آشنایی با کونگ فو شائولین؛ تاریخچه و معروف‌ترین سبک‌های آن
سفر در دنیای شائولین: از فرم‌ها تا سبک‌های متنوع
شائولین کونگ فو
شائولین کونگ فو یا Shaolin Kung Fu یک سیستم هنرهای رزمی چینی است که از معبد شائولین در استان هنان چین نشات گرفته است. این هنرهای رزمی ترکیبی از فلسفه چان (Zen) و فنون رزمی است و در طول تاریخ 1500 ساله خود در معبد شائولین تکامل یافته است.
شائولین کونگ فو به عنوان یک آیین بودایی چان نیز شناخته می‌شود، زیرا این سبک هنرهای رزمی با اصول فلسفی چان هماهنگ شده است. تمرینات شائولین کونگ فو علاوه بر فنون رزمی، شامل تمرینات روحانی و مربوط به ارتقاء اخلاقیات نیز می‌شود.
معبد شائولین به عنوان مرکز اصلی این سبک شناخته می‌شود و تعداد زیادی از اساتید و دانش‌آموزان معروف این هنرهای رزمی از این معبد خاص خود شروع به آموزش و پیشبرد این سبک کرده‌اند.
در فولکلور چینی، شائولین کونگ فو با اهمیت بسیار زیادی محسوب می‌شود. اظهاراتی چون “تمام هنرهای رزمی زیر بهشت از شائولین نشات گرفته است” و “کونگ فو شائولین بهترین زیر بهشت است” نشان‌دهنده تأثیر بزرگ این هنرهای رزمی در فرهنگ چینی و جهان می‌باشند.
همچنین، نام شائولین به عنوان یک برند برای سبک‌های به اصطلاح خارجی کونگ فو نیز استفاده می‌شود، به ویژه در جنوب و شمال چین که بسیاری از سبک‌های هنرهای رزمی از نام شائولین بهره می‌برند.
تاریخچه شائولین کونگ فو
تاریخچه هنرهای رزمی چینی قبل از شائولین به دوره‌های مختلف تاریخی چین بازمی‌گردد و نشان‌دهنده وجود هنرهای رزمی در این منطقه برای هزاران سال است. اطلاعات درباره این دوره‌ها و هنرهای رزمی آن زمان به شکلی گسترده در سالنامه‌های بهار و پاییز وو و یو، کتاب‌های تاریخی سلسله هان، و منابع مورخ بزرگ ثبت شده‌اند.
یکی از مثال‌هایی از هنرهای رزمی چینی قبل از تأسیس معبد شائولین، هنر کشتی چینی Shuai Jiao است که به چندین قرن قبل از تأسیس معبد شائولین بازمی‌گردد. چون صومعه‌های چینی زمین‌های بزرگی داشتند و منابع ثروتمندی به عنوان درآمد منظم برخوردار بودند، راهبان نیاز به محافظت از خود داشتند. از این رو، اطلاعات تاریخی نشان می‌دهد که حتی قبل از تأسیس معبد شائولین، راهبان سلاح داشته و به هنرهای رزمی مشغول بوده‌اند.
در سال 1784، کتاب “بوکس کلاسیک: روش‌های ضروری بوکس” اولین اشاره به معبد شائولین به عنوان محل پدیدآمدن بوکس چینی داشت، اما این اطلاعات اشتباه بوده ولی نشان‌دهنده اهمیت تاریخی کونگ فو شائولین می‌باشد.
در دوره‌های جنوبی و شمالی (420–589 پس از میلاد)، معبد شائولین تأسیس شد. در سال 495 پس از میلاد، معبد شائولین در میان کوه‌های سونگ در استان هنان ساخته شد. اولین راهبی که بودیسم را در آنجا موعظه کرد، راهب به نام بودابهادرا بود که به چینی ها باتوئو نامیده می‌شد. سوابق تاریخی نشان می‌دهد که اولین شاگردان چینی باتوئو دارای مهارت‌های رزمی استثنایی بودند.
تأثیر بودیدارما در این دوران به عنوان انتقال دهنده بودیسم چان به چین شناخته می‌شود. این ایده که بودیدارما هنرهای رزمی را در معبد شائولین پایه‌گذاری کرد، در قرن بیستم منتشر شد، اما به عنوان یک افسانه قدیمی قرن هفدهم شناخته می‌شود که ادعا می‌کند بودیدارما فلسفه‌های چان بودیسم را به راهبان آموزش می‌داد تا از آن در هنرهای رزمی استفاده کنند. این افسانه از یک تائویست با نام مستعار “مرد انعقادی بنفش راه” در سال 1624 منشأ گرفته و در قرن هفدهم به تأثیر بوده‌است.
در دوره‌های سوئی و تانگ (581–907 پس از میلاد)، هنرهای رزمی چینی و به خصوص هنرهای رزمی شائولین تحولات زیادی را تجربه کردند. در این دوره، راهبان شائولین نقش مهمی در توسعه و پیشرفت هنرهای رزمی ایفا کردند. یکی از مهمترین تغییرات در این دوره، شکل گیری سیستم‌های جنگی شائولین بود. هنرهای رزمی شائولین در این دوره به شکل رسمی‌تری سازمان‌یافت شدند و راهبان شائولین شروع به ایجاد سیستم‌های جنگی و تکنیک‌های خاص خود کردند.
در طول سلسله سوئی (581-618)، سیستم‌های مبارزه معروف به 18 روش لوهان به وجود آمدند که بر پایه قوانین بودایی بنا شده بودند. این سیستم‌های مبارزه به سرعت شناخته شدند و برخی از مهارت‌های رزمی شائولین نیز از آنها الهام گرفته شدند.
در اواخر سلسله سوئی، معبد شائولین تحت حمایت امپراتوری تانگ قرار گرفت و راهبان شائولین به حمایت امپراتوری از آنها دست یافتند. این حمایت ادامه یافت و در دوره‌های بعدی نیز از سوی امپراتوری‌ها به شائولین ارائه شد.
در دوره‌های شانگ، سونگ، و یوان نیز، توسعه هنرهای رزمی شائولین ادامه یافت و راهبان شائولین به تدریس تکنیک‌های جنگی خود به دیگران پرداختند. هنرهای رزمی شائولین به دلیل قدرت و تنوع آنها جذابیت فراوانی پیدا کردند و از آن زمان به عنوان یکی از هنرهای رزمی برجسته چین شناخته می‌شوند.
مهمترین پیشرفت‌ها و تغییرات در هنرهای رزمی شائولین معمولاً در دوره‌های مختلف تاریخی چین مورد بررسی قرار گرفته‌اند و همچنین نقش مهم راهبان شائولین در ایجاد و پیشبرد این هنرها به وضوح مورد تأکید قرار گرفته است.
سبک‌های شائولین
سبک‌های شائولین از اشکال و تکنیک‌های مختلف حیوانات تشکیل شده است. وینگ چون به دلیل مجموعه فیلم‌های موفق “Ip Man” ساخته و تولید چینی است که به خاطر اولین معلم بروس لی وینگ چون (Yip Man) مشهورترین هنرجو، نامگذاری شده است.
مانند سیستم معمول هنرهای رزمی چینی، روش‌های مبارزه شائولین از طریق فرم‌ها (套路؛ tàolù) آموزش داده می‌شود. فرم‌هایی که از لحاظ فنی به هم نزدیک هستند با هم جفت می‌شوند و از یک سبک فرعی در نظر گرفته می‌شوند. اینها را معمولاً اشکال کوچک و بزرگ می‌نامند، مانند کوان کوان کوچک و بزرگ که در مجموع سبک هونگ کوان شائولین را می‌سازند و کوآن کوچک و بزرگ پائو و غیره. همچنین برخی از سبک‌ها با یک شکل مانند تایزو چانگ وجود دارند. در واقع، این سبک‌ها کامل یا مستقل نیستند، این فقط یک طبقه‌بندی از اشکال مختلف کونگ فو شائولین بر اساس محتوای فنی آنها است.
کونگ فو شائولین بیش از صدها سبک موجود دارد. اسناد ثبت شده از بیش از هزار فرم موجود وجود دارد که شائولین را به بزرگترین مدرسه هنرهای رزمی در جهان تبدیل می‌کند. در سلسله چینگ (1644-1911)، راهبان شائولین 100 سبک از بهترین سبک کونگ فو شائولین را انتخاب کردند. سپس آنها 18 مشهورترین آنها را در فهرست نهایی قرار دادند. با این حال، هر دودمان راهبان شائولین همیشه سبک‌های خاص خود را انتخاب کرده‌اند. هر سبکی روش‌های منحصر به فردی را برای مبارزه (散دا؛ sàndǎ) و حفظ سلامتی از طریق یک یا چند فرم آموزش می‌دهد. برای یادگیری یک سیستم کامل، راهبان شائولین بر تعدادی از سبک‌ها و سلاح‌ها تسلط دارند.
فهرست سبک‌های شناخته‌شده کونگ فو شائولین
معروف‌ترین سبک‌های کونگ فو شائولین عبارتند از:
18 دست‌آرهات (罗汉十八手؛ luóhàn shíbā shǒu): به عنوان قدیمی‌ترین سبک شناخته می‌شود.
سبک سیل (洪拳؛ hóngquán): با شکل کوچک (小洪拳؛ xiǎo hóngquán) که به عنوان پسر سبک‌ها شناخته می‌شود و شکل بزرگ (大洪拳؛ dà hóngquán) که به عنوان مادر سبک‌ها شناخته می‌شود.
سبک انفجاری (炮拳؛ pàoquán): معروف به پادشاه سبک‌ها.
سبک بازوهای نافذ (通臂拳؛ tōngbìquán):
سبک 7 ستاره و Long Guard the Heart and Mind Gate (七星 & 长护心意门拳؛ qī xīng & cháng hù xīn yì mén quán):
سبک شکوفه آلو (梅花拳؛ méihuāquán):
سبک خورشید رو به رو و روشن (朝&昭 阳拳; cháo & zhāo yáng quán):
سبک آرهات (罗汉拳; luóhànquán): معروف‌ترین سبک.
سبک وجراپانی (金刚拳؛ jīn’gāngquán):
سبک دوربرد امپراطور (太祖长拳؛ tàizǔ chángquán): معروف به برازنده‌ترین سبک.
سبک مسابقه (六合拳؛ liùhéquán):
سبک نرم (柔拳; róuquán):
سبک ذهن (心意拳; xīnyìquán):
سبک‌های تقلیدی (象形拳؛ xiàngxíngquán): از جمله اژدها، ببر، پلنگ، عقاب، میمون، آخوندک و غیره.
سبک مست (醉拳؛ zuìquán):
و بسیاری از سبک‌های دیگر.
کونگ فو داخلی و خارجی
در سال 1669، هوانگ زونگشی، هنرهای رزمی را بر حسب هنرهای شائولین یا هنرهای “خارجی” در مقابل وودانگ یا هنرهای داخلی توصیف کرد. سبک خاص مورد نظر هیچ ارتباطی با صومعه شائولین ندارد. برخی معتقدند که تفاوتی بین سیستم‌های به اصطلاح داخلی و خارجی هنرهای رزمی چینی وجود ندارد، در حالی که سایر معلمان مشهور معتقدند که آنها متفاوت هستند.
به عنوان مثال، معلم Taijiquan وو Jianquan می‌گوید: “کسانی که شائولین‌کوان را تمرین می‌کنند با قدرت و قدرت می‌جهند. افرادی که در این نوع آموزش مهارت ندارند به زودی نفس خود را از دست می‌دهند و خسته می‌شوند. Taijiquan بر خلاف این است. برای آرامش بدن، ذهن و نیت تلاش کنید.”
تأثیر کونگ فو شائولین بر سایر هنرهای رزمی
برخی دودمان‌های کاراته ادعا می‌کنند که منشا شائولین را دارند. سنت‌های هنرهای رزمی در ژاپن، کره، سریلانکا و برخی از کشورهای آسیای جنوب شرقی، نفوذ چین را به عنوان راهبان بودایی نقل می‌کنند.
تحولات اخیر نیز نشان‌دهنده ارتباط‌های تاریخی بین شائولین و برخی هنرهای رزمی مانند شورینجی کمپو است. گروه ژاپنی شورینجی کمپو به عنوان یکی از دودمان‌های دارای ارتباط نزدیک با سونگ شان چین به رسمیت شناخته شده است.
کونگ فو شائولین در فرهنگ عامه
چندین فیلم درباره کونگ فو شائولین تولید شده است، به ویژه در دهه 70 و اوایل دهه 80. از جمله فیلم‌های معروف می‌توان به “سی و ششمین اتاق شائولین”، “معبد شائولین” و “مردان چوبی شائولین” اشاره کرد. در فرهنگ عامه، شائولین بر بسیاری از رپرها، به ویژه اعضای قبیله وو تانگ، تأثیر گذاشته است.
کونگ فو شائولین در بازیها
کونگ فو شائولین یکی از سبک‌های مورد استفاده قهرمان مورتال کامبت لیو کانگ است. حرکات Pao Chui، Choy Lay Fut، Monkey Fist و Dragon او از کونگ فو شائولین الهام گرفته شده است. در بازی سرکش NetHack، راهبان شائولین نیز به عنوان نقش‌های دارای مهارت‌های رزمی در بازی ظاهر می‌شوند و از قدرت‌های قوی ترین هنرهای رزمی برخوردارند.
سوالات متداول درباره شائولین کونگ فو
سوال 1: چه تاریخچه‌ای درباره شائولین کونگ فو وجود دارد؟
پاسخ: شائولین کونگ فو، هنر رزمی چینی با ریشه‌های عمیق در دوره‌های تاریخی سوئی و تانگ است که در این مقاله به بررسی آن پرداخته می‌شود. این هنر به هزاران سال تاریخ چینی بازمی‌گردد و از آن زمان تا به امروز توسط ارتباط با بودایی‌ها و افسانه‌های قدیمی معروف است.
سوال 2: چگونه شائولین کونگ فو در دوره‌های تاریخی توسعه یافت؟
پاسخ: در دوره سلسله سوئی، شائولین کونگ فو شکل رسمی‌تری گرفت و راهبان شائولین سیستم‌های جنگی خود را ایجاد کردند. این هنر در اواخر سلسله سوئی به بلوغ خود رسید و توانست نقش قابل توجهی در مبارزات تاریخی ایفا کند.
سوال 3: آیا شائولین کونگ فو در دوران مینگ نیز به روز بود؟
پاسخ: از قرن 8 تا 15، شائولین کونگ فو در منابع تاریخی به تدریس و تمرینات در صومعه شائولین اشاره دارد. راهبان به فراگیری تکنیک‌های رزمی و حتی مشارکت در نبردهای تاریخی پرداختند. این دوره مهم به توسعه هنرهای رزمی کمک کرد.
سوال 4: چرا راهبان شائولین در مقابل دزدان دریایی مبارزه کردند؟
پاسخ: در دهه‌های 1540 تا 1560، دزدان دریایی معروف به ووکو به سواحل چین حمله کردند و راهبان شائولین نقش بزرگی در مقابله با این دزدان ایفا کردند. آنها در نبردهایی چون Wengjiagang و Taozhai با دزدان دریایی مواجهه شدند و پیروزی‌های بزرگی کسب کردند.
سوال 5: چگونه شائولین کونگ فو از تاریخ به وجود آمده به شکلی جهانی شناخته می‌شود؟
پاسخ: در اواخر سلسله مینگ، تاثیر محققان نظامی از سراسر چین بر شائولین بر طی دوران مینگ باعث شد تا این هنر رزمی به مرور زمان به شکل جهانی شناخته شود. راهبان شائولین تکنیک‌ها و مبارزات خود را به اشتراک گذاشتند و این آموزه‌ها به سراسر جهان منتقل شدند.
سخن پایانی مقاله درباره ی شائولین کونگ فو
در این مقاله از موزستان به بررسی چندگانه‌ی تاریخ و تکنیک‌های شائولین کونگ فو پرداختیم. از تأثیرگذاری در دوره‌های سوئی و تانگ گرفته تا مشارکت در نبردهای تاریخی و مقابله با دزدان دریایی، این هنر رزمی با زمینه‌های فراگیری فرهنگ بودایی و افسانه‌های چینی به شهرت جهانی رسید. شائولین کونگ فو به عنوان یک هنر جسمانی و روحانی با تاریخچه غنی، ادامه خواهد داشت و در مسیر پیشرفت و توسعه‌ی فرهنگ رزمی جهانی نقش مهمی را خواهد داشت.
گرد آوری:بخش ورزشی موزستان
