بازدیدی نزدیک از خانه فرهنگ و هنر پروین اعتصامی

سرزمینی از شعر و هنر: کاوش در خانه پروین اعتصامی

پروین اعتصامی کیست؟ 

پروین اعتصامی شاعر و نویسنده ایرانی بود. او از جمله بانوان برجستهٔ ادبیات فارسی به شمار می‌رفت. پروین اعتصامی در تاریخ 25 اسفند سال 1285 خورشیدی در خانه‌ای در محله ششگلان تبریز متولد شد و تا سن هفت سالگی که به همراه خانواده به تهران مهاجرت نمود، و در این خانه پرورش یافت. پروین اعتصامی که در اصل نام وی «رخشنده» می‌باشد در خانواده‌ای فاضل و در دامان پدری دانشمند و مادری شاعر تربیت شد. 

اعتصامی از سنین کودکی با استعدادهای خود به خصوص در زمینهٔ زبان‌ها و ادبیات آشنا شد. او سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی را نزد پدرش آموخت و از جوانی در زمینهٔ ادبی فعالیت کرد. پدرش، به دلیل اشعار موزون و زیبایی که رخشنده در 8 سالگی سرود، تخلص «پروین» را برای او انتخاب کرد. به تدریج به همین نام شهرت یافت.

پروین اعتصامی تحت تأثیر اساتید معروفی همچون علی‌اکبر دهخدا و ملک‌الشعرای بهار، به تعلیم و تربیت هنری پرداخت. اشعار او بیشتر به شکل‌های مختلف شعر ایرانی مانند مثنوی، قطعه، و قصیده بوده و اغلب در موضوعاتی همچون عشق، انسانیت، و زندگی اجتماعی تأکید داشته است.

در 28 سالگی، پروین اعتصامی ازدواج کرد، اما به دلیل اختلافات فکری با همسرش، یک سال بعد از ازدواج از او جدا شد. همسر پروین، فصل‌الله اعتصامی، یک نظامی بود و اختلافات زندگی خانوادگی باعث جدایی آنها شد.

دیوان اشعار پروین اعتصامی به چاپ رسید، اما متأسفانه در زمان حیات او تنها یک دیوان منتشر شد. دیوان دوم او با  وفات ناگهانی او همزمان شد. دیوان او شامل 606 شعر است و شامل اشعاری با قالب‌های مختلف ادبی مثنوی، قطعه، و قصیده می‌ باشد.متاسفانه عمرش کوتاه بود و در 35 سالگی ، در 15 فروردین 1320، چشم از جهان فرو بست.

معماری خانه پروین اعتصامی

مصالح و معماری خانه پروین اعتصامی، به عنوان یک نمونه از معماری سنتی با جزئیات زیبا و مهارت هنری در استفاده از مصالح محلی توصیف می‌شود. در زیر به برخی از جزئیات این معماری و مصالح استفاده شده اشاره می‌کنیم:

درگاه خانه پروین اعتصامی 

شامل درگاه یا سر است که در گذشته نسبت عرض سر به تورفتگی‌ها حدود یک به دو بوده است.

گرچه اثرات این درگاه‌ها امروزه به شکل واضحی باقی نمانده است.

آب انبار خانه پروین اعتصامی 

ساختار آب انبار به شکل استوانه‌ای طراحی شده و به منظور ایجاد فشار یکنواخت در طول زمان استفاده شده است.

از لایه‌های سربی نیز برای مقاومت در برابر رطوبت در کف آب انبار استفاده شده است.

 آب انبار با آجرهای به رنگ لیمویی طراحی شده‌اند و جنس آن‌ها به‌گونه‌ای است که برای مقاومت در برابر آب مناسب باشند.

از ساروج به عنوان ملات بین آجرها استفاده شده است.

طبقات و نمای ساختمان خانه پروین اعتصامی 

در طبقات و نمای ساختمان از سنگ و آجر به عنوان مصالح اصلی استفاده شده است.

استفاده از سنگ و آجر در این قسمت‌ها به عنوان یک روش سنتی برای افزایش استحکام ساختمان مورد استفاده قرار گرفته است.

در بخش‌های با رطوبت بیشتر، از سنگ و آجرچینی استفاده شده است.

خانه پروین اعتصامی با استفاده از مصالح محلی مانند سنگ، آجر، و ساروج، به شکلی هنرمندانه و معماری سنتی طراحی شده است. استفاده از این مصالح نه تنها به جلوه و زیبایی ساختمان کمک کرده بلکه به استحکام و مقاومت در برابر شرایط مختلف آب و هوا نیز کمک کرده است. 

بخش‌های مختلف خانه پروین اعتصامی

آشنایی با بخش‌های مختلف خانه پروین اعتصامی نشان می‌دهد که این ساختمان، با میراث تاریخی و فرهنگی غنی، به عنوان یک مکان مهم در زندگی پروین اعتصامی تبدیل شده است. در ورودی این ساختمان، یک مجسمه از پروین اعتصامی در حال برخاستن از پله‌های ساختمان آراسته شده است. متراژ این خانه 1300 مترمربع است و دارای حیاطی به وسعت 900 متر می‌باشد. بخش‌های اصلی ساختمان به شرح زیر است:

طبقه اول خانه پروین اعتصامی 

دارای سالنی با ورودی غربی و شرقی.

این سالن دو اتاق را دربر می‌گیرد که نمونه‌ای از اشعار پروین اعتصامی بر روی دیوارهای آن قرار دارد.

بر روی دیوارهای ساختمان، علاوه بر اشعار، آثار قدیمی و نامه‌های متنوع نیز مشاهده می‌شود. از جمله این آثار، نامه فرمانداری قم درخصوص تدفین زن شاعر به چشم می‌خورد.

در این سالن، یک کمد شیشه‌ای نیز قرار دارد که وسایل شخصی پروین در آن نگهداری می‌شود. پیاله فیروزه‌ای و کیف‌دستی پروین نیز در این کمد شیشه‌ای به نمایش گذاشته شده‌اند.

طبقه دوم خانه پروین اعتصامی

شامل سه اتاق قدیمی است، یکی از این اتاق‌ها به آب انبار خانه ارتباط دارد.

با انجام مرمت‌های لازم، تنور نانی نیز در این طبقه حفظ شده که نشانگر تاریخچه و قدمت خانه است.

زیرزمین خانه پروین اعتصامی

دارای سقف کلیل آذری و حوضی 8 ضلعی است.

پنج اتاق گهواره‌ای با معماری زیبا که معمولاً در تابستان برای شب‌نشینی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

خانه پروین اعتصامی نه تنها به عنوان محلی برای زندگی، بلکه به عنوان یک آثار هنری و فرهنگی ارزشمند در تاریخ ادبیات ایران محسوب می‌شود. 

مجسمه های خانه پروین اعتصامی 

دو مجسمه از پروین اعتصامی در حیاط خود به نمایش گذاشته می‌شوند. مجسمه اول به شکل تندیس، پروین را در حال بالا رفتن از پله‌های خانه نمایان می‌کند، و مجسمه دوم نیز یک سردیس از پروین اعتصامی در ضلع جنوبی حیاط قرار دارد. البته، تنها به این دو مجسمه محدود نمی‌شود؛ در کنار یکی از دیوارها یک سردیس و تصویری از بزرگان ادب همچنین با تصویری از بازار تبریز همراه شده است. خانه پروین اعتصامی در تاریخ 28 اسفند 1385 با شمارهٔ ثبت 18681 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه پروین اعتصامی کجاست؟

خانه پروین اعتصامی یکی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود و در شهر تبریز، خیابان عباسی، نزدیک مسجد میرآقا، در کوچه ساوجبلاغی، با شماره پلاک 6 واقع شده است. برای دسترسی به این مکان، می‌توانید از منطقه چایکنار به سمت کوچه پروین اعتصامی حرکت کنید. همچنین ایستگاه اتوبوس اول عباسی در محدوده ششگلان نیز در کمترین فاصله از خانه قرار دارد.

مکان های دیدنی نزدیک خانه پروین اعتصامی

مقبره استاد شهریار و موزه قاجار نیز در نزدیکی خانه این شاعر محبوب واقع شده اند و از دیگر جاذبه های گردشگری تبریز به شمار می روند. اگر زمانی قصد داشتید در شهر تبریز، به گردش بروید، بازدید از خانه‌های تاریخی محله ششگلان را از دست ندهید. 

سوالات متداول درباره خانه پروین اعتصامی

1. خانه پروین اعتصامی چه مکانی در تبریز دارد؟

خانه پروین اعتصامی در خیابان عباسی، نزدیک مسجد میرآقا، کوچه ساوجبلاغی، با پلاک 6 واقع شده است.

2. چه جاذبه‌های گردشگری دیگری در نزدیکی خانه پروین اعتصامی واقع شده‌اند؟

مقبره استاد شهریار و موزه قاجار نیز از دیگر جاذبه‌های گردشگری در نزدیکی خانه پروین اعتصامی هستند.

3. چه تندیس‌ها و اثار هنری در حیاط خانه پروین اعتصامی قرار دارند؟

در حیاط خانه، تندیس‌هایی از پروین اعتصامی، سردیس و تصاویر از بزرگان ادب و بازار تبریز قرار گرفته‌اند.

4. چگونه می‌توان به خانه پروین اعتصامی دسترسی یافت؟

برای دسترسی به خانه، از منطقه چایکنار به سمت کوچه پروین اعتصامی حرکت کنید، همچنین ایستگاه اتوبوس اول عباسی در ششگلان در فاصله کمی از خانه واقع شده است.

5. چرا خانه پروین اعتصامی به عنوان یکی از جواهرات فرهنگی تبریز شناخته می‌شود؟

خانه پروین اعتصامی با موقعیت تاریخی خود و دارا بودن تندیس‌ها، سردیس‌ها و اثار هنری، به عنوان یک مرکز فرهنگی و هنری در شهر تبریز محسوب می‌شود.

سخن پایانی مقاله دربا ه ی خانه پروین اعتصامی    

در پایان این مقاله، خانه پروین اعتصامی به عنوان یک آثار با ارزش فرهنگی و هنری، همچنان در همه زمان‌ها و دوران‌ها، نقطه عطفی در درک و شناخت فرهنگ شهر تبریز بوده است.  این خانه، شاهکاری است که هم تاریخ، هم ادب و هنر ایران را در خود جای داده و ما را به سفری در غنای فرهنگ و هنر می‌خواند. امیدواریم که با بازدید از این خانه تاریخی، علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر، لحظاتی پر از ذهنیت و شگفتی را تجربه کنند.

  گرد آوری:بخش گردشگری موزستان