دوکسپین: مکانیسم اثر، کاربردها و عوارض جانبی

مشخصات دوکسپین

• نام دارو: دوکسپین

• نام لاتین: Doxepin

• نام تجاری: Sinequan, Zonalon

• رده دارویی:  ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای

• اشکال دارویی: کپسول

• فروش دارو: بانسخه

موارد مصرف دوکسپین

• درمان برخی اختلالات ذهنی/روحی (مانند افسردگی، اضطراب)

• درمان کهیر مزمن بدون علت 

• درمان بی‌خوابی

موارد منع مصرف دوکسپین

• حساسیت

• مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI)

• گلوکوم

• بیماری‌های قلبی، کبدی و کلیوی

• افراد مسن

مقدار و نحوه مصرف دوکسپین

• سن بیمار

• نوع و شدت بیماری تحت درمان

• نحوه واکنش به اولین مقدار مصرفی دارو

• سایر شرایط پزشکی بیمار

• این دارو را به صورت خوراکی، طبق دستور پزشک، معمولاً 1 تا 3 بار در روز مصرف کنید. اگر فقط یک بار در روز مصرف می‌کنید، برای کاهش خواب‌آلودگی در طول روز، آن را قبل از خواب مصرف کنید. دوز مصرفی بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان تعیین می‌شود.

• برای کاهش خطر عوارض جانبی (مانند خواب‌آلودگی، خشکی دهان، سرگیجه)، پزشک ممکن است به شما دستور دهد که مصرف این دارو را با دوز پایین شروع کنید و به تدریج دوز خود را افزایش دهید. دستورالعمل‌های پزشک را با دقت دنبال کنید.

عوارض جانبی دوکسپین

• خواب‌آلودگی، سرگیجه، خشکی دهان، تاری دید، یبوست یا مشکل در ادرار کردن ممکن است رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات ادامه یافت یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

• اگر علائم جدی مانند سوزش معده که برطرف نمی‌شود، تغییرات ذهنی/روحی (مانند اضطراب، تحریک، گیجی)، لرزش، درد شدید معده/شکم را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

• واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، اگر هرگونه علائم واکنش آلرژیک جدی مانند بثورات پوستی، خارش/تورم (به ویژه صورت/زبان/گلو)، سرگیجه شدید، مشکل در تنفس را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پرشک خود اطلاع دهید.

تداخل دارویی دوکسپین

• مکمل‌های تیروئید

• داروهای مرکزی برای درمان فشار خون بالا (مانند کلونیدین، گوانابنز)

• مهارکننده‌های MAO (ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متاکسالون، متیلن بلو، موکلوبمید، فنلزین، پروکاربازین، راساژیلین، سافینامید، سلژیلین، ترانیل‌سیپرومین)

• داروهای درمان ریتم نامنظم قلب (مانند کینیدین/پروپافنون/فلوکائینید)

• ضدافسردگی‌ها (مانند SSRIs از جمله پاروکستین/فلوکستین/فلووکسامین) 

• آمیودارون

• دوفتیلید

• پیموزید

• پروکائینامید

• کینیدین

• سوتالول

• آنتی بیوتیک‌های ماکرولید (مانند اریترومایسین) 

• داروها برای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)

• آرام‌بخش‌های عضلانی (مانند کاریسپرودول، سیکلوبنزاپرین)

•  آنتی‌هیستامین‌ها (مانند سیتریزین، دیفن هیدرامین)

نکته: برای جلوگیری از این تداخل، لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید را در اختیار پزشکتان قرار دهید.

موارد احتیاط مصرف دوکسپین

• حساسیت به داروهای دیگر: حساسیت: اگر به دوکسپین، آموکساپین، لوکساپین یا هر یک از ترکیبات موجود در این دارو حساسیت دارید، از مصرف آن خودداری کنید.

• مصرف دوکسپین در دوران بارداری: در دوران بارداری، این دارو باید فقط در صورت نیاز واضح استفاده شود. نوزادانی که از مادرانی که در 3 ماه آخر بارداری از این دارو استفاده کرده‌اند، ممکن است به ندرت علائم ترک مانند مشکلات تغذیه/تنفسی، تشنج، سفتی عضلات یا گریه مداوم را تجربه کنند. اگر هر یک از این علائم را در نوزاد خود مشاهده کردید، فوراً به پزشک اطلاع دهید.

• مصرف دوکسپین در دوران شیردهی: این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است اثرات نامطلوبی بر نوزاد شیرخوار داشته باشد. شیردهی در حین استفاده از این دارو توصیه نمی‌شود. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

• مصرف دوکسپین در سالمندان: افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو حساس‌تر باشند، به ویژه خشکی دهان، سرگیجه، خواب‌آلودگی، گیجی، مشکل در ادرار کردن و طولانی شدن ریتم قلب (QT).

• مصرف دوکسپین در کودکان: مصرف دوکسپین در کودکان موضوعی است که باید با احتیاط و تحت نظر مستقیم پزشک متخصص اطفال انجام شود.

نحوه عملکرد

• دوکسپین یک داروی ضد افسردگی است که به گروهی از داروها به نام ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای تعلق دارد. این دارو با تغییر تعادل برخی مواد شیمیایی در مغز به نام سروتونین و نوراپی‌نفرین عمل می‌کند و باعث بهبود خلق و کاهش علائم افسردگی می‌شود.

• علاوه بر این، دوکسپین تأثیر قابل توجهی بر گیرنده‌های هیستامین در بدن دارد که می‌تواند باعث برخی عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی شود.

شرایط نگهداری دوکسپین

• در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. 

توصیه هایی برای مصرف کنندگان دوکسپین

• این دارو ممکن است شما را نسبت به آفتاب حساس‌تر کند. زمان خود در آفتاب را محدود کنید. از اتاق‌های برنزه و لامپ‌های خورشیدی خودداری کنید. هنگام بیرون رفتن از منزل از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و لباس‌های محافظ بپوشید. اگر دچار آفتاب سوختگی یا تاول‌های پوستی/قرمزی شدید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

• اگر دیابت دارید، این دارو ممکن است کنترل سطح قند خون شما را دشوارتر کند. سطح قند خون خود را به طور منظم کنترل کنید و نتایج را به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است پزشک نیاز به تنظیم داروی دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی شما داشته باشد.

•  قبل از انجام جراحی، به پزشک یا دندانپزشک خود در مورد تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) اطلاع دهید.

• دوکسپین ممکن است باعث ایجاد شرایطی شود که بر ریتم قلب تأثیر می‌گذارد (QT طولانی شدن). QT طولانی شدن می‌تواند به ندرت باعث ضربان قلب سریع/نامنظم جدی (به ندرت کشنده) و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش) شود که نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند.

• این دارو ممکن است باعث سرگیجه یا خواب‌آلودگی یا تاری دید شما شود. الکل یا ماری جوانا (کانابیس) می‌تواند شما را بیشتر دچار سرگیجه یا خواب‌آلودگی کند. رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات یا انجام هر کاری که نیاز به هوشیاری یا بینایی واضح دارد را انجام ندهید تا زمانی که بتوانید به طور ایمن این کار را انجام دهید. مصرف نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنید. اگر از ماری جوانا استفاده می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید.

تذکر مهم

مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.