خرمن کوب چیست؟ انواع و کاربردهای آن

آشنایی با دستگاه خرمن کوب؛ از دیروز تا امروز

خرمن کوبی یک فرآیند مهم پس از برداشت محصولاتی مانند گندم و شلتوک است. این شامل کوبیدن ساقه محصولات برای خارج کردن غلات است. بنابراین به فرآیند جداسازی دانه ها از کاه، خرمن کوبی و به وسیله ای که برای خرمن کوبیدن محصولات استفاده می شود، کوبنده یا خرمن کوب می گویند.

معرفی ماشین خرمن کوب

ماشین های خرمن کوبی یا خرمن کوب ها امروزه از جمله تجهیزات رایج کشاورزی برای خرمن کوبی محصولاتی مانند گندم و برنج هستند. این اختراع، فرآیند پرزحمت جدا کردن دانه از ساقه را که قبلا به صورت دستی، با کمک حیوانات یا حتی با کوبیدن با چوب انجام می شد، متحول کرد. این دستگاه به صرفه جویی در زمان و نیروی کار کمک کرد. همچنین با کاهش آسیب محصول ناشی از فرآیند خرمن کوبی دستی، به افزایش عملکرد محصول کمک کرد. در این مقاله، در مورد اینکه خرمن کوب چیست، انواع و کاربردهای آن صحبت خواهیم کرد.

تاریخچه ماشین خرمن کوب

اولین روش های خرمن کوبی شامل کوبیدن دانه با دست با خرمن یا زیر پا گذاشتن حیوانات با سم بود. یکی از اولین دستگاه های خرمن کوبی که در سال 1837 توسط هیرام آ. و جان آ. پیتس، وینتروپ، مین ثبت اختراع شد، توسط اسب هایی که روی تردمیل راه می رفتند، کار می کرد. تا اواخر دهه 1800 بهبودهایی در دستگاه اصلی انجام شد. ماشین های خرمن کوبی که در اوایل قرن 20 استفاده می شد، به جز منبع تغذیه، اساساً یکسان بودند. حدود سال 1890، موتورهای بخار جایگزین اسب و قاطر شدند و حدود سال 1915 تراکتورهای دیزلی، نفت سفید یا بنزینی رواج بیشتری پیدا کردند. در اوایل دهه 1920، کمباین ها – ترکیبی از کمباین و خرمن کوبی – وارد بازار شدند، اما تا اواسط قرن به طور کامل جایگزین ماشین های خرمن کوبی نشدند.

اجزای تشکیل دهنده خرمن کوب

یک خرمن کوب کشاورزی از 15 جزء اصلی تشکیل شده است. این اجزا عبارتند از:

• پولی محرک (Drive Pulley): قطعه ای که نیرو را از منبع تغذیه به دیگر اجزای دستگاه انتقال می دهد.

• فن یا دمنده (Fan or Blower): برای جدا کردن پوسته و کاه از دانه با جریان هوا استفاده می شود.

• محل تغذیه (Feeding Chute): مسیری است که محصول از آن وارد دستگاه خرمن کوب می شود.

• سیلندر (Cylinder): استوانه ای دوار که مجهز به سنبله یا میله های کوبه گر است و عمل اصلی جدا کردن دانه از ساقه را انجام می دهد.

• سنبله ها (Spikes): میله های فلزی متصل به سیلندر که با ضربه زدن به محصول، دانه را از ساقه جدا می کنند.

• فلایویل (Flywheel): چرخ سنگینی که برای ذخیره انرژی و تنظیم سرعت چرخش سیلندر به کار می رود.

• کانکاو (Concave): صفحه مشبکی که در مقابل سیلندر قرار دارد و به جدا شدن نهایی دانه از ساقه کمک می کند.

• قلاب یدک کش (Towing Hook): برای اتصال خرمن کوب به تراکتور یا هر وسیله نقلیه کشنده دیگر استفاده می شود.

• بدنه فولادی (Steel Frame): اسکلت اصلی و نگهدارنده کل اجزای ماشین خرمن کوب.

• الک پایینی (Lower Sieve): غربالی که برای جدا کردن دانه های درشت تر از کاه و پوسته استفاده می شود.

• الک بالایی (Upper Sieve): غربالی با سوراخ های ریزتر که برای جدا کردن گرد و غبار و ناخالصی های باقی مانده از دانه ها به کار می رود.

• چرخ تعلیق (Suspension Wheel): برای سهولت حمل و نقل و تنظیم ارتفاع خرمن کوب استفاده می شود.

• چرخ حمل و نقل (Transport Wheel): برای جابجایی آسان تر خرمن کوب در مزرعه کاربرد دارد.

• دریچه تنظیم کننده (Shutter Plate): برای کنترل جریان هوا خروجی از دمنده به کار می رود.

• قرقره پولی (Can Pulley): چرخلنگری که نیروی محرکه را به دمنده منتقل می کند.

انواع خرمن کوب

خرمن کوب ها با توجه به نوع محصولی که برای پردازش آن طراحی شده اند، در اندازه و شکل های متفاوتی ساخته می شوند. برخی از این ماشین ها به طور خاص برای برنج طراحی شده اند، در حالی که برخی دیگر برای گندم، نخود، جو و سایر محصولات کشاورزی کاربرد دارند. یک دستگاه خرمن کوب را می توان بر اساس معیارهای زیر دسته بندی کرد:

خرمن کوب براساس نوع محصول

بر اساس نوع محصولی که خرمن کوبی می شود، این دستگاه می تواند تک محصولی یا چند محصولی باشد.

گاهی اوقات بر اساس نوع خاص محصول خرمن کوب شونده نیز دسته بندی می شود، مانند خرمن کوب ذرت، خرمن کوب گندم و خرمن کوب برنج.

خرمن کوب براساس عملکرد

براساس اجزای عملکردی، یک دستگاه خرمن کوب را می توان به خرمن کوب دوار (Drummy Thresher)، خرمن کوب معمولی یا خرمن کوب با توان بالا (Through-put Thresher)، و خرمن کوب با جریان محوری (Axial Flow Thresher) دسته بندی کرد.

خرمن کوب براساس سیلندر خرمن کوبی

بر اساس نوع سیلندر خرمن کوبی که در دستگاه استفاده می شود، می توان آن را به خرمن کوب شاخص دار (Syndicator Thresher)، آسیاب چکشی یا خرمن کوب کوبه ای (Hammer Mill or Beater Type Thresher)، خرمن کوب دندانه ای (Spike Tooth Type Thresher) و خرمن کوب میله ای (Rasp Bar Type Thresher) دسته بندی کرد.

فرآیند خرمن کوبی

در این بخش، مراحل اصلی فرآیند خرمن کوبی محصول با استفاده از دستگاه خرمن کوب را بررسی خواهیم کرد. مراحل اصلی شامل تغذیه، خرمن کوبی، جداسازی و تمیز کردن است.

• تغذیه (Feeding): ابتدا خوشه ها یا دسته های محصول برداشت شده از طریق مسیر تغذیه وارد دستگاه خرمن کوب می شوند.

• خرمن کوبی (Threshing): این دستگاه از یک استوانه یا سیلندر چرخان با سنبله یا کوبه گر استفاده می کند تا محصول را به هم بزند و دانه را از کاه جدا کند.

• جداسازی (Separating): با چرخش استوانه، سنبله ها یا کوبه گرها به محصول ضربه می زنند و باعث جدا شدن دانه ها و ریختن آن ها از سوراخ ها یا منافذ استوانه می شوند.

• جمع آوری (Cleaning): دانه های جدا شده، که به عنوان غلات خرمن کوب شده یا محصول خرمن کوب شده نیز شناخته می شوند، در یک مخزن جداگانه جمع آوری می شوند یا به سیستم ذخیره سازی دانه منتقل می شوند.

• خروج کاه و پوسته (Discharging Straw): کاهی که پس از خرمن کوبی باقی می ماند، به عنوان محصول جانبی از دستگاه خارج می شود. کاه جدا شده را می توان برای مصارف مختلفی مانند بستر حیوانات، مالچ پاشی یا به عنوان منبع زیست توده برای تولید انرژی مورد استفاده قرار داد.

مزایای ماشین خرمن کوب

پیش از اختراع ماشین خرمن کوب، کشاورزان برای جدا کردن دانه ها از ساقه هایشان از دستان خود یا حیواناتی مانند اسب استفاده می کردند. همچنین از دستگاه های بادپاک کن برای جداسازی دانه ها استفاده می شد، اما این روش ها به اندازه کافی کارآمد نبودند. کشاورزان مجبور بودند زمان و نیروی کار زیادی را صرف این فرآیند کنند که نه تنها خسته کننده بلکه پرهزینه هم بود.

معرفی ماشین خرمن کوب کل فرآیند کشاورزی را متحول کرد. این دستگاه به ابزاری محبوب در بین کشاورزان تبدیل شد و به جزء جدایی ناپذیر ماشین آلات کشاورزی بدل گشت. برخی از مزایای آن در زیر ذکر شده است:

• کاهش نیروی کار دستی: این دستگاه با کاهش نیاز به نیروی کار دستی به کشاورزان اجازه می داد تا وسعت زمین های قابل کشت خود را افزایش دهند.

• سرعت و بازدهی بالا: این ماشین نه تنها کارآمد بلکه بسیار سریعتر بود و به کشاورزان این امکان را می داد تا در زمان کمتری محصول بیشتری برداشت کنند.

• افزایش برداشت محصول: استفاده از خرمن کوب باعث شد تا بتوان دو برابر مقدار دانه ای را که به صورت دستی قابل برداشت بود، درو کرد.

• کاهش ضایعات محصول: همچنین به کاهش تعداد دانه های از دست رفته در طول فرآیند برداشت کمک کرد.

• کاربرد چند منظوره: امروزه کاربردهای ماشین خرمن کوب تنها به گندم و جو محدود نمی شود، بلکه برای خرمن کوبی سایر غلات مانند جو دوسر، چاودار و برنج نیز کاربرد دارد.

چالش های پیش روی ماشین های خرمن کوب

با وجود مزایای فراوان، استفاده از ماشین های خرمن کوب نیز چالش هایی را به همراه داشته است. این چالش ها عبارتند از:

• هزینه بالا: یکی از مهمترین مشکلات، هزینه زیاد این دستگاه ها است. بسیاری از کشاورزان کوچک توانایی خرید یا نگهداری این ماشین ها را ندارند که باعث ایجاد محدودیت برای آنها در مقایسه با مزارع بزرگتر و با امکانات بهتر می شود.

• تاثیر زیست محیطی: چالش دیگر، تاثیر زیست محیطی استفاده از این دستگاه ها است. این ادوات کشاورزی انرژی زیادی مصرف می کنند و آلاینده های قابل توجهی تولید می کنند که به انتشار گازهای گلخانه ای و آلودگی هوا دامن می زند.

نکاتی که هنگام خرید خرمن کوب باید در نظر بگیرید

با وجود برندهای مطرح، مدل های مختلفی از خرمن کوب در بازار موجود است. این مدل ها با ویژگی های متفاوت عرضه می شوند و در نتیجه قیمت های متفاوتی دارند. اگر قصد خرید خرمن کوب را دارید، نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• ظرفیت (Capacity): اولین نکته ای که باید در نظر بگیرید، ظرفیت خرمن کوب است. ظرفیت دستگاه باید متناسب با میزان دانه ای باشد که به طور مرتب خرمن کوبی می کنید.

• قیمت (Price): قیمت هنگام خرید هر وسیله ای همیشه یک فاکتور مهم است. بنابراین، باید خرمن کوبی را انتخاب کنید که متناسب با بودجه شما بوده و نیازهایتان را برآورده کند.

• سازگاری (Compatibility): خرمن کوب های تراکتوری برای کار کردن به نیروی قابل توجهی نیاز دارند و توان خروجی تراکتور شما یک عامل کلیدی در تعیین اندازه و نوع خرمن کوبی است که می توانید از آن استفاده کنید. اگر تراکتور شما به اندازه کافی برای راه اندازی خرمن کوب قدرت نداشته باشد، ممکن است منجر به کاهش کارایی، آسیب به تجهیزات یا حتی خرابی شود.

• مرکز خدمات پس از فروش مجاز (Nearby Service Centre): این نکته بسیار مهمی است که هنگام خرید خرمن کوب تراکتوری باید در نظر داشته باشید. داشتن یک مرکز خدمات پس از فروش مجاز برای برند خرمن کوب در نزدیکی محل شما می تواند از نظر راحتی و هزینه تفاوت زیادی ایجاد کند.

• ابعاد (Size): اندازه خرمن کوب باید متناسب با اندازه مزرعه شما و فضایی که در اختیار دارید، باشد. شما نمی خواهید خرمن کوبی بخرید که برای نیازهایتان خیلی بزرگ یا خیلی کوچک باشد.

• نگهداری (Maintenance): توجه به الزامات نگهداری خرمن کوب اهمیت دارد. به دنبال مدلی باشید که نگهداری آن آسان باشد و قطعات یدکی آن به راحتی در دسترس باشد.

• گارانتی (Warranty): در نهایت، مطمئن شوید که خرمن کوب دارای گارانتی است. این باعث آرامش خاطر شما شده و در برابر هرگونه تعمیر یا خرابی غیرمنتظره ای از شما محافظت می کند.

سوالات متداول درباره خرمن کوب

1. انواع خرمن کوب ها کدامند؟

خرمن کوب ها را می توان بر اساس معیارهای مختلفی مانند نوع محصول، عملکرد و سیلندر خرمن کوبی دسته بندی کرد.

2. مزایای استفاده از خرمن کوب چیست؟ 

افزایش راندمان و سرعت ، کاهش ضایعات ، کاهش نیروی کار ، افزایش کیفیت محصول

3. چالش های استفاده از خرمن کوب ها چیست؟

هزینه بالا ، تاثیر زیست محیطی ، نیاز به مهارت و دانش 

4. چه نکاتی را هنگام خرید خرمن کوب باید در نظر گرفت؟

ظرفیت ، قیمت ، سازگاری با تراکتور و خدمات پس از فروش

نتیجه گیری

به طور خلاصه، ماشین خرمن کوب یک انقلاب در صنعت کشاورزی به شمار می رود. این دستگاه تغییرات قابل توجهی در شیوه کاشت و برداشت محصول ایجاد کرد. این ماشین باعث افزایش کارایی کشاورزی، کاهش هزینه نیروی کار و کمک به کشاورزان برای برداشت محصول بیشتر در زمان کمتر شد. ماشین خرمن کوب صنعت کشاورزی را متحول کرد و زمینه ساز پیشرفت های آتی در این حوزه گردید.

گردآوری:بخش دانش کسب و کار موزستان