسط نوزاد می‌شود. با این حال، نوزادان مبتلا معمولاً با شیشه شیر مشکلی ندارند. پزشکان همیشه این مشکل را بررسی نمی‌کنند و تشخیص آن گاهی دشوار است، اما حتی اگر دیرتر کشف شود، قابل درمان است.

انواع چسبندگی زبان

• چسبندگی قدامی: کل زیر زبان به کف دهان متصل است و معمولاً پشت دندان‌های پایین قابل مشاهده است. بیشتر نوزادان مبتلا به چسبندگی زبان از این نوع هستند.

• چسبندگی خلفی: فرنولوم کوتاه و سفت نزدیک پایه زبان است و تشخیص آن دشوارتر است. برخی متخصصان وجود این نوع را رد می‌کنند و معتقدند شواهد کافی برای تأثیر آن بر شیردهی وجود ندارد.

علل و عوامل خطر چسبندگی زبان

در دوران جنینی، فرنولوم زبانی به زبان چسبیده است، اما معمولاً پیش از تولد نازک شده و جدا می‌شود. در برخی موارد، این جدایی رخ نمی‌دهد و دلیل دقیق آن مشخص نیست. ممکن است ارثی باشد. مطالعات نشان می‌دهد پسران دو برابر دختران و فرزندان اول بیشتر در معرض این مشکل هستند. نژاد یا قومیت تأثیری ندارد.

علائم چسبندگی زبان

این مشکل اغلب به دلیل دشواری در شیردهی تشخیص داده می‌شود. علائم در نوزادان شامل موارد زیر است:

• ناتوانی در چفت کردن دهان به پستان

• جویدن به جای مکیدن

• افزایش وزن ناکافی

• گرسنگی مداوم

همچنین ممکن است مادر دچار درد هنگام شیردهی، ترک نوک پستان یا کاهش تولید شیر شود. در کودکان بزرگ‌تر، مشکلاتی مثل دشواری در تلفظ برخی صداها یا بلعیدن غذا دیده می‌شود.

آیا چسبندگی زبان بر گفتار تأثیر می‌گذارد؟

چسبندگی زبان یادگیری گفتار را به تأخیر نمی‌اندازد، اما ممکن است تلفظ برخی حروف را سخت کند. با این حال، تحقیقات نشان داده که تفاوت چشمگیری در گفتار کودکان درمان‌شده و درمان‌نشده وجود ندارد.

راههای تشخیص چسبندگی زبان

تشخیص با معاینه فیزیکی انجام می‌شود. پزشک:

• نحوه شیردهی را بررسی می‌کند.

• زبان، دهان و دندان‌ها را معاینه می‌کند.

• از ابزاری برای مشاهده زیر زبان و دامنه حرکتی آن استفاده می‌کند.

• در کودکان بزرگ‌تر، ممکن است از آن‌ها بخواهد زبانشان را حرکت دهند یا صداهایی تولید کنند.

درمان چسبندگی زبان

برخی پزشکان درمان فوری را توصیه می‌کنند، اما برخی رویکرد «صبر و مشاهده» را ترجیح می‌دهند. فرنولوم ممکن است خودبه‌خود شل شود یا مشکلی ایجاد نکند. گاهی مشاوره با متخصص شیردهی یا گفتاردرمانی پیش از جراحی پیشنهاد می‌شود.

جراحی چسبندگی زبان

سه روش جراحی وجود دارد:

• فرنوتومی: برش ساده فرنولوم با قیچی استریل در مطب، بدون نیاز به بی‌حسی. درد و خونریزی کمی دارد و نوزاد می‌تواند بلافاصله شیردهی کند.

• فرنکتومی: برداشتن کامل فرنولوم.

• فرنولوپلاستی: برای فرنولوم ضخیم یا نیاز به ترمیم بیشتر، با بیهوشی و بخیه انجام می‌شود. گاهی از لیزر استفاده می‌شود که نیازی به بخیه ندارد.

خطرات و عوارض درمان

جراحی معمولاً بی‌خطر است، اما خطراتی مثل خونریزی، عفونت یا آسیب به زبان وجود دارد. فرنولوپلاستی ممکن است باعث زخم شود یا مشکل را کامل برطرف نکند.

عوارض چسبندگی درمان‌نشده

در برخی موارد، مشکلی ایجاد نمی‌شود، اما گاهی منجر به پوسیدگی دندان، دشواری در خوردن غذا یا تلفظ صداها می‌شود.

سؤالات متداول درباره چسبندگی زبان 

1. آیا چسبندگی زبان در همه نوزادان مشکل ایجاد می‌کند؟

خیر، در برخی نوزادان تأثیری ندارد، اما در برخی دیگر ممکن است شیردهی، گفتار یا بهداشت دهان را تحت تأثیر قرار دهد.

2. بهترین زمان برای درمان چسبندگی زبان چه سنی است؟

معمولاً بین 6 ماه تا 6 سال توصیه می‌شود، اما برخی پزشکان آن را در هفته‌های اول زندگی یا حتی بزرگسالی انجام می‌دهند.

3. آیا چسبندگی زبان بر گفتار کودک تأثیر می‌گذارد؟

ممکن است تلفظ برخی حروف مثل «ت»، «د»، «ر» یا «ل» را سخت کند، اما همیشه باعث تأخیر در گفتار نمی‌شود.

4. آیا چسبندگی زبان ارثی است؟

بله، احتمال ارثی بودن وجود دارد و در پسران و فرزندان اول شایع‌تر است.

جمع‌بندی

چسبندگی زبان یک وضعیت مادرزادی است که در آن فرنوم زبانی کوتاه یا سفت، حرکت زبان را محدود می‌کند. این مشکل می‌تواند در نوزادان باعث دشواری در شیر خوردن و در کودکان یا بزرگسالان منجر به اختلال تکلم یا مسائل دندانی شود. تشخیص آن توسط متخصص و درمانش بسته به شدت، از مشاهده ساده تا جراحی (فرنوتومی یا فرنوپلاستی) متغیر است. با شناخت به‌موقع و مداخله مناسب، تأثیرات منفی آن به حداقل می‌رسد و فرد می‌تواند زندگی عادی داشته باشد.

گردآوری:بخش سلامت موزستان