زانوی شما چه می‌گوید؟ کشف رازهای مشکلات کاسه زانو و درمان آن
آسیب‌های کاسه زانو؛ چگونه زانوهای خود را سالم نگه داریم؟
زانو بزرگ‌ترین مفصل بدن شماست. کاسه زانو یا پاتلا، استخوانی است که زانوی شما را پوشش می‌دهد. این استخوان به مفصل استحکام و ساختار می‌بخشد و به پاها اجازه می‌دهد به‌طور ایمن خم شوند و بچرخند. از آنجا که زانوی شما اجزای متحرک زیادی دارد و بار سنگینی را تحمل می‌کند، مستعد مشکلات متعددی است.
اگر هر یک از این مشکلات را در کاسه زانوی خود دارید، به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را پیدا کنید. برخی از این مشکلات با فیزیوتراپی بهبود می‌یابند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
انواع مشکلات و راههای درمان کاسه زانو
دررفتگی
کاسه زانوی شما ممکن است در اثر تغییر ناگهانی جهت، زمانی که پایتان ثابت است، از جای خود خارج شود یا دچار دررفتگی گردد. همچنین ممکن است در اثر ضربه‌ای به پا که آن را به سمت دیگری حرکت دهد، رخ دهد.
علائم دررفتگی کاسه زانو شامل:
• مفصل به نظر جابه‌جا می‌آید، هرچند ممکن است خودبه‌خود به جای خود بازگردد.
• صدای ترکیدن یا احساس ترکیدن.
• درد شدید.
• ناتوانی در صاف کردن پا یا راه رفتن.
• تورم ناگهانی.
• ناپایداری و دررفتگی کاسه زانو
زانوی شما ممکن است بدون آسیب‌دیدگی نیز دچار دررفتگی شود، اگر مشکلی در ساختار آن وجود داشته باشد. این حالت به نام ناپایداری پاتلار شناخته می‌شود. این مشکل بیشتر در کودکان و نوجوانان شایع است، اما در بزرگسالان نیز ممکن است رخ دهد. مشکلات ساختاری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• کاسه زانو در شیاری در انتهای استخوان ران به نام شیار تروکلئار قرار دارد. اگر این شیار بسیار کم‌عمق یا ناهموار باشد، کاسه زانو راحت‌تر از جای خود خارج می‌شود.
• رباط‌های شما شل‌تر هستند، که باعث می‌شود مفاصل انعطاف‌پذیرتر و مستعد دررفتگی شوند. این موضوع به‌ویژه در دختران شایع‌تر است.
• فلج مغزی و سندرم داون می‌توانند باعث ضعف عضلانی و مشکلات تعادل شوند که روی کاسه زانو تأثیر می‌گذارند.
• برخی کودکان با کاسه زانوی ناپایدار متولد می‌شوند.
صرف‌نظر از علت، علائم دررفتگی کاسه زانو یکسان است.
درمان:
• اگر کاسه زانو فقط تا حدی از جای خود خارج شده باشد، بریس (زانوبند) برای جلوگیری از حرکت زانو دریافت خواهید کرد. ظرف 1 تا 2 هفته، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات ران آغاز می‌شود. بهبودی ممکن است 1 تا 3 ماه طول بکشد.
• اگر کاسه زانو کاملاً از جای خود خارج شود، پزشک ابتدا به‌آرامی آن را به جای خود بازمی‌گرداند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم آسیب به استخوان ران یا غضروف پشت زانو باشد.
• اگر این مشکل مدام تکرار شود، ممکن است نیاز به جراحی برای سفت کردن رباط‌ها و نگه داشتن کاسه زانو در مسیر درست داشته باشید.
نیمه‌دررفتگی (Subluxation)
این حالت زمانی رخ می‌دهد که کاسه زانوی شما کمی از جای خود خارج شود اما به‌طور کامل درنرود. این نیز نوعی ناپایداری پاتلار است.
علائم نیمه‌دررفتگی شامل:
• درد در جلوی زانو.
• احساس شل بودن کاسه زانو.
• خم شدن ناگهانی زانو.
شکستگی‌ها
این یک آسیب جدی است که در آن کاسه زانوی شما می‌شکند، معمولاً در اثر:
• افتادن و فرود آمدن مستقیم روی زانو.
• ضربه مستقیم به زانو، مانند برخورد آن به داشبورد در تصادف رانندگی.
علائم شکستگی کاسه زانو ممکن است شامل:
• کبودی.
• ناتوانی در راه رفتن.
• ناتوانی در صاف کردن زانو یا نگه داشتن آن در حالت صاف هنگام بالا بردن پا.
درمان:
اگر قطعات شکسته همچنان در جای خود باشند، بریس ثابت‌کننده برای نگه داشتن همه‌چیز در جای خود در طول بهبودی دریافت خواهید کرد. گاهی اوقات می‌توانید همچنان وزن خود را روی زانو قرار دهید. در موارد دیگر، ممکن است 6 تا 8 هفته از استفاده از پا محروم شوید.
برای شکستگی‌های شدیدتر، معمولاً نیاز به جراحی دارید. پزشک ممکن است از پیچ، پین یا سیم برای نگه داشتن قطعات استخوان در جای خود استفاده کند. در هر دو حالت، نیاز به فیزیوتراپی برای رفع سفتی، بازگرداندن دامنه حرکتی و تقویت عضلات پا خواهید داشت.
پارگی تاندون پاتلار
تاندون پاتلار از عضلات ران شروع می‌شود، دور کاسه زانو می‌پیچد و به بالای استخوان ساق (تیبیا) متصل می‌شود. اگر تاندون بالای کاسه زانو (تاندون چهارسر) یا زیر آن (تاندون پاتلار) کاملاً پاره شود، نمی‌توانید زانوی خود را صاف کنید.
درمان:
• پارگی‌های کوچک: برای پارگی‌های کوچک، معمولاً 3 تا 6 هفته بریس و عصا استفاده می‌کنید. بریس زانوی شما را صاف نگه می‌دارد تا تاندون بهبود یابد. همچنین فیزیوتراپی برای تقویت عضلات پا و بهبود دامنه حرکتی خواهید داشت.
• پارگی‌های بزرگ: اکثر افراد برای پارگی بزرگ تاندون پاتلار نیاز به جراحی دارند. معمولاً 6 تا 8 هفته طول می‌کشد تا تاندون پس از جراحی بهبود یابد، اما بهبودی کامل ممکن است تا یک سال طول بکشد.
التهاب تاندون پاتلار (Patellar Tendinitis)
این مشکل که به نام تاندونیت پاتلار یا زانوی پرش‌کنندگان نیز شناخته می‌شود، آسیبی به تاندون پاتلار است. این مشکل در افرادی که ورزش‌هایی مانند بسکتبال و والیبال انجام می‌دهند، شایع است.
درمان:
درمان معمولاً با مراقبت‌های اولیه مانند استراحت و استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه آغاز می‌شود.
ممکن است نیاز به مراجعه به فیزیوتراپیست داشته باشید که می‌تواند:
• با ماساژ یخ، اولتراسوند یا یون‌توفورزیس (که از مقدار کمی الکتریسیته برای وارد کردن داروی کورتیزون به بدن از طریق پوست استفاده می‌کند) درد و تورم را کاهش دهد.
• تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات ران به شما بدهد.
• به شما نشان دهد که چگونه از بند تاندون پاتلار برای کاهش فشار روی تاندون استفاده کنید.
اگر این درمان‌ها مؤثر نباشد، پزشک ممکن است در مورد تزریق کورتیزون برای کاهش درد و تورم با شما صحبت کند. عیب این درمان این است که می‌تواند تاندون را ضعیف‌تر کرده و احتمال پارگی را افزایش دهد. گزینه دیگر تزریق پلاسمای غنی از پلاکت است، اما اثربخشی آن نسبت به فیزیوتراپی یا سایر درمان‌ها ثابت نشده است.
در موارد نادر، اگر هیچ‌چیز دیگری مؤثر نباشد، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بافت آسیب‌دیده و ترمیم تاندون داشته باشید.
سندرم درد پاتلوفمورال
این اصطلاح کلی برای توصیف درد در جلوی زانو و اطراف کاسه زانو به کار می‌رود. گاهی به آن «زانوی دوندگان» یا مشکل «ردیابی» گفته می‌شود. این مشکل معمولاً در اثر استفاده بیش از حد ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد، سفتی یا احساس خم شدن زانو و پایین استخوان ران شود. این مشکل در ورزشکاران، به‌ویژه زنان و بزرگسالان جوان، شایع است.
اگر این مشکل را دارید، ممکن است هنگام موارد زیر احساس درد کنید:
• بالا یا پایین رفتن از پله‌ها.
• زانو زدن یا چمباتمه زدن.
• نشستن طولانی‌مدت با زانوهای خمیده، مانند هنگام تماشای فیلم یا سفر با هواپیما.
• همچنین ممکن است هنگام بالا رفتن از پله‌ها یا بلند شدن پس از نشستن طولانی‌مدت، صداهای ترکیدن یا تق‌تق در زانوهای خود بشنوید.
• سندرم درد پاتلوفمورال می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
• فشار روی زانوها، مانند بالا رفتن از پله‌های زیاد.
• شروع ناگهانی ورزش بیشتر، مثلاً افزایش از 3 روز در هفته به 6 روز.
• افزایش شدت تمرینات.
سایر عوامل احتمالی:
• تکنیک نادرست ورزش.
• تجهیزات نامناسب، مانند کفش نامناسب.
تغییر سطح تمرین، مثلاً دویدن روی خیابان پس از دویدن روی پیست.
درمان:
اغلب با داروهای مسکن بدون نسخه و روش «RICE» بهبود می‌یابد:
• استراحت (Rest): از فعالیت‌هایی که باعث درد می‌شوند اجتناب کنید و سعی کنید وزن خود را روی زانو نیندازید.
• یخ (Ice): یخ را در حوله بپیچید و 20 دقیقه در هر بار، چند بار در روز اعمال کنید.
• فشرده‌سازی (Compress): از باند کشی با سوراخ برای کاسه زانو استفاده کنید. باید محکم اما نه خیلی تنگ باشد.
• بالا بردن (Elevate): زانوی خود را تا حد ممکن بالاتر از قلب نگه دارید.
پزشک ممکن است فیزیوتراپی را پیشنهاد کند تا:
• قدرت و دامنه حرکتی در ران، لگن، عضلات شکم و کمر را بهبود بخشد.
• به شما نشان دهد چگونه زانوی خود را ببندید یا از بریس برای کاهش درد استفاده کنید.
• اگر زانوی شما هنگام چمباتمه زدن به داخل حرکت می‌کند، فرم صحیح را به شما آموزش دهد.
• به‌ندرت، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن غضروف آسیب‌دیده، شل کردن تاندون‌ها یا تنظیم مجدد تاندون پاتلار و بالای استخوان ساق داشته باشید.
اختلال ردیابی پاتلار
سندرم درد پاتلوفمورال همچنین ممکن است از مشکل تراز در نحوه عملکرد زانوی شما ناشی شود. وقتی ناترازی یا مشکل ردیابی پاتلار دارید، کاسه زانوی شما هنگام خم کردن زانو به یک طرف شیار تروکلئار فشار می‌آورد. این باعث تحریک ناحیه و ایجاد درد می‌شود.
مشکلات ردیابی ممکن است از ناترازی کلی بین پا و لگن یا ضعف عضلات ران ناشی شود.
کندرومالاسی پاتلا
آسیب به غضروف پشت کاسه زانو به نام کندرومالاسی شناخته می‌شود. ممکن است هنگام پایین رفتن از پله‌ها، دردی مبهم در اطراف یا زیر کاسه زانوی خود احساس کنید.
درمان:
• اجتناب از فعالیت‌هایی که باعث درد می‌شوند.
• استفاده از یخ پیچیده‌شده در حوله به مدت 15 تا 20 دقیقه، چهار بار در روز به مدت چند روز.
• داروهای مسکن بدون نسخه.
ممکن است به فیزیوتراپیست مراجعه کنید تا:
• نحوه ورزش خود را تغییر دهید؛ باید از فعالیت‌های پربرخورد و زانو زدن یا چمباتمه زدن اجتناب کنید.
• بهترین کفش برای فعالیت‌های خود را انتخاب کنید.
• تمرینات ایمن برای کشش و تقویت ران و همسترینگ انجام دهید.
• در صورت نیاز، کفی کفش تهیه کنید.
• از نوار، بریس یا آستین برای حفظ تراز کاسه زانو استفاده کنید.
اگر این درمان‌ها مؤثر نباشد، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن غضروف آسیب‌دیده و اصلاح تراز کاسه زانو داشته باشید.
بورسیت پری‌پاتلار
بورسا یک کیسه کوچک پر از مایع است که اصطکاک بین استخوان‌ها و بافت‌های نرم مانند تاندون‌ها را کاهش می‌دهد. در بورسیت پری‌پاتلار، بورسای جلوی زانوی شما تحریک شده و با مایع اضافی متورم می‌شود. این باعث فشار روی زانو و ایجاد درد می‌شود.
اگر این مشکل در اثر آسیب رخ دهد، معمولاً با مراقبت‌های ساده خودبه‌خود برطرف می‌شود:
• اجتناب از فعالیت‌هایی که باعث درد می‌شوند.
• یخ را در حوله بپیچید و به مدت 20 دقیقه، سه تا چهار بار در روز اعمال کنید.
• زانوی خود را تا حد ممکن بالاتر از قلب نگه دارید.
• از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید.
• اگر این درمان‌ها مؤثر نباشد، پزشک ممکن است:
• مایع بورسا را با سرنگ خارج کند.
• تزریق کورتیزون برای کاهش درد و تورم انجام دهد.
اگر بورسا عفونی باشد، به آنتی‌بیوتیک نیاز خواهید داشت. اگر آنتی‌بیوتیک مؤثر نباشد، ممکن است نیاز به جراحی برای تخلیه مایع اضافی داشته باشید.
اگر مشکلات بورسا به‌طور مکرر ادامه یابد، پزشک ممکن است پیشنهاد جراحی برای برداشتن بورسا بدهد.
پیشگیری از مشکلات و آسیب های زانو
نمی‌توانید از هر آسیب احتمالی به کاسه زانو جلوگیری کنید، اما می‌توانید با اقدامات ساده زانوهای خود را سالم نگه دارید:
• از کفش مناسب برای فعالیت خود استفاده کنید.
• قبل از ورزش بدن خود را گرم کنید.
• تمریناتی برای تقویت و انعطاف‌پذیری عضلات ران (چهارسر و همسترینگ) انجام دهید.
• اگر قصد دارید مدت یا شدت ورزش را افزایش دهید، این کار را به تدریج انجام دهید.
• هر فعالیتی که باعث درد زانو می‌شود را کاهش دهید.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید؛ این کار فشار روی زانوها را کاهش می‌دهد
سوالات متداول درباره مشکلات و درمان‌های کاسه زانو
1. کاسه زانو چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
کاسه زانو (پاتلا) استخوانی است که مفصل زانو را پوشش می‌دهد و به استحکام و حرکت ایمن پاها کمک می‌کند. این استخوان تاندون‌های عضلات ران را به ساق متصل کرده و نقش اهرم برای صاف کردن زانو دارد.
2. آیا مشکلات کاسه زانو با فیزیوتراپی قابل درمان هستند؟
بله، بسیاری از مشکلات مانند نیمه‌دررفتگی، سندرم درد پاتلوفمورال و التهاب تاندون با فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی و کششی بهبود می‌یابند. با این حال، موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
3. چه زمانی باید برای درد کاسه زانو به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد شدید، تورم مداوم، ناتوانی در راه رفتن یا صاف کردن زانو دارید، یا اگر علائم پس از چند روز استراحت بهبود نیافت، باید به پزشک مراجعه کنید.
4. مدت زمان بهبودی پس از جراحی کاسه زانو چقدر است؟
بسته به نوع جراحی (مثلاً ترمیم تاندون یا برداشتن بورسا)، بهبودی ممکن است 6 تا 8 هفته یا تا یک سال برای بهبودی کامل طول بکشد.
5. چرا کاسه زانوی من هنگام حرکت صدا می‌دهد؟
صداهای تق‌تق یا ترکیدن ممکن است به دلیل سندرم درد پاتلوفمورال، کندرومالاسی پاتلا یا حرکت نادرست کاسه زانو در شیار تروکلئار باشد. اگر با درد همراه نیست، معمولاً نگران‌کننده نیست.
6. آیا ورزش‌های سنگین می‌توانند باعث مشکلات کاسه زانو شوند؟
بله، ورزش‌هایی مانند بسکتبال، والیبال یا دویدن با تکنیک نادرست یا فشار بیش از حد می‌توانند به تاندون‌ها و غضروف کاسه زانو آسیب برسانند.
جمع‌بندی
کاسه زانو (پاتلا) نقش حیاتی در استحکام و حرکت مفصل زانو دارد، اما به دلیل تحمل فشار زیاد، مستعد مشکلاتی مانند دررفتگی، شکستگی، بورسیت، التهاب تاندون، کندرومالاسی پاتلا و سندرم درد پاتلوفمورال است. علائم این مشکلات شامل درد، تورم، ناتوانی در حرکت و صداهای غیرعادی زانو می‌شود. درمان‌ها از روش‌های ساده مانند استراحت، یخ‌درمانی، داروهای بدون نسخه و فیزیوتراپی تا اقدامات پیشرفته‌تر مانند تزریق کورتیزون یا جراحی متغیر است. برای پیشگیری، استفاده از کفش مناسب، تقویت عضلات ران، افزایش تدریجی شدت ورزش و حفظ وزن سالم توصیه می‌شود
گردآوری:بخش سلامت موزستان
