نگاهی به تاریخ و معماری مسجد الخضراء نجف

سرگذشت مسجد الخضراء نجف در دوران‌های مختلف 

تاریخچه مسجد الخضراء

شیخ جعفر محبوبه مى گوید که البراقی بانى این مسجد را علی بن مظفر النجار مى داند. علی بن مظفر به واسطه غصب ارثش به زیارت بارگاه أمیرالمؤمنین آمد و از حضرت یارى طلبید و نذر کرد که اگر سهم خود را بازستاند مسجدى را بنا کند. اما بعد از حاجت روایی، نذر خود را فراموش کرد. شبى در خواب حضرت أمیر المؤمنین علیه السلام را می بیند که به او مى فرماید : نذرت را ادا کن. او نیز بلافاصله مسجد را بنا نهاد.

آقاى الخرسان معتقد است که کرامت حضرت و رؤیاى علی بن مظفر علت بنا نهادن مسجد الخضراء نمى باشد. زیرا آنطور که در کتاب الغارات و بحارالأنوار آمده در روایت واژه ى «مجلس» ذکر شده و شیخ جعفر محبوبه به اشتباه آن را «مسجد» آورده است.

مسجد الخضراء یکی از مساجد قدیمی شهر نجف است که در حال حاضر در محدوده حرم امیرالمومنین قرار دارد. این مسجد محل تدریس آیت‌الله خویی بوده و پس از رحلت ایشان، وی در همین مسجد دفن شد. در دوران حکومت بعثت، این مسجد تعطیل شد اما پس از سقوط صدام و با حمایت آیت‌الله سیستانی مجدداً فعالیت خود را آغاز کرد.

نامگذاری مسجد الخضراء

دلیل دقیق نامگذاری این مسجد به “الخضراء” مشخص نیست. برخی معتقدند به دلیل نزدیکی به حرم امیرالمومنین به این نام خوانده شده و برخی دیگر بر این باورند که به دلیل وجود فضای سبز در اطراف مسجد بوده است. همچنین نظریاتی مبنی بر نامگذاری آن به نام “خضراء” خواهر عمران بن شاهین که گفته می‌شود مسجد را ساخته است، وجود دارد.

تخریب و بازسازی مسجد الخضراء

در سال 1368 هجری قمری، رژیم بعثی برای گسترش خیابان‌های اطراف حرم، یک سوم از مسجد را تخریب کرد. در سال 1385 هجری قمری، آیت‌الله خویی دستور بازسازی مسجد را داد و این کار با نظارت احمد انصاری قمی و با کمک‌های مردمی انجام شد.

پس از اتمام بازسازی، آیت‌الله خویی خود امام جماعت مسجد شد و دروس خود را در آنجا برگزار می‌کرد. پس از بیماری آیت‌الله خویی، داماد ایشان نصرالله مستنبط به جای ایشان به تدریس پرداخت و پس از رحلت ایشان، آیت‌الله سیستانی مسئولیت اقامه نماز و تدریس در مسجد را بر عهده گرفت.

معماری مسجد الخضراء

این مسجد دو درب دارد. درب داخلى که به صحن مطهر راه دارد و در ایوان سوم سمت شرقى , در جهت راست درب مسلم بن عقیل, جنب آرامگاه آیه الله خوئى قرار دارد. درب دوم ضمن دیوار خارجى قرار دارد.

بعد از درب ورودى, حیاتى به مساحت 187 مترمربع قرار دارد که شامل وضوخانه و کفشدارى بوده و در بالاى آن طبقه دوم قرار دارد. سقف حیاط به شکل مثلث بوده و از شیشه و چهارچوبهاى آهنى ساخته شده است. در کنار حیاط, شبستان مسجد قرار دارد که 166 مترمربع مساحت دارد. محراب مسجد با کتیبه هاى قرآنى و نقشهاى اسلیمى تزیین شده است. در یکى از گوشه هاى محراب این جمله نوشته شده است: «لقد تم تجدید بناء جامع الخضراء تنفیذاً لأمر سماحه الامام آیه الله العظمى السید أبوالقاسم الموسوی الخوئی» (بازسازى مسجد الخضراء به دستور آیه الله العظمى امام سید أبوالقاسم موسوى خوئى اجرا گردید) . هنگام ایستادن به سوی قبله، در سمت راست پنجره های چوبی وجود دارد. بین فاصله دو پنجره، آرامگاه آیه الله خوئى می باشد.

بازگشایی مجدد مسجد الخضراء 

پس از سقوط رژیم بعثی در سال 2003، مسجد به دستور آیت‌الله سیستانی در سال 1427 هجری قمری مجدداً افتتاح شد و نماز جماعت در آن به امامت سید حسن المرعشی اقامه شد.

نکات مهم: 

مسجد الخضراء یکی از اماکن مذهبی مهم در شهر نجف است.

این مسجد محل تدریس و دفن آیت‌الله خویی بوده است.

مسجد الخضراء در طول تاریخ چندین بار تخریب و بازسازی شده است.

معماری مسجد ساده و دارای تزئینات اسلامی است.

مسجد الخضراء در حال حاضر یکی از مراکز مهم دینی و فرهنگی در نجف است.

سوالات متداول درباره مسجد الخضراء (النجف)

مسجد الخضراء توسط چه کسی ساخته شده است؟

بر اساس روایت شیخ جعفر محبوبه، مسجد الخضراء توسط علی بن مظفر النجار ساخته شده است. او پس از نذر به حضرت امیرالمؤمنین (ع) به دلیل غصب ارثش، این مسجد را بنا نهاد. با این حال، برخی معتقدند که این روایت صحیح نیست و در منابع معتبر به جای واژه «مسجد»، واژه «مجلس» ذکر شده است.

دلیل نامگذاری مسجد به “الخضراء” چیست؟

دلیل دقیق نامگذاری مسجد به “الخضراء” مشخص نیست. برخی معتقدند که این نام به دلیل نزدیکی به حرم امیرالمؤمنین (ع) انتخاب شده است، در حالی که برخی دیگر بر این باورند که به دلیل وجود فضای سبز اطراف مسجد است. نظریه‌ای دیگر نیز وجود دارد که نام مسجد به دلیل خواهر عمران بن شاهین، که گفته می‌شود مسجد را ساخته است، انتخاب شده است.

چه زمانی مسجد الخضراء تخریب شد و توسط چه کسی بازسازی گردید؟

در سال 1368 هجری قمری، رژیم بعثی برای گسترش خیابان‌های اطراف حرم، یک سوم از مسجد الخضراء را تخریب کرد. سپس، در سال 1385 هجری قمری، آیت‌الله خویی دستور بازسازی مسجد را صادر کرد و این بازسازی تحت نظارت احمد انصاری قمی و با کمک‌های مردمی انجام شد.

معماری مسجد الخضراء چگونه است؟

مسجد الخضراء دارای دو درب ورودی است، یکی به صحن مطهر و دیگری به صحن کوچک خارجی. پس از درب ورودی، حیاطی به مساحت 187 متر مربع وجود دارد که شامل وضوخانه و کفش‌داری است. شبستان مسجد به مساحت 166 متر مربع دارای محرابی با تزئینات قرآنی و نقش‌های اسلامی است. سقف حیاط به شکل مثلث بوده و از شیشه و چهارچوب‌های آهنی ساخته شده است.

مسجد الخضراء پس از سقوط رژیم بعثی چگونه بازگشایی شد؟

پس از سقوط رژیم بعثی در سال 2003، مسجد الخضراء به دستور آیت‌الله سیستانی در سال 1427 هجری قمری مجدداً افتتاح شد و نماز جماعت در آن به امامت سید حسن المرعشی اقامه شد.

سخن آخر درباره مسجد الخضراء نجف

 این مکان تاریخی و مذهبی با ارزش، در قلب شهر نجف و در نزدیکی حرم امیرالمؤمنین (ع) واقع شده است. مسجد الخضراء نه تنها به عنوان محلی برای عبادت و تدریس، بلکه به عنوان نماد مقاومت و بازسازی در برابر چالش‌های تاریخی شناخته می‌شود. با بازسازی‌های متعدد و ادامه فعالیت‌های دینی و فرهنگی، این مسجد به یکی از نقاط قوت فرهنگی و معنوی در منطقه تبدیل شده است. اهمیت تاریخی و معنوی این مکان، همچنان باعث جذب زائران و محققان از سراسر جهان به سوی خود می‌شود و به حفظ و ارتقای میراث دینی و فرهنگی منطقه کمک می‌کند.

  گرد آوری:بخش گردشگری موزستان