خواص سماق قهوه ای ادویه ای بی نظیر

از فواید سماق قهوه ای چه می دانید؟

سماق قهوه ای چیست ؟

سماق قهوه ای یکی از انواع سماق است که از درختچه ای به نام ارنیکا (Rhus coriaria) به دست می آید. این درختچه بومی مناطق مدیترانه ای است و در ایران نیز در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کرمانشاه، خراسان رضوی و گلستان کشت می شود.

سماق قهوه ای دارای طعمی ترش و گس است و به عنوان چاشنی در بسیاری از غذاهای ایرانی، به ویژه کباب، استفاده می شود. علاوه بر کاربرد در آشپزی، سماق قهوه ای خواص دارویی و درمانی نیز دارد.

انواع سماق :

ادویه سماق بر مبنای نوع میوه و فراوری آن به دو نوع تقسیم می شود:

• سماق قهوه ای

• سماق قرمز

تفاوت سماق قهوه ای با سماق قرمز :

سماق قهوه ای و سماق قرمز هر دو دارای خواص فراوان بوده و مزه ای ترش شبیه لیمو دارند اما در مواردی با یکدیگر متفاوتند:

• در سماق قرمز پوست میوه به صورت کامل گرفته می شود اما در سماق قهوه ای اینطور نیست.

• سماق قرمز و سماق قهوه ای در زمان چیده شدن متفاوتند، سماق قرمز زمانی چیده می شود که میوه هنوز قرمز است به همین دلیل رنگ پودر آن قرمز خواهد بود.

• سماق قهوه ای کمی ترش تر بوده و ترشی سماق قرمز کمتر است.

• سماق قرمز نسبت به سماق قهوه ای سطح و بافتی صاف و یکدست تر دارد.

توضیحات گیاه شناسی سماق :

سماق قهوه ای یک درختچه یا درخت کوچک با رشد سریع است که ارتفاع آن تا 30 فوت می رسد. دارای ساقه های باریک و منشعب با رنگ قهوه ای مایل به قرمز است. برگ ها مرکب به شکل پینه ای هستند و دارای 7 تا 13 جفت برگچه بیضی شکل و دارای لبه های دندانه دار هستند. برگچه ها در پاییز به رنگ قرمز یا نارنجی درخشان در می آیند.

مشخصات تغذیه ای سماق قهوه ای :

سماق قهوه ای منبع غنی از ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها است. به خصوص سرشار از ویتامین C است که نقش حیاتی در عملکرد سیستم ایمنی و تولید کلاژن دارد. سماق قهوه ای همچنین حاوی ویتامین A است که یک ماده مغذی ضروری برای بینایی و سلامت چشم است. علاوه بر این، منبع خوبی از پتاسیم است که فشار خون و عملکرد عضلات را تنظیم می کند.

خواص سماق قهوه ای :

سماق قهوه ای مدت هاست که توسط قبایل بومی آمریکا که از آن برای درمان انواع بیماری ها استفاده می کردند، به خاطر ارزش دارویی آن شناخته شده است. پوست، برگ ها و توت های آن حاوی مجموعه ای غنی از ترکیبات فعال زیستی از جمله تانن ها، اسید گالیک و فلاونوئیدها هستند که به خواص درمانی متنوع آن کمک می کنند.

خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی :

سماق قهوه ای دارای اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قوی است و آن را به یک نامزد امیدوارکننده برای کاهش شرایط مختلف التهابی تبدیل می کند. مطالعات نشان داده اند که عصاره آن می تواند استرس اکسیداتیو را کاهش دهد، نشانگرهای التهاب را کاهش دهد و از سلول ها در برابر آسیب ناشی از رادیکال های آزاد محافظت کند.

خواص ضد میکروبی :

سماق قهوه ای فعالیت ضد میکروبی در برابر باکتری ها و قارچ های مختلف نشان داده است. نشان داده شده است که عصاره های آن از رشد پاتوژن های رایج جلوگیری می کند و کاربردهای بالقوه ای را در درمان عفونت ها و بهبود زخم ها نشان می دهد.

خواص ضد دیابتی :

تحقیقات نشان می دهد که سماق قهوه ای ممکن است مزایای بالقوه ای برای مدیریت دیابت داشته باشد. مطالعات نشان داده اند که عصاره آن می تواند سطح قند خون را کاهش دهد، حساسیت به انسولین را بهبود بخشد و استرس اکسیداتیو مرتبط با دیابت را کاهش دهد.

خواص ضد سرطانی :

مطالعات اولیه نشان می دهد که سماق قهوه ای ممکن است دارای خواص ضد سرطانی باشد. عصاره های آن باعث القای آپوپتوز در سلول های سرطانی، مهار رشد تومور و کاهش تهاجم سلول های سرطانی می شود.

کاهش فشار خون:

سماق قهوه ای دارای خاصیت ادرار آور است که می تواند به کاهش فشار خون کمک کند. مطالعات نشان داده اند که سماق قهوه ای می تواند فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را در افراد مبتلا به فشار خون بالا کاهش دهد.

بهبود سلامت قلب:

سماق قهوه ای حاوی اسیدهای چرب اشباع نشده است که با کاهش کلسترول بد خون و افزایش کلسترول خوب خون، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد.

کاهش وزن:

سماق قهوه ای دارای فیبر بالایی است که می تواند به کاهش وزن کمک کند. مطالعات نشان داده اند که سماق قهوه ای می تواند اشتها را کاهش دهد و به افزایش احساس سیری کمک کند.

بهبود ورم گلو:

سماق قهوه ای دارای خاصیت ضد میکروبی است که می تواند به بهبود ورم گلو کمک کند. مطالعات نشان داده اند که سماق قهوه ای می تواند رشد باکتری های عامل ورم گلو را مهار کند.

افزایش سلامت زنان:

سماق قهوه ای حاوی ترکیباتی است که می توانند به سلامت زنان کمک کنند. سماق قهوه ای به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی، می تواند به کاهش درد و التهاب در دوران قاعدگی کمک کند. مطالعات نشان داده اند که سماق قهوه ای می تواند به بهبود سلامت باروری کمک کند.

ضد سرطان:

سماق قهوه ای دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی است که می تواند به محافظت از بدن در برابر سرطان کمک کند. مطالعات نشان داده اند که سماق قهوه ای می تواند رشد سلول های سرطانی را مهار کند و از گسترش سرطان جلوگیری کند.

ادرار آور:

همانطور که در بالا اشاره شد، سماق قهوه ای دارای خواص ادرار آور است و می تواند به دفع سموم از بدن کمک کند.

تقویت دستگاه گوارش:

سماق قهوه ای دارای خواص ملین است و می تواند به بهبود حرکات روده و جلوگیری از یبوست کمک کند. این ادویه همچنین دارای خواص ضد التهابی است و می تواند به کاهش التهاب در دستگاه گوارش کمک کند.

تقویت سیستم ایمنی بدن:

سماق قهوه ای به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی قوی، می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از بیماری های عفونی کمک کند.

تصفیه خون:

سماق قهوه ای دارای خواص تصفیه کننده خون است و می تواند به بهبود گردش خون و کاهش کلسترول خون کمک کند.

درمان سوزاک و سل:

سماق قهوه ای در طب سنتی برای درمان بیماری هایی مانند سوزاک و سل استفاده می شود.

پیشگیری از پوکی استخوان:

سماق قهوه ای حاوی مقادیری از کلسیم و منیزیم است که می توانند به تقویت استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان کمک کنند.

جلوگیری از خونریزی معده:

سماق قهوه ای دارای خواص ضد التهابی است و می تواند به کاهش التهاب در معده و روده کمک کند. این ادویه همچنین دارای خواص قابض است و می تواند به جلوگیری از خونریزی معده کمک کند.

خواص سماق قهوه ای در آشپزی :

سماق قهوه ای نه تنها دارای اهمیت دارویی است، بلکه به عنوان یک ماده آشپزی با ارزش نیز عمل می کند. یکی از ادویه های محبوب در خاورمیانه است. طعم منحصر به فرد سماق ها، طعم ترش و مرکباتی را به غذاها اضافه می کند و طعم گوشت، سبزیجات و نوشیدنی ها را افزایش می دهد.

کاربردهای سنتی سماق قهوه ای :

قبایل بومی آمریکا به طور سنتی از سماق قهوه ای به روش های مختلفی استفاده می کردند، از جمله:

چای دارویی : از جوشانده پوست سماق قهوه ای برای درمان اسهال، اسهال خونی و گلودرد استفاده می شد.

غرغره برای زخم های دهان : چایی که از برگ های سماق قهوه ای تهیه می شد، برای غرغره کردن زخم ها و دردهای دهان استفاده می شد.

التیام زخم : پوست خشک و پودر شده روی زخم ها برای بهبود و کاهش التهاب اعمال می شود.

مضرات سماق قهوه ای :

با وجود فواید فراوان سماق قهوه ای، مصرف زیاد آن می تواند مضر باشد. از جمله مضرات احتمالی سماق قهوه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

حساسیت: در برخی افراد ممکن است مصرف سماق قهوه ای باعث حساسیت شود. علائم حساسیت به سماق قهوه ای عبارتند از: خارش، قرمزی، تورم، و کهیر.

آسیب به معده: مصرف زیاد سماق قهوه ای می تواند باعث آسیب به معده شود.

ملاحظات ایمنی برای مصرف سماق قهوه ای :

در حالی که سماق قهوه ای به طور کلی در صورت مصرف متعادل بی خطر تلقی می شود، توجه به این نکته مهم است که مصرف بیش از حد ممکن است باعث ناراحتی گوارشی از جمله تهوع، استفراغ و اسهال شود. زنان باردار یا شیرده باید قبل از استفاده از سماق قهوه ای با پزشک خود مشورت کنند.

نحوه مصرف سماق قهوه ای :

سماق قهوه ای معمولاً به صورت پودر یا دانه مصرف می شود. این ادویه را می توان به غذاهای مختلفی مانند کباب، سبزیجات، و سالاد اضافه کرد. همچنین می توان از سماق قهوه ای برای تهیه ترشی، سس، و مربا استفاده کرد.

نکته: برای تهیه سماق قهوه ای، میوه های سماق را پس از رسیدن، جمع آوری کرده و خشک می کنند. سپس میوه های خشک شده را آسیاب کرده و پودر سماق قهوه ای را تهیه می کنند.

موارد استفاده از سماق :

سماق علاوه بر طعم دهنده ای دلپذیر برای غذاهای مختلف، می تواند برای اسانس های آن نیز برای ایجاد یک روغن یا سرکه طعم دار استفاده شود، عملی که قدمت آن به روم باستان بازمی گردد. بوته های سماق ها را می جوشانند، آبکش می کنند و فشرده می کنند و اسانس ها را با روغن زیتون  یا سرکه مخلوط می کنند. روغن یا سرکه طعم دار به تنهایی یا به عنوان بخشی از سس سالاد استفاده می شود.

سخن پایانی :

سماق قهوه ای به عنوان یک ادویه ی همه کاره و چند وجهی است که طیف وسیعی از فواید دارویی و آشپزی را ارائه می دهد. ترکیب شیمیایی غنی آن، همراه با کاربردهای سنتی آن، پتانسیل این درمان طبیعی را برای رفع نگرانی های مختلف سلامتی و تقویت خلاقیت های آشپزی برجسته می کند. همانطور که تحقیقات ادامه دارد، سماق قهوه ای ممکن است به عنوان یک درمان طبیعی امیدوارکننده برای انواع شرایط سلامت ظاهر شود.

گردآوری: بخش آشپزی موزستان