بیمه کشتی: مزایا، انواع و پوشش

انواع بیمه کشتی و پوشش آنها 

بیمه کشتی چیست؟

بیمه دریایی نسبت به سایر رشته های بیمه ای دارای اهمیت بیشتری است زیرا قدمت حمل و نقل دریایی در میان سایر روش های حمل و نقل بیشتر است؛ همچنین حجم و مقدار کالایی که از این طریق بین کشورها مبادله و جابجا می گردد، بسیار زیاد است.

بیمه کشتی از مجموعه بیمه دریایی است که با توجه به قوانین بین المللی دریایی، کنوانسیون بین المللی دریایی و اصول بیمه نامه مربوط به کشتی تهیه و ارائه می گردد. خطرات و حوادث تحت پوشش بیمه کشتی بیشتر شامل بدنه شناور، کالا و محموله آن، بیمه مسئولیت مالک کشتی و ناحیه درون دریا می شود. به طور کلی می توان گفت که بیمه کشتی خساراتی که ممکن است به کشتی و بار آن در یک بازه زمانی خاص و یا در بین مبدا و مقصد وارد شود را شامل می گردد.

بیمه زمانی و بیمه سفر شناور

پوشش های بیمه کشتی را می توان از نظر زمان و یا سفر تنظیم کرد؛ بیمه زمانی کشتی شامل یک بازه زمانی معین که خدمات و خسارات کشتی را مطابق با بندهای بیمه نامه کشتی در همان مدت زمان مشخص مثلا برای یکسال پوشش می دهد و بیمه سفر کشتی شامل یک یا چند سفر با مبدا و مقصد مشخص است که فقط در همان یک یا چند سفر طبق قرارداد بیمه، خسارات و خطراتی احتمالی وارده را تحت پوشش قرار می دهد.

به دیگر بیان می توان گفت که انواع بیمه نامه های کشتی و شناورهای دریایی را براساس این دو دسته بیمه یعنی بیمه زمانی (Time Insurance) و بیمه سفر (Voyage Insurance) تهیه می کنند. لازم به ذکر است که هر کدام از این دسته بیمه های پوشش کشتی، کاربردهای مخصوص خود را دارند.

انواع بیمه نامه کشتی

به طور کلی می توان گفت که بیمه دریایی در چهار بخش ارائه می گردد:

• بیمه‌های بدنه و ماشین آلات شناور (H&M)

• بیمه مسئولیت مالکان شناور (P&I)

• بیمه بدنه کانتینتر

• بیمه‌های حمل و نقل کالا (باربری)

بیمه کشتی که به آن بیمه شناور هم گفته می شود؛ مانند بیمه هواپیما و بیمه پول جزو انواع بیمه های خاص است. مالک کشتی می تواند به عنوان بیمه گر یا بیمه گزار دو بیمه نامه تحت عناوین بیمه نامه بدنه و ماشین آلات شناورها بر روی آب و بیمه نامه مسئولیت شناورها را تهیه نماید. منظور از آب در بیمه نامه کشتی اقیانوس، دریا، دریاچه و غیره است.

با اضافه شدن بیمه مسئولیت سازندگان شناور به بیمه های H&M  و P&I می توان گفت که پوشش بیمه ای صاحبان کشتی کامل می شود؛ بهتر است بدانید که اصلی ترین و پرکاربردترین انواع بیمه کشتی در ایران، بیمه بدنه و ماشین آلات شناور، بیمه مسئولیت مالک شناور و بیمه مسئولیت سازندگان شناور است؛ به همین دلیل در این مقاله این سه نوع بیمه نامه را با هم بررسی می کنیم.

1- بیمه بدنه و ماشین آلات کشتی یا بیمه (H&M)

انستیتو بیمه گران لندن، بیمه بدنه و ماشین آلات شناورها را بر اساس کلوزهایی به گونه ای طراحی و ارائه کرده است که اکثر شرکت های بیمه ای معتبر در سطح دنیا از آن ها در قراردادهای بیمه خود استفاده می کنند. این کلوزها شامل موارد زیر هستند:

• کلوز 280

یک کلوز زمانی و تمام خطر است که خطراتی مانند حوادث دریایی و طوفان، آتش سوزی و انفجار،  تفدیه و یا  (Jettison)  یعنی برای نجات کشتی برخی کالاها را به دریا بیاندازند، برخورد با اسکله، تأسیسات بندری و یا سکوها، خسارات در حین تخلیه، بارگیری یا سوخت گیری کشتی، خسارات ناشی از خطای انسانی، سه چهارم خسارت ناشی از برخورد با کشتی دیگر (مسئولیت تصادم)، زیان همگانی و هزینه های نجات.

• کلوز 281

یک کلوز برای موقعیت های خاص است و شامل خطرات ناشی از جنگ است. این کلوز به صورت خطرات اضافی ارائه می شود.

• کلوز 284

کلوز 284 یک کلوز زمانی است که خسارت های کلی را پوشش می دهد و خسارات جزئی را شامل نمی شود؛ بدین معنا که اگر کشتی به دلیل یکی از مخاطرات تحت پوشش به طور کامل از بین برود و یا غرق شود، شامل بیمه می شود. سه چهارم مسئولیت تصادف و برخورد با کشتی دیگر را می پردازد و شامل زیان همگانی و هزینه های نجات می شود.

• کلوز 289

یک کلوز زمانی است که شامل خسارت های کلی و هزینه های نجات است.

• کلوز 346

کلوز 346 مخصوص شناورهای صیادی است. جزو کامل ترین کلوزهای موجود در بیمه نامه های کشتی است که خسارت های کلی و جزئی را به طور کامل تحت پوشش قرار می دهد. ذکر این نکته لازم است که در بیمه کشتی علاوه بر خسارات وارد بر بدنه و ماشین آلات شناورها، مسئولیت مدنی مالکان کشتی ناشی از تصادف در برابر شخص یا اشخاص ثالث به میزان سه چهارم نیز تحت پوشش قرار می گیرد.

2- بیمه مسئولیت شناورها (P&I)

همانطور که گفتیم، صاحبان کشتی و شناورها جهت حفاظت بدنه و ماشین آلات کشتی از خطرات غیر قابل پیش بینی از بیمه H&M یا همان بیمه نامه بدنه و ماشین آلات شناورها استفاده می کنند.

مالکان شناورها مسئول حفظ جان و سلامت کارکنان، اموال آن ها و کالاهای مورد حمل هستند. هیچ یک از کلوزهای بیمه بدنه و ماشین آلات شناور، مسئولیت مالکان شناورها را تحت پوشش قرار نمی دهند یا بسیار محدود هستند. به همین جهت، بیمه نامه هایی طراحی شدند که از ضرر و زیان مالکان پیشگیری می کند و تا حدی برای آن ها در سفرهای دریایی اطمینان خاطر ایجاد می کنند.

3- بیمه مسئولیت سازندگان شناور

مسئولیت سازندگان شناور را می توان تحت پوشش بیمه شناور قرار داد. این بیمه نامه آسیب ها و خطراتی که ممکن است حین ساخت به کشتی یا شناور وارد شود را تحت پوشش قرار می دهد، به طور کلی شامل خطرات مربوط به مسئولیت سازندگان و تعمیرکنندگان شناورها و کشتی ها در شرکت های ساخت و تعمیر کشتی و شناورها می شودبه همین علت این بیمه نامه معمولا مورد استفاده شرکت های کشتی سازی قرار می گیرد.

تعرفه بیمه نامه کشتی

همانطور که گفتیم بیمه نامه های کشتی بر اساس کلوزهای بین المللی تدوین می گردند. با توجه به این کلوزهاست که نرخ و شرایط بیمه نامه مشخص می شوند. قبل از اینکه یک کشتی یا شناور را بتوان تحت پوشش بیمه درآورد، باید از شناور توسط موسسات مربوطه بازدید شود و گواهینامه های لازم را دریافت کند.

در نرخ تعرفه بیمه نامه شناور عوامل زیادی مانند سال ساخت آن، نوع شناور، ارزش ریالی شناور، قلمرو، پرچم، مدیریت و مالکیت، رده‌بندی، تناژ، نوع کالا و باری که حمل می کند، سابقه خسارتی یا استفاده از بیمه، مدت بیمه و وضعیت روز بازار بیمه تاثیرگذار هستند. برای اعلام نرخ بیمه کشتی، متقاضی باید مدارکی از جمله پروانه ثبت و بهره‌برداری، گواهی رده بندی، گواهی ایمنی، گواهی قابلیت دریانوردی را به شرکت بیمه ارائه دهد.

جمع بندی:

می توان گفت که بیمه نامه های کشتی، علاوه بر آنکه در هنگام بروز حوادث بخشی از خسارات مالکان شناورها را جبران و آن ها را از ورشکستگی نجات می دهد، یک اطمینان خاطر برای صاحبان شناور و خدمه آن ها است. به دیگر بیان بیمه کشتی یک گام مهم در صنعت بیمه های دریایی محسوب می شود.

گردآوری: بخش علمی موزستان