الیگوری: کم ادراری، علل، علائم و درمان

الیگوری یا کم اداری:نگران کننده یا بی خطر؟

الیگوری اصطلاح پزشکی برای خروج کم ادرار است. اگر دچار انسداد شده باشید، کلیه‌هایتان ادرار تولید می‌کنند اما قادر به دفع آن نیستید. در صورتی که ادراری تولید نمی‌شود، ممکن است به بیماری‌هایی در کلیه، قلب یا ریه مبتلا باشید. بهترین روش درمان الیگوری به علت زمینه‌ای کاهش خروج ادرار بستگی دارد.

الیگوری چیست؟

کلیه های شما بسته به آنچه بدن شما برای متعادل نگه داشتن چیزها نیاز دارد، بیشتر یا کمتر ادرار می کند. اگر بیش از حد ادرار می کنید یا به اندازه کافی ادرار نمی کنید، می تواند نشانه ای از اشتباه باشد. الیگوری زمانی است که شما کمتر از حد معمول ادرار می کنید. برای بزرگسالان، این به معنای کاهش خروجی ادرار کمتر از 400 میلی لیتر در روز است. مقادیر ویژه برای نوزادان و کودکان بر اساس وزن آنها است (کمتر از 1 میلی لیتر در هر کیلوگرم در ساعت برای نوزادان و کمتر از 0.5 میلی لیتر در هر کیلوگرم در ساعت برای کودکان).

تفاوت اُلیگوری، آنوری و پُلی اوری چیست؟

این کلمات و شرایط همگی به هم مرتبط هستند. آن‌ها به مقدار تولید ادرار توسط فرد اشاره دارند. الیگوری به معنای کاهش خروج ادرار، آنوری به معنای عدم خروج ادرار و پُلی اوری به معنای تولید بیش از حد ادرار است.

توجه به ادرار برای هزاران سال یک ابزار پزشکی بوده است. پزشکان به میزان تولید ادرار، وجود مواد خاص (مانند خون یا پروتئین) و رنگ ادرار توجه می‌کنند. با بررسی منظم ویژگی‌های ادرار، پزشکان و خود فرد می‌توانند به اطلاعات مهمی دست پیدا کنند.

چه کسانی تحت تاثیر الیگوری قرار می‌گیرند؟

کاهش خروج ادرار می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد. این امر به ویژه در افراد مبتلا به برخی بیماری‌های کلیوی که منجر به نارسایی حاد کلیه (AKI) می‌شوند، شایع‌تر است. نارسایی حاد کلیه همچنین با عنوان نارسایی کلیوی حاد شناخته می‌شود.

کاهش خروج ادرار تا حدودی در افرادی که تحت دیالیز هستند یا در بیمارستان بستری‌اند، رایج است. همچنین، افراد مسن ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به الیگوری باشند.

علل اولیگوری

بسیاری از چیزهای مختلف می توانند باعث الیگوری شوند. بسیاری از آنها خود به خود از بین می روند، اما برخی نیاز به درمان پزشکی دارند.  

• کم آبی بدن : این شایع ترین علت الیگوری است. این بیشتر زمانی اتفاق می افتد که استفراغ یا اسهال داشته باشید.

• سوختگی و سایر آسیب‌های جدی: سوختگی می‌تواند باعث کم‌آبی بدن و ادرار کردن شما شود. انواع دیگر تروما که می توانند باعث الیگوری شوند عبارتند از، از دست دادن خون (خونریزی)، شوک آنافیلاکتیک ناشی از یک آلرژی بد ، و شوک سپتیک پس از عفونت یا جراحی.

• انسداد: برای رسیدن از کلیه ها به مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از بدن شما خارج می کند) ادرار باید از یک پیچ و خم لوله کشی به نام مجرای ادراری شما عبور کند. انسداد در هر جایی از این ناحیه می تواند باعث الیگوری یا حتی آنوری شود، یعنی زمانی که شما اصلا ادرار نمی کنید. بسیاری از چیزهای مختلف می توانند دستگاه ادراری شما را مسدود کنند، مانند بافت اسکار ناشی از جراحی، سنگ کلیه یا تومور.

• داروها: برخی داروها می توانند باعث کاهش ادرار شما شوند، از جمله:

– داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی ( NSAIDs ) مانند آسپرین و ایبوپروفن

– آنتی بیوتیک های خاص

– برخی از داروهای شیمی درمانی

– مهارکننده های ACE برای کنترل فشار خون

– داروهایی که برای درمان مثانه بیش فعال استفاده می شود

– مایعات کنتراست، گاهی اوقات هنگامی که پزشکان عکس اشعه ایکس یا تصویر دیگری از بدن شما می گیرند استفاده می شود

• بیماری کلیوی: الیگوری می تواند باعث نارسایی کلیه شود، اما بیشتر اوقات این علامتی است که کلیه های شما به درستی کار نمی کنند.

• بیماری های قلب یا ریه: نارسایی قلبی می تواند خطر الیگوری را افزایش دهد. اگر قلب شما نتواند مقدار مناسبی از خون را به کلیه‌ها پمپاژ کند، به اندازه طبیعی ادرار نمی‌کنید. عفونت های ریه می توانند باعث تجمع مایع در ریه ها شوند که عملکرد کلیه و تولید ادرار را نیز کاهش می دهد. اگر مشکلات قلبی یا ریوی دارید، دریافت درمان دارویی برای الیگوری مهم است.

تشخیص الیگوری

پزشک شما با پرسیدن سوالاتی در مورد مدت زمانی که این مشکل را داشته اید، چقدر بد بوده و سایر مواردی که ممکن است در شما اتفاق بیفتد، شروع می کند. برای مثال، آنها می خواهند بدانند که آیا استفراغ کرده اید، اسهال داشته اید یا دردی در شکم خود احساس کرده اید. همچنین باید در مورد داروهایی که مصرف می کنید به آنها بگویید.

پزشک شما احتمالاً یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و ممکن است نمونه ای از ادرار شما را برای آزمایش بخواهد. آزمایش ادرار به دنبال عفونت یا سایر مشکلات در ادرار شما است. در برخی موارد، ممکن است به آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی نیاز داشته باشید تا بتوانند کلیه ها یا سایر اندام های شما را از نزدیک ببینند. پزشک یا متخصص اورولوژی همچنین ممکن است سیستوسکوپی را انجام دهد که در آن از یک دوربین کوچک برای دیدن داخل مثانه استفاده می شود.

برای آمادگی برای آزمایش:

• در صورت امکان، میزان مایعات مصرفی و خروجی خود را در طول زمان پیگیری کنید.

• توجه داشته باشید که آیا افزایش مصرف مایعات روزانه باعث افزایش مقدار ادرار می شود یا خیر.

• اطمینان حاصل کنید که قبل از قرار ملاقات به اندازه کافی مایع نوشیده اید، بنابراین می توانید نمونه ادرار تولید کنید.

• در بیشتر موارد، می توانید قبل از تهیه نمونه ادرار به طور معمول غذا بخورید و بنوشید. اگر در حال انجام سونوگرافی هستید، ممکن است از شما خواسته شود که قبل از ویزیت، غذا و نوشیدنی را محدود کنید.

پیشگیری از الیگوری

یکی از شایع ترین علل الیگوری، کم آبی بدن است، که زمانی اتفاق می افتد که مایعات بیشتری نسبت به دریافتی از دست می دهید. شرایط خاص نیاز به اقدامات احتیاطی بیشتری دارد:

• اگر استفراغ یا اسهال دارید، در اولین نشانه بیماری نوشیدن مایعات را شروع کنید.

• آب رسانی را از روز قبل از ورزش شدید شروع کنید و به یاد داشته باشید که در حین ورزش و بعد از آن آب بنوشید.

• در هوای گرم یا مرطوب و همچنین در هوای سرد، به ویژه در شرایط خشک و/یا ارتفاع زیاد، آب بیشتری بنوشید.

• هنگامی که بیمار هستید یا احساس خوبی ندارید، مایعات اضافی بنوشید، به خصوص اگر مسن هستید.

• اگر مشکلات کلیوی، قلبی یا ریوی دارید، برنامه درمانی ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود را به دقت دنبال کنید تا هیدراته بمانید.

چگونه الیگوری درمان می‌شود؟

درمان الیگوری به علت زمینه‌ای کاهش خروج ادرار بستگی دارد:

• انسداد: اگر علت کاهش خروج ادرار، انسداد باشد، پزشک برای برطرف کردن انسداد و امکان خروج و دفع ادرار (ادرار کردن) به صورت طبیعی، اقدامات لازم را انجام می‌دهد. این کار می‌تواند در مورد انسدادهای مجاری ادراری و انسداد ناشی از پیچ خوردگی یا گرفتگی لوله سوند (لوله‌هایی که برای وارد کردن یا خارج کردن مایعات از بدن استفاده می‌شوند) انجام شود.

• عفونت: در صورت ابتلا به عفونت، آنتی‌بیوتیک یا ضد قارچ مناسب تجویز می‌شود.

• مصرف داروهای مضر کلیه: اگر دارویی باعث آسیب به کلیه‌ها شده باشد، پزشک آن دارو را قطع کرده و با داروی دیگری که برای کلیه‌ها مضر نیست، جایگزین می‌کند.

• کم‌آبی: اگر کاهش خروج ادرار به دلیل کم‌آبی ناشی از استفراغ یا اسهال باشد، پزشک با تجویز مایعات خوراکی یا تزریق وریدی (داخل رگ) به بهبود وضعیت آبرسانی بدن کمک می‌کند.

• نارسایی کلیه: افراد مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است به روش‌های جایگزین کلیه مانند دیالیز نیاز داشته باشند. دیالیز روشی درمانی است که عملکرد کلیه‌های سالم را انجام می‌دهد.

به جز مواردی که کاهش خروج ادرار به دلیل کم‌آبی ناشی از عدم مصرف کافی مایعات باشد، الیگوری معمولا نیاز به درمان پزشکی دارد. در چنین مواردی، با نوشیدن مایعات بیشتر، به خصوص آب و نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت، می‌توانید به بهبود وضعیت خود کمک کنید.

ممکن است پزشک برای شما رژیم غذایی خاصی با میزان مشخصی از پروتئین و کالری در روز تجویز کند.

سوالات متداول درباره الیگوری

1. علت اصلی الیگوری چیست؟ 

کم آبی بدن شایع ترین علت اولیگوری است. اغلب زمانی اتفاق می افتد که استفراغ یا اسهال داشته باشید. همچنین می تواند به دلیل برخی داروها، شرایط پزشکی یا انسداد در دستگاه ادراری ایجاد شود.

2. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر متوجه کاهش ناگهانی خروج ادرار یا علائم دیگری مانند درد در پهلو، تهوع، استفراغ، تورم پا یا مچ پا، یا تغییر رنگ ادرار خود شدید، باید به پزشک مراجعه کنید.

3. آیا الیگوری خطرناک است؟

الیگوری می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی سلامتی باشد. اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به نارسایی کلیه و سایر عوارض خطرناک شود.

4. چه آزمایشاتی برای تشخیص الیگوری انجام می‌شود؟

پزشک برای تشخیص علت الیگوری، آزمایش‌های مختلفی را تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمایش خون، آزمایش ادرار، سونوگرافی کلیه و سی تی اسکن باشد.

5. آیا الیگوری عوارضی دارد؟

الیگوری می‌تواند عوارض مختلفی مانند نارسایی کلیه، عفونت، و عدم تعادل الکترولیتها داشته باشد.

6. آیا الیگوری در کودکان نیز رخ می‌دهد؟

بله، الیگوری می‌تواند در کودکان نیز رخ دهد. علل و علائم الیگوری در کودکان مشابه بزرگسالان است.

7. آیا الیگوری در بارداری نیز رخ می‌دهد؟

بله، الیگوری می‌تواند در بارداری نیز رخ دهد. در صورت بروز الیگوری در بارداری، مراقبت‌های پزشکی دقیق و منظم ضروری است.

8. آیا الیگوری قابل پیشگیری است؟

با انجام اقداماتی مانند نوشیدن مایعات کافی، حفظ وزن سالم، کنترل فشار خون و دیابت و مصرف داروهای تجویز شده طبق دستور پزشک، می‌توانید خطر ابتلا به الیگوری را کاهش دهید.

سخن پایانی

توجه به دفعات و میزان ادرار کردن می‌تواند ابزاری مهم در پایش وضعیت سلامت شما باشد. اگر احساس می‌کنید که میزان یا دفعات ادرار شما نسبت به حالت عادی کاهش یافته است، خصوصا اگر علائمی چون اسهال و استفراغ دارید، سعی کنید آب بیشتری بنوشید. اگر میزان نوشیدن مایعات شما طبیعی است و با اینحال نمی‌توانید ادرار کنید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است نوعی انسداد در سیستم ادراری شما وجود داشته باشد. دریافت کمک پزشکی خصوصا در صورتی که سابقه‌ی مشکلات کلیوی، قلبی یا ریوی را دارید حیاتی است. الیگوری (کاهش خروج ادرار) اگر درمان نشود، می‌تواند به آنوری (عدم خروج ادرار) منجر شود که شرایطی کشنده محسوب می‌شود.

گردآوری:بخش سلامت موزستان