درد شکمی بی‌پایان؟ شاید دیسکینزی صفراوی علت آن باشد!

دیسکینزی صفراوی چیست؟ علائم، دلایل و درمان آن را بشناسید

دیسکینزی صفراوی یک اختلال عملکردی است که زمانی رخ می‌دهد که کیسه صفرا (یک عضو کوچک و گلابی‌شکل که صفرا را ذخیره و پردازش می‌کند) نمی‌تواند به‌طور مؤثر منقبض شده و صفرا را آزاد کند. صفرا برای هضم و جذب چربی‌ها در روده کوچک بسیار مهم است. دیسکینزی صفراوی حدود 10% تا 20% از بزرگسالان در سطح جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم شایع این بیماری شامل درد در قسمت بالای راست شکم که حدود 30 دقیقه طول می‌کشد، حالت تهوع، استفراغ و تعریق می‌باشد. خوشبختانه روش‌های درمانی برای تسکین علائم وجود دارند. کوله‌سیستکتومی یا جراحی برداشتن کیسه صفرا معمولاً مؤثرترین گزینه درمانی است. با این حال، داروها می‌توانند به‌طور موقت علائم را تسکین دهند.

علائم دیسکینزی صفراوی

علائم دیسکینزی صفراوی اغلب مشابه علائم درد صفراوی هستند که معمولاً در صورت تشکیل سنگ صفرا رخ می‌دهند. اگر به دیسکینزی صفراوی مبتلا باشید، ممکن است یکی یا چند مورد از علائم زیر را تجربه کنید:

• درد در قسمت بالای راست شکم

• تعریق بیش از حد

• درد شکمی بعد از خوردن غذا

• حالت تهوع و استفراغ

• دردی که با تغییر وضعیت بدن، حرکات روده یا مصرف آنتی‌اسیدها بهبود نمی‌یابد

درد شکمی شایع‌ترین علامت این بیماری است. درد شکمی به تدریج شدت یافته و به اوج می‌رسد که حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. پس از چند ساعت از اوج درد، علائم به تدریج شروع به بهبود می‌کنند. با این حال، درد شکمی به صورت اپیزودیک رخ می‌دهد، به این معنی که احتمالاً در همان روز یا روز بعد دوباره درد را تجربه خواهید کرد.

علل دیسکینزی صفراوی

علت دقیق دیسکینزی صفراوی هنوز ناشناخته است. یکی از علل احتمالی، اختلال در لایه عضله صاف کیسه صفرا است که بر نحوه انقباض و تخلیه صفرا تأثیر می‌گذارد.

محققان همچنین مشکوک هستند که دیسکینزی صفراوی ممکن است به دلیل اختلالات حرکتی شایع دستگاه گوارش (شرایطی که باعث اختلال در انقباض و شل شدن صحیح اعصاب یا عضلات می‌شوند) ایجاد شود، مانند:

• آشالازی: اختلال بلع که در آن عضلات مری نمی‌توانند غذا را به‌طور مؤثر به معده منتقل کنند.

• اسکلرودرما: یک بیماری خودایمنی که باعث ضخیم شدن پوست و بافت‌ها می‌شود.

• گاستروپارزی: تخلیه تأخیری معده به دلیل اختلال در عملکرد عضلات معده.

• یبوست: کاهش حرکات روده که معمولاً کمتر از سه بار در هفته است.

• بیماری هیرشپرونگ: کمبود اعصاب در روده بزرگ که بر تحرک و حرکات روده تأثیر می‌گذارد.

راههای تشخیص دیسکینزی صفراوی

از آنجایی که درد شکمی می‌تواند به دلیل سایر بیماری‌های گوارشی مانند انسداد مجرای صفراوی، بیماری التهابی روده یا زخم معده رخ دهد، پزشکان از مجموعه‌ای از معیارهای تشخیصی خاص برای تعیین اینکه آیا علائم شما ناشی از دیسکینزی صفراوی است یا خیر، استفاده می‌کنند. معیارهای تشخیصی شامل موارد زیر است:

• دردی که 30 دقیقه یا بیشتر طول بکشد.

• دردی که به صورت متناوب یا اپیزودیک رخ دهد.

• دردی که بر فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارد یا نیاز به مراجعه به اورژانس داشته باشد.

• دردی که با حرکات روده، تغییر وضعیت بدن یا مصرف آنتی‌اسیدها بهبود نیابد.

• دردی که همراه با حالت تهوع و استفراغ باشد.

• عدم وجود سنگ‌های صفراوی یا سایر رسوبات که ممکن است جریان صفرا را مسدود کرده باشند.

• سطوح طبیعی آنزیم‌های کبدی، آنزیم‌های پانکراس (آمیلاز یا لیپاز) و بیلیروبین مزدوج (ماده‌ای که در صفرا و کبد وجود دارد و به هضم کمک می‌کند).

آزمایش‌های دیسکینزی صفراوی

پس از اینکه پزشک اطلاعات بیشتری درباره علائم شما کسب کرد و معاینه فیزیکی انجام داد، دو آزمایش برای تأیید وجود دیسکینزی صفراوی تجویز می‌کند:

• اولتراسوند آندوسکوپیک: این روش از یک آندوسکوپ (یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر با یک دوربین و چراغ در یک سر) استفاده می‌کند که امواج فراصوت پرانرژی را ارسال می‌کند تا اندام‌های داخلی شما را مشاهده کند. این روش می‌تواند علل ساختاری درد صفراوی مانند سنگ کیسه صفرا یا التهاب کیسه صفرا را تشخیص دهد.

• اسکن هیدا (HIDA): این روش شامل تزریق یک ماده رادیواکتیو به طور مستقیم در رگ شما است. این ماده از طریق جریان خون وارد کبد شده و با صفرا ترکیب می‌شود و سپس از طریق مجموعه‌ای از مجاری وارد کیسه صفرا و روده کوچک می‌شود. اسکن هیدا میزان انقباض کیسه صفرا را با اندازه‌گیری درصد ماده رادیواکتیو آزاد شده از کیسه صفرا در طول زمان تعیین می‌کند.

اسکن هیدا می‌تواند به پزشک در درک هرگونه ناهنجاری در انقباض کیسه صفرا کمک کند که این موضوع به تأیید تشخیص دیسکینزی صفراوی کمک می‌کند. در برخی موارد، پزشکان کوله‌سیستوکینین (یک هورمون که آزادسازی صفرا را تحریک می‌کند) را برای تحریک انقباض کیسه صفرا و آزادسازی صفرا (کسر تخلیه) تجویز می‌کنند. کسر تخلیه کمتر از 40% ممکن است نشانه‌ای از دیسکینزی صفراوی باشد.

درمان دیسکینزی صفراوی

کوله‌سیستکتومی لاپاراسکوپیک (برداشتن کیسه صفرا با جراحی) رایج‌ترین روش درمان دیسکینزی صفراوی است. در این جراحی، برش‌های کوچکی در شکم ایجاد می‌شود و این روش معمولاً ایمن است. شما معمولاً می‌توانید در همان روز جراحی به خانه بازگردید و طی یک هفته به فعالیت‌های روزانه خود بازگردید. عوارض جانبی موقتی مانند اسهال یا نفخ ممکن است پس از جراحی رخ دهند.

در برخی موارد، پزشکان ممکن است داروهایی مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) مانند موبیفلکس (تنوکسی‌کام)، ولترن (دیکلوفناک) و تورادول (کتورولاک) را برای تسکین درد توصیه کنند.

نحوه پیشگیری از دیسکینزی صفراوی 

از آنجایی که علت دیسکینزی صفراوی هنوز مشخص نیست، محققان به طور دقیق نمی‌دانند چگونه می‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد. با این حال، پزشکان عادات زیر را برای بهبود و حفظ سلامت دستگاه گوارش توصیه می‌کنند:

• مصرف رژیم غذایی پر از فیبر

• پرهیز از غذاهای چرب و تند

• نوشیدن 8 تا 10 لیوان آب در روز

• شرکت در ورزش یا فعالیت بدنی منظم

عوارض دیسکینزی صفراوی

در صورت عدم درمان، دیسکینزی صفراوی می‌تواند منجر به عوارضی شود که به طور منفی بر سلامت شما تأثیر می‌گذارند، از جمله:

• کوله‌سیستیت: التهاب کیسه صفرا که ممکن است به دلیل عدم جریان صفرا در کیسه صفرا رخ دهد.

• سنگ صفراوی: تخلیه نامناسب کیسه صفرا که منجر به تشکیل سنگ صفرا می‌شود.

• درد مکرر: انقباض نادرست کیسه صفرا که می‌تواند باعث درد مداوم شود.

• عفونت: عدم جریان صفرا در کبد که می‌تواند باعث رشد باکتری‌ها و در نهایت منجر به عفونت شود.

زندگی با دیسکینزی صفراوی

درد شکمی می‌تواند ناراحتی قابل توجهی ایجاد کند. اگر علائمی دارید، به پزشک مراجعه کنید تا علت درد تشخیص داده شود و برنامه درمانی مناسب برای تسکین علائم ارائه شود.

خوشبختانه، 90% از افرادی که تحت عمل کوله‌سیستکتومی قرار می‌گیرند، متوجه می‌شوند که علائم پس از جراحی برطرف می‌شود. رعایت دستورالعمل‌های عمومی سلامتی مانند مصرف غذاهای مغذی و نوشیدن آب نیز می‌تواند به بهبود سلامت دستگاه گوارش شما کمک کند.

سوالات متداول درباره دیسکینزی صفراوی

1. آیا کیسه صفرای کم‌کار نیاز به جراحی دارد؟

کیسه صفرای کم‌کار ممکن است در صورت وجود سنگ‌های صفراوی، التهاب کیسه صفرا و عفونت‌های کیسه صفرا رخ دهد. برداشتن کیسه صفرا به صورت جراحی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند، اما پزشک تنها در صورتی جراحی را توصیه می‌کند که برای شما بی‌خطر باشد.

2. آیا دیسکینزی صفراوی به خودی خود بهبود می‌یابد؟

دیسکینزی صفراوی به ندرت به خودی خود برطرف می‌شود. به همین دلیل مراجعه به پزشک برای درمان بسیار ضروری است.

3. آیا دیسکینزی صفراوی خطرناک است؟

در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند به عوارضی مانند التهاب کیسه صفرا، تشکیل سنگ‌های صفراوی، عفونت یا درد مزمن منجر شود.

4. آیا بدون کیسه صفرا می‌توان زندگی کرد؟

بله، بدن انسان می‌تواند بدون کیسه صفرا به زندگی ادامه دهد. پس از جراحی، صفرا مستقیماً از کبد به روده کوچک منتقل می‌شود.

5. آیا رژیم غذایی می‌تواند به مدیریت دیسکینزی صفراوی کمک کند؟

بله، مصرف غذاهای پر از فیبر، اجتناب از غذاهای چرب و تند و نوشیدن مقدار کافی آب می‌تواند علائم را بهبود بخشد.

6. دیسکینزی صفراوی بیشتر در چه افرادی رخ می‌دهد؟

این بیماری در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود و معمولاً در افراد بین 30 تا 50 سال شایع‌تر است.

نتیجه گیری

دیسکینزی صفراوی یک اختلال عملکردی در کیسه صفرا است که می‌تواند منجر به علائمی مانند درد شکمی، تهوع و مشکلات گوارشی شود. با اینکه علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند از عوارض جدی آن جلوگیری کند. روش‌های درمانی مانند کوله‌سیستکتومی و تغییرات سبک زندگی، از جمله مصرف رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی، می‌توانند به بهبود علائم و کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. اگر با علائم مرتبط با این بیماری مواجه هستید، مراجعه به پزشک و دریافت مشاوره تخصصی ضروری است.

گردآوری:بخش سلامت موزستان