بیوگرافی و آثار موسیقی کوروش یغمایی/ ماجرای ترند شدن آهنگ او در باشگاه های فوتبال اروپایی

تاثیر موسیقی کوروش یغمایی در موسیقی جهانی

کوروش یغمایی کیست؟

کوروش یغمایی، خواننده، ترانه‌سرا، آهنگساز، و تهیه‌کننده موسیقی ایرانی، متولد 3 دسامبر 1946 در شاهرود و بزرگ شده در تهران، از پدر و مادری زرتشتی، در عرصه موسیقی شناخته‌شده است. او که عناوینی چون «پدرخوانده سایکدلیک راک ایرانی» و «سلطان راک» را به خود اختصاص داده، از اوایل دهه 1970 میلادی فعالیت هنری خود را آغاز کرده است.

یغمایی در آثار خود به ترکیب شعر کلاسیک فارسی با موضوعات و محتوای معاصر پرداخته و در زمینه‌های موسیقایی، به‌ویژه تاثیرگذاری از موسیقی سنتی ایرانی و راک سایکدلیک غربی مشهور است. هنرمندانی چون لد زپلین و پینک فلوید را می‌توان در فهرست تأثیرات مهم بر کارهای او دانست.

یغمایی کار حرفه‌ای خود را با انتشار تک‌آهنگ «گل یخ» در سال 1973 آغاز کرد، آهنگی که با استقبال گسترده‌ای در ایران روبرو شد و بیش از 5 میلیون نسخه فروش داشت. پس از آن، تک‌آهنگ‌های دیگری نیز منتشر کرد که در میان ایرانیان داخل و خارج از کشور شهرت یافتند، از جمله «هوار هوار»، «خر»، «خار»، «لیلا» و «پاییز».

در سال 2011، با انتشار آلبوم «Back From the Brink: Pre-Revolution Psychedelic Rock From Iran: 1973-1979» توسط Now-Again Records، یغمایی به شهرت بین‌المللی دست یافت. این آلبوم نمونه‌ای از آثار او قبل از انقلاب 1979 ایران است.

پس از انقلاب ایران، موسیقی یغمایی در ایران ممنوع شده و حضور او در رسانه‌ها و بازارهای موسیقی محدود گردید، با این حال، او همچنان به فعالیت هنری خود ادامه داده و در سطح بین‌المللی شناخته شده است.

بیوگرافی کوروش یغمایی

کوروش یغمایی، نامی آشنا در عرصه موسیقی ایران، در 12 آذر 1345 در منطقه مرکزی شاهرود واقع در استان سمنان به دنیا آمد. او در یک خانواده مرفه زرتشتی به دنیا آمد که پدربزرگ او یک زمیندار و از اجدادش شاعران معروف ایرانی بودند. نام کوروش، که با کوروش کبیر، امپراتور نامدار ایران باستان مشترک است، نشان‌دهنده پیوند عمیق این خانواده با فرهنگ و تاریخ ایران است.

کوروش از دوران کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد و از سن ده سالگی، زیر نظر پدرش به یادگیری سنتور، ساز سنتی ایرانی، پرداخت. تسلط او بر این ساز بنیان موسیقایی او را شکل داد و در ادامه به او کمک کرد تا درک عمیقی از موسیقی سنتی ایران کسب کند. در سن پانزده سالگی، کوروش با خودآموزی شروع به نواختن گیتار کرد و به سرعت به موسیقی راک و پاپ غربی علاقه‌مند شد.

این علاقه مندی‌ها در نهایت او را به سمت تلفیقی از موسیقی سنتی ایرانی و راک سایکدلیک غربی هدایت کرد که بعدها به شکل‌گیری سبک منحصر به فرد او در عرصه موسیقی انجامید. خانواده یغمایی بعداً به تهران نقل مکان کردند، جایی که کوروش در دانشگاه شهید بهشتی تحصیلات خود را ادامه داد و در همین دوران بود که بیشتر و بیشتر به فعالیت‌های موسیقایی خود جدیت بخشید.

دوران حرفه ای کوروش یغمایی

دهه 1960 و 1970 برای موسیقی ایران، به ویژه در سبک‌های راک و پاپ، دورانی مهم و پویا بود. کوروش یغمایی، با استعدادی که از دوران نوجوانی در خود پرورش داده بود، در این دوره شروع به شکل‌گیری هویت موسیقایی خود کرد. او با پیوستن به گروه «رپچرز» در اوایل دهه 60، فعالیت جدی خود را در عرصه موسیقی آغاز کرد. این گروه که تأثیراتی از گروه‌های غربی مانند The Ventures و The Beatles را در موسیقی خود داشت، در هتل ونک تهران به اجرای برنامه پرداخت و به سرعت توانست شهرتی کسب کند.

یغمایی در این گروه نقش خواننده و گیتاریست را داشت و با اجراهای خود توجه زیادی را به سمت گروه جلب کرد. موسیقی رپچرز ترکیبی از راک و پاپ غربی با لمسی از سبک‌های موسیقایی ایرانی بود که به آنها امکان می‌داد تا به تدریج بر مخاطبین بیشتری تأثیر بگذارند.

در دهه 1970، کوروش به همراه برادرانش کامران و کامبیز، گروهی جدید تشکیل داد. این گروه، که به نوعی ادامه‌دهنده راه رپچرز بود، به تجربه‌گرایی در ترکیب ملودی‌ها و هارمونی‌های ایرانی با عناصر مدرن و غربی ادامه داد. کوروش در این گروه علاوه بر نوازندگی، به آهنگسازی و ترانه‌سرایی نیز می‌پرداخت و تلاش می‌کرد تا صدایی نو و منحصربه‌فرد را خلق کند. موسیقی آنها به تدریج جای خود را در فرهنگ پاپ ایران باز کرد و تأثیرات عمیقی بر نسل‌های بعدی نوازندگان و آهنگسازان ایرانی گذاشت.

اهنگ معروف کوروش یغمایی

ترانه «گل یخ» که توسط کوروش یغمایی اجرا شد، یکی از نمادین‌ترین آثار موسیقی پاپ و راک در ایران به شمار می‌آید و نقطه عطفی در کارنامه هنری یغمایی محسوب می‌شود. 

یغمایی در سال 1352 اولین تک آهنگ خود را زمانی که در دانشگاه شهید بهشتی تهران تحصیل می کرد انجام داد. ترانه گل یخ را مهدی اخوان لنگرودی دوست یغمایی در دانشگاه و از شاعران شاخص معاصر فارسی سروده است. پس از انتشار تک‌آهنگ «گل یخ»، کوروش یغمایی توانست به سرعت به شهرت دست یابد. آهنگ به خاطر بیان احساسی و ملودی جذابش، نه تنها در ایران بلکه در سطح بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفت و به زبان‌های دیگر نیز ترجمه و اجرا شد.

در همان سال او اولین آلبوم انفرادی گل یخ را تحت سطح Now -Again Records منتشر کرد .

او 4 تک‌آهنگ را از شرکت آهنگ‌روز قراردادش منتشر کرد. در سال 1352 «گل یخ»،«دل دره پیر میشه» و «لیلا» ، «پاییز»، در سال 1353 «حجم خالی»،«اخم نکن» و در سال 1975 «سرآبه تو» ،«در انتها» منتشر شد. علیرغم فروش بالای تمام این رکوردها، او فقط توانست حق امتیاز متوسطی به دست آورد. او قبل از توقیف دو آلبوم منتشر کرد که هر دو از آثار مهم تاریخ راک ایران هستند. یغمایی بین سال های 1354 تا 1358 در مجموع 24 آهنگ ضبط کرد. 17 آهنگ از این ترانه ها در دو آلبوم به نام های حجم خالی (1975) و سراب تو (1977) در کاست منتشر شد . 7 آهنگ باقی مانده در دوران پرتنش قبل از انقلاب بین سال های 1978 و 1979 ضبط شده است.این آثار به عنوان بخشی از تاریخ راک ایران شناخته می‌شوند و تأثیر آن‌ها در موسیقی ایران پس از آن همچنان مورد تحسین قرار می‌گیرد.  

کوروش یغمایی در دوران پس از انقلاب اسلامی در ایران

کوروش یغمایی پیش از انقلاب اسلامی 1979، به طور گسترده‌ای در رادیو و تلویزیون ایران فعالیت می‌کرد. با آغاز انقلاب، حکومت نوپا به شدت موسیقی او را مورد سرکوب قرار داد، به طوری که او دیگر اجازه خواندن یا اجرای عمومی نداشت. این محدودیت‌ها تأثیر عمیقی بر کارهای هنری او گذاشت. به جز چند کنسرت در سوئد و نروژ در سال 1993، فعالیت‌های بین‌المللی او به شدت کاهش یافت. مقامات، علاوه بر ممنوعیت اجرا، از انتشار آلبوم‌ها و اجراهای زنده‌اش جلوگیری کردند.

در پی انقلاب، یغمایی وقت زیادی صرف ضبط آلبوم‌های “سول 1” (1979) و “سول 2” (1980، ضبط شده با فریدون فروغی) کرد، که آلبوم اول توسط شرکت لس‌آنجلسی Caltex Records با نام “پرنده مهاجر” مجدداً منتشر شد. همچنین آلبوم “سول 3” که در سال 1379 به “آرایش خورشید” تغییر نام داد. در آن دوران، فشار حکومت بر موسیقی به حد غیر قابل تحملی رسیده بود. به گفته کوان هریس، استاد دانشگاه کالیفرنیا، حکومت پس از انقلاب بیش از پیش مصمم بود تأثیرات فرهنگی غربی و اروپایی را از بین ببرد و به همین دلیل، تلاش کرد تا نقش هنرمندانی چون کوروش را محدود سازد.

در این میان، بسیاری از هنرمندان تصمیم به مهاجرت به شهرهایی نظیر لس آنجلس، مونترال، پاریس و دیگر نقاط اروپایی گرفتند که در آن‌ها جوامع تبعیدی فعال بودند. با این حال، یغمایی ترجیح داد به خاطر اصول و باورهایش در ایران بماند.

پس از انقلاب اسلامی در ایران، زندگی و حرفه هنری کوروش یغمایی دچار تغییرات شدیدی شد. موسیقی او که زمانی در ایران بسیار محبوب بود، به دلیل سرکوب فرهنگی دولت جدید، با محدودیت‌های شدیدی مواجه شد. در این دوره، یغمایی نه تنها از اجرای عمومی موسیقی خود محروم شد، بلکه به عنوان هنرمند نیز با موانع جدی روبه‌رو بود.

با این وجود، یغمایی تسلیم نشد و به جای ترک کشور و پیوستن به جمع دیگر هنرمندان ایرانی در تبعید، تصمیم گرفت در ایران بماند و به فعالیت‌های فرهنگی خود ادامه دهد، هرچند که محدود و در چهارچوب‌های تعیین شده توسط دولت بود. این دوران شامل تهیه موسیقی بدون استفاده از برخی سازهای اصلی مانند باس، گیتار و درام بود، که نشان‌دهنده محدودیت‌های شدید در عرصه موسیقی پس از انقلاب بود.

یغمایی همچنین توانست نقش مهمی در حفظ و ارتقای موسیقی فولکلوریک ایرانی ایفا کند. او به تنظیم قطعات فولکلور برای ارکستر بزرگ ملی پرداخت، که این کار نه تنها به حفظ هنرهای سنتی ایران کمک کرد، بلکه به او امکان داد تا همچنان به عنوان یک هنرمند فعال باقی بماند، هرچند که در چارچوب‌هایی بسیار محدود‌تر از دوران پیش از انقلاب.

با وجود چالش‌های فراوان، یغمایی نمونه‌ای از مقاومت فرهنگی در برابر سیاست‌های سرکوبگرانه است و تلاش‌های او در آن دوران تأثیری دائمی بر جامعه هنری و موسیقی ایران داشته است.

 از ابتدای دهه 1990، کوروش یغمایی با موافقت و محدودیت‌هایی از سوی دولت ایران، توانست آلبوم‌های خود را منتشر کند. او در سال 1990 آلبوم استودیویی «گرگ‌های غربتی» را به بازار عرضه کرد. در همان دوره، Caltex Records مجموعه‌ای از بهترین ترانه‌های دهه 1970 او را تحت عنوان «گل یخ» منتشر کرد. تا سال 1993، محدودیت‌ها کاهش یافت و یغمایی توانست در نروژ و سوئد به اجرای کنسرت بپردازد. او در سال 1994 آلبوم استودیویی «سیب نقره‌ای» را منتشر کرد که به دلیل محدودیت‌های حکومتی، جلد آلبوم تنها شامل هنر گرافیکی بود بدون نمایش پرتره‌ای از خود او. آلبوم‌های «ماه و پلنگ» و «کابوس» نیز به ترتیب در سال‌های 1996 و 1997 منتشر شدند.

در اوایل دهه 2000، یغمایی دو آلبوم مهم دیگر منتشر کرد: «انفرادی انتشار خورشید» در سال 1379 که در واقع همان «سول 3» بود و یکی از قطعات آن پیش از انتشار سانسور شد، و «توفنگ دست نقره» که در سال 1380 به عنوان آخرین آلبوم به طور قانونی در ایران منتشر شد.

کوروش یغمایی از سال‌های 1382 تا 1385 بر روی آلبوم استودیویی خود با نام «ملک جمشید» کار کرد. با وجود تلاش‌های چندین ساله برای کسب مجوز انتشار از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این نهاد از صدور مجوز برای انتشار آلبوم در ایران خودداری کرد. با این حال، در سال 2016، پس از دو سال محرومیت از استفاده از تجهیزات پیشرفته نظیر سیستم‌های آکوستیک، صدابرداری، میکروفون‌های حرفه‌ای، آمپلی‌فایرها، کیبوردهای رولند و گیتارهای الکتریک، همچنین پس از ضبط هشت قطعه، آلبوم «ملک جمشید» توسط شرکت Now-Again در ایالات متحده منتشر شد و به دنبال آن، دولت ایران این آلبوم را ممنوع کرد.

علاوه بر این، کوروش یغمایی در سال 2011 مجموعه‌ای تحت عنوان «بازگشت از لبه پرتگاه: راک روانگردان پیش از انقلاب 1973–1979» را منتشر کرد که شامل آثار دوران پیش از انقلاب اسلامی بود و به عنوان یک نوع بازخوانی تاریخ موسیقی راک ایران در دهه 1970 محسوب می‌شود.

کوروش داستان‌هایی نیز دارد که ریشه در اعماق وطن دارند. عشق او به ارزش‌ها و هویت قومی ایرانی در ترانه‌های فولکلوریکش به‌وضوح مشهود است، که از رازهای میراث فرهنگی میهن خود الهام می‌گیرد و آن را به زیبایی و احساس می‌نوازد. آثاری همچون آلبوم‌های “دیار” و “آرایش خورشید” نمونه‌هایی است که در آن‌ها، به عنوان یک هنرمند راک، به موسیقی محلی ایرانی و تأثیرات آن اشاره کرده و با همراهی حال و هوای خود، سفری به دنیایی از آواهای محلی می‌کند.

در سال 2009، کمپانی Now Again آلبومی به نام “زنجیر خودت را بباف” را در آمریکا منتشر کرد که شامل پانزده قطعه از موسیقیدانان راک دوران 1968 تا 1974 میلادی است. این آلبوم، با درج ترانه “حجم خالی” از کوروش یغمایی، به‌عنوان تنها نماینده خاورمیانه، به‌عنوان آغازی برای شناخت دوباره او در جهان غربی محسوب می‌شود. این انتخاب برای نخستین‌بار، به‌عنوان انگیزه‌ای برای ثبت و معرفی موسیقی مدرن ایران و ورود آن به گستره موسیقی جهانی تلقی می‌شود.

در سال 2010، جشنواره معتبر موزیک RedBull در لندن، کوروش یغمایی را برای سخنرانی، دریافت جایزه و اجرای موسیقی دعوت کرد. کوروش به‌عنوان یکی از برترین پیشگامان موسیقی راک غربی شناخته می‌شود، اما او همواره از ثروت‌های فرهنگی و عرفانی پارسی آگاهی دارد. از جمله نمونه‌هایی از این ارتباط، قطعه “در انتها” است که از شعر حکیم عمرخیام الهام گرفته شده و با اجرای مدرن و متفاوت او، به گوش مخاطبان می‌رسد.

این هنرمند با انتشار این ترانه، بازهم از تقدیر و پاسخ خوب مخاطبان جهانی برخوردار بود؛ حتی از کسانی که زبان فارسی را نمی‌فهمند! اما آثارش توانستند به زیبایی و شناخته‌شدگی خود ادامه دهند. همچنین، در کنار موفقیت‌های برجسته‌ی خود، او دوستان هنرمند خود را نیز به موفقیت همراه کرده و با اشتراک ایده‌ها و همفکری، به ایجاد آثار برتری کمک کرده است.

با این حال، یکی از چالش‌های بزرگ هنرمندان ایرانی، همواره کیفیت پایین و بی‌اعتباری برخی از آثاری است که به بازار عرضه می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود که در صورت عدم شنیده شدن آثار ارزشمند، مردم به آثار کم‌کیفیت و بی‌اصالت عادت کنند و نتوانند آثار با ارزش را تشخیص دهند. این امر نشان‌دهنده‌ی اهمیت و نیاز به حمایت از هنرمندان و آثار با کیفیت و اصالت است، تا ارزش‌های هنری و فرهنگی ملی حفظ شود و هنرمندان بتوانند آثاری ارزشمند و قابل توجه ارائه دهند.

سبک موسیقی کوروش یغمایی

کوروش یغمایی به‌عنوان یکی از پیشگامان موسیقی راک در ایران، سبکی خاص و تأثیرگذار را ارائه داده است که آن را از دیگر هنرمندان متمایز می‌کند. این سبک منحصربه‌فرد، ترکیبی است از راک، بلوز، و راک روانگردان که با نوآوری‌های یغمایی در استفاده از سازها و تکنیک‌های موسیقی، شکل گرفته است.

یغمایی از کیبورد Vox Continental برای ایجاد ریتم‌های پیچیده و جذاب بهره می‌برد، که اغلب به جای گیتار به کار رفته است. این استفاده نوآورانه از کیبورد به او امکان داده تا رنگ و بافت موسیقی خود را تغییر دهد و عمق بیشتری به آن ببخشد. ریف‌های بلوز، استفاده از سازهای سنتی مانند تار، و صداهای سینتی سایزر آنالوگ، فضای موسیقایی غنی و متنوعی را ایجاد می‌کنند که نمایانگر تلفیق هنری شرق و غرب است.

آهنگ‌های یغمایی که معمولاً بین 6 تا 8 دقیقه طول می‌کشند، فضای کافی برای بیان حرکات پیشرونده و دینامیک‌های متغیر را فراهم می‌آورند. این ویژگی‌ها به‌وضوح در موسیقی او نمایان است و به خلق قطعاتی می‌انجامد که شنونده را در یک سفر عاطفی و ذهنی همراهی می‌کنند.

تأثیر عمیق کوروش یغمایی بر موسیقی راک ایران و ایجاد یک سبک ترکیبی شرقی-غربی، او را به یکی از اسطوره‌های این عرصه بدل کرده است. به گفته ابراهیم نبوی و دیگر منتقدان، این هنرمند توانسته است راک سایکدلیک را در ایران تعریف مجدد کند و نام خود را به عنوان پدر موسیقی راک ایران مطرح سازد. 

موسیقی کوروش یغمایی در فرهنگ عامه 

مجموعه تلویزیونی کمدی آمریکایی به نام “Vice Principals” در فصل 1، قسمت 4 به نام “برای پول فرار کن”، زمانی که گامبی و راسل قصد خرابکاری در بازی فوتبال را داشتند، داروهای روانگردان را روی خود تجربه می‌کنند، و موسیقی پس زمینه آهنگ “Saraabe Toe” از کوروش یغمایی پخش می‌شود. این آهنگ قبلاً در فیلم کمدی ترسناک “تابستان خون” سال 2014 آمریکا نیز شنیده شده بود.

آهنگ یغمایی در چندین آلبوم از هنرمندان مختلف قرار گرفته است. تک آهنگ او در سال 1974 به نام “گل یخ” درباره جوانی ناپدید شده در ابتدا با نام “آدم و حوا” در آلبوم 2018 نصیر توسط رپر آمریکایی ناس ظاهر شد.

در سال 1989، آهنگ بالیوود “ها بهای ها مای هو جاوان” از فیلم طوفان به کارگردانی کتان دسایی، الهام گرفته از آهنگ یغمایی به نام “هاوار هوار”. این آهنگ همچنین در فیلم هندی Aag Ka Gola با عنوان “Aaya Aaya Woh Aaya Yaar Mera Aaya Re” توسط آهنگساز موسیقی باپی لاهیری بازسازی شده است. این آهنگ همچنین در فیلم هندی Billoo Badshah با عنوان “Jawan Jawan Ishq Jawan Hai” توسط آهنگساز موسیقی جاجیت سینگ بازسازی شده است.

همچنین، آهنگ “گل یخ” در قسمت “صخره” از سریال Apple TV+ به نام Little America که به زندگی مهاجر یک خانواده ایرانی مقیم نیویورک می‌پرداخت، حضور داشت.

توجه باشگاه های فوتبال اروپایی به آهنگ معروف کوروش یغمایی 

توجه باشگاه‌های فوتبال اروپایی به آهنگ معروف “گل یخ” با صدای کوروش یغمایی نشان می‌دهد که این آهنگ به شدت در فضای ورزشی جهانی رواج یافته است. باشگاه‌های بزرگی مانند منچستر سیتی، لیورپول، رم و اینترمیلان از این آهنگ در مراسم‌ها و ویدیوهای خود استفاده کرده‌اند. همچنین در سال 1403 پست باشگاه یوونتوس و اینتر با اهنگ معروف کوروش یغمایی خواننده نامدار ایرانی در جهان ترند شده است. استفاده از این آهنگ نه تنها به افزایش شناخت کوروش یغمایی در سطح بین‌المللی کمک کرده است، بلکه نشان از اهمیت و تأثیر موسیقی در محیط‌های ورزشی و جلب انرژی و احساسات مخاطبان دارد. 

زندگی شخصی کورش یغمایی

همچنین او در 20سالگی ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه فرزند به نام‌های کاوه یغمایی، کامیل و ساتگین هستند که هر سه قدم در راه پدر گذاشتند.

فعالیت های هنری کورش یغمایی

آلبوم‌ها 

گل یخ

پرنده مهاجر (سل 1)

سل 2(به‌همراه فریدون فروغی)

آرایش خورشید

سیب نقره‌ای

ماه و پلنگ

کابوس

تفنگ دسته نقره

بازگشت از لبه پرتگاه (سی‌دی اول و سی‌دی دوم)

مَلِک جمشید

تک‌آهنگ‌ها 

شب یلدا

راه گم کرده

نوروز

زاده مهر

قهره افیون

فاجعه

آهنگسازی و تنظیم برای خواننده‌ها 

عارف بهترین بهانه

ویگن حرم

ویگن خانهٔ غم

فریدون فروغی کوچه شهر دل

فریدون فروغی قوزک پا

امیر رسایی خار

کاوه یغمایی یادش بخیر

کاوه یغمایی زخمی

موسیقی فیلم 

گرگ‌های گرسنه

سخن پایانی مقاله درباره ی کوروش یغمایی 

در پایان، با بررسی زندگی و آثار کوروش یغمایی می‌توان نتیجه گرفت که او به عنوان یکی از پیشگامان موسیقی راک ایران و جهان شناخته می‌شود. آثارش، نه تنها نمایانگر یک استعداد فرهنگی بی‌نظیر است، بلکه به عنوان نمادی از تلاش برای ادغام بین عناصر فرهنگی شرق و غرب نیز شناخته می‌شود. ارزش‌هایی که در موسیقی‌اش به تصویر کشیده است، از جمله تلاش برای حفظ و ترویج اصالت فرهنگی، ارزشمند و الهام بخش است. امیدوارم آثار او همواره در قلب مخاطبان باقی بمانند و بتوانند نقطه‌ی عطفی برای توسعه موسیقی در جهان باشند.

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر موزستان