مسمومیت با شوکران؛ علائم، خطرات و راه های پیشگیری

شوکران: گیاهی زیبا با عواقب مرگبار

شوکران (Conium maculatum) گیاهی بسیار سمی است که در صورت لمس یا بلعیدن منجر به مسمومیت کشنده با شوکران می شود. این گیاه دوساله بومی اروپا و شمال آفریقا که از خانواده هویج است، اکنون در سراسر ایالات متحده و همه قاره ها به جز قطب جنوب یافت می شود.

مسمومیت با شوکران تهدید کننده زندگی است. از مشهورترین موارد، سقراط فیلسوف یونان با اجبار به خوردن شوکران جان خود را از دست داد. در صورت تماس با گیاه، باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. این مقاله به شرح ظاهر شوکران و همچنین علائم مسمومیت با شوکران و اقدامات لازم در صورت لمس یا بلعیدن گیاه می پردازد.

شوکران سمی چه شکلی است؟

شوکران سمی اغلب به ارتفاع 1 تا 2.5 متر می رسد و ساقه های بلند با لکه های بنفش، برگ های ظریف با رگبرگ های مشخص و گل های سفید که به صورت دسته هایی به نام چتر رشد می کنند، دارد.

گیاه شوکران سمی دو ساله است، به این معنی که معمولاً در یک چرخه دو ساله که از اوایل بهار شروع می شود رشد می کند. اغلب در محیط های مرطوب مانند کنار جاده ها، نهرها و مزارع یافت می شود. شوکران سمی را اغلب با گیاهان دیگر مانند شوکران آبی (Cicuta maculata) و کنگر وحشی (Pastinaca sativa) اشتباه می گیرند.

برخلاف شوکران سمی، شوکران آبی که سمی و بالقوه برای انسان و حیوانات کشنده است، لکه های بنفشی روی ساقه هایش ندارد. همچنین برگ های آن به اندازه شوکران سمی دانتل مانند و شبیه به سرخس نیست. کنگر وحشی ریشه های خوراکی و گل های زرد به جای گل های سفید دارد.

آیا شوکران سمی است؟

بله، تمام قسمت های گیاه شوکران سمی هستند. آنها حاوی آلکالوئیدهای سمی مانند کونین و گاما-کونیین هستند. این آلکالوئیدها اثرات نیکوتینی و موسکارینی دارند، به این معنی که بر عملکرد عضلات و همچنین پاسخ های پاراسمپاتیک مانند بزاق دهان و ضربان قلب تأثیر می گذارند. مسمومیت با شوکران سیستم های مختلفی را در بدن تحت تاثیر قرار می دهد، از جمله:

• سیستم عصبی مرکزی

• سیستم تنفسی

• دستگاه گوارش

• سیستم قلبی عروقی

در موارد جدی، مسمومیت با شوکران می تواند منجر به نارسایی تنفسی (عدم توانایی در تنفس)، ایست قلبی و مرگ شود.

علائم مسمومیت شوکران

علائم مسمومیت با شوکران معمولا به زودی پس از تماس با گیاه شروع می شود. در مراحل اولیه، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش بزاق دهان

• احساس سوزش در دهان

• بثورات پوستی

• گشاد شدن مردمک چشم

• تحریک عضلانی (مانند لرزش)

• آتاکسی (عدم هماهنگی)

• ضربان قلب ضعیف اما سریع

پس از این علائم اولیه، مسمومیت با شوکران ممکن است منجر به علائمی مانند موارد زیر شود:

• ضعف عضلانی و از دست دادن تحرک

• حرکات بسیار کند

• فشار خون بالا

• تنگی نفس

• فلج تنفسی

• مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال خونی

• تشنج

• اختلالات الکترولیت و کم آبی بدن

• پایین آمدن دمای بدن

در موارد شدید، مسمومیت با شوکران ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• نارسایی کلیه

• نارسایی تنفسی

• کما

• مرگ

این می تواند تنها دو تا سه ساعت پس از مصرف هر قسمت از گیاه شوکران سمی اتفاق بیفتد.

اگر مسمومیت شوکران دارید چه باید کرد؟

متاسفانه پادزهر برای مسمومیت با شوکران وجود ندارد. درمان در وهله اول بر روی کاهش علائم و ارائه مراقبت های حمایتی متمرکز است. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تهویه مکانیکی در موارد ناراحتی یا نارسایی تنفسی

• برداشتن گام هایی برای پاکسازی دستگاه گوارش یا کاهش جذب گیاه، مانند استفاده از زغال فعال (active charcoal)

• دریافت مایعات داخل وریدی

• مصرف داروهایی مانند بنزودیازپین ها (benzodiazepines) یا باربیتورات ها (barbiturates) برای درمان تشنج

• در صورت تماس با هر نوع گیاه یا ماده سمی، حتما با مرکز کنترل مسمومیت تماس بگیرید.

جلوگیری از مسمومیت با شوکران

برای جلوگیری از مسمومیت با شوکران، بهتر است از هرگونه تماس با شوکران سمی خودداری کنید. اگر مجبور هستید در نزدیکی گیاه باشید، حتما از وسایل محافظ مانند ماسک، دستکش، شلوار بلند و چکمه استفاده کنید.

بریدن یا سوزاندن گیاهان شوکران سمی ممکن است بسته به مرحله رشد آنها موثر نباشد. زیرا حتی بخارهایی که از شوکران سمی استنشاق می کنید ممکن است سمی باشد، بهتر است گیاهان کوچک را قبل از اینکه فرصت بالغ شدن پیدا کنند، حفر کرده و ببرید. مطمئن شوید که پس از برداشتن، تمام قسمت های گیاه را کیسه کشیده و دور بریزید.

استفاده از علف کش برای شوکران سمی ممکن است برای کاهش خطر مسمومیت شما موثر باشد. بهتر است این کار را در اواخر ماه های پاییز، قبل از اینکه گیاهان زیاد رشد کنند، انجام دهید.

پیش آگهی مسمومیت با شوکران چیست؟

مسمومیت با شوکران می تواند به سرعت جدی شود. در صورت عدم درمان، می تواند در عرض چند ساعت باعث مرگ شود. این به دلیل عوارضی مانند نارسایی تنفسی کشنده است. با این حال، در صورت دریافت کمک به موقع قابل درمان است. اگر فکر می کنید ممکن است هر قسمت از گیاه شوکران سمی را لمس کرده یا خورده باشید، با اورژانس تماس بگیرید یا سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول درباره مسمومیت شوکران سمی

1. علائم مسمومیت با شوکران سمی در کودکان چگونه است؟

کودکان به دلیل جثه کوچکتر و سیستم ایمنی ضعیف تر، بیشتر در معرض خطر عوارض جدی ناشی از مسمومیت با شوکران سمی هستند. علائم در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد: افزایش شدید بزاق دهان، استفراغ ، اسهال ، تحریک پذیری و بی قراری ، تشنج

و ناتوانی در تنفس. اگر فکر می کنید کودکتان با شوکران سمی تماس پیدا کرده است، فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیکترین بیمارستان مراجعه کنید.

2. چه مدت طول می کشد تا علائم مسمومیت با شوکران سمی ظاهر شوند؟

علائم مسمومیت با شوکران سمی معمولاً طی 15 تا 30 دقیقه پس از تماس با گیاه ظاهر می شوند. با این حال، در برخی موارد، علائم ممکن است تا دو ساعت طول بکشد تا ظاهر شوند.

3. آیا پادزهر برای مسمومیت با شوکران سمی وجود دارد؟

خیر، پادزهر برای مسمومیت با شوکران سمی وجود ندارد. درمان بر روی کاهش علائم و ارائه مراقبت های حمایتی متمرکز است.

4. چه اقداماتی باید برای جلوگیری از مسمومیت با شوکران سمی انجام داد؟

از هرگونه تماس با شوکران سمی خودداری کنید. این گیاه را از نزدیک مشاهده کنید و به کودکان خود بیاموزید که چگونه آن را شناسایی کنند. هنگام کار در باغ یا در طبیعت از دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید. به کودکان خود بیاموزید که هرگز گیاهان یا قارچ های ناشناخته را نچشند یا لمس نکنند. در صورت مشاهده شوکران سمی در ملک خود، آن را با احتیاط از بین ببرید.

5. در صورت تماس با شوکران سمی چه باید کرد؟

بلافاصله محل تماس را با آب و صابون بشویید.

اگر شوکران سمی را بلعیده اید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیکترین بیمارستان مراجعه کنید.

تا زمانی که کمک پزشکی دریافت کنید، آرام بمانید و دراز بکشید.

سخن آخر

شوکران سمی، که در سراسر ایالات متحده رایج است، برای انسان و حیوانات به شدت سمی است. لمس کردن یا مصرف این گیاه می تواند منجر به عوارض جدی سلامتی مانند نارسایی تنفسی و کلیوی شود.

بهتر است از هر گونه تماسی با شوکران سمی به طور کامل اجتناب کنید و اقدامات احتیاطی مانند پوشیدن وسایل محافظ هر بار که به بیرون از منزل می روید، انجام دهید. اگر فکر می کنید با شوکران سمی تماس پیدا کرده اید، بلافاصله به دنبال فوریت های پزشکی باشید.

گردآوری:بخش سلامت موزستان