نیستاگموس؛ راز حرکات غیرارادی چشم‌ها چیست؟
نیستاگموس و تأثیر آن بر بینایی؛ آنچه باید بدانید
نیستاگموس یک بیماری است که باعث حرکات سریع و غیرقابل‌کنترل چشم‌ها می‌شود. چشم‌های شما ممکن است به‌صورت افقی، عمودی یا در یک حرکت دایره‌ای حرکت کنند. این وضعیت اغلب منجر به تاری دید می‌شود و می‌تواند یک یا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار دهد.
چه چیزی باعث نیستاگموس می‌شود؟
مغز شما حرکت چشم‌ها را با سیستم دهلیزی در گوش داخلی هماهنگ می‌کند تا تمرکز حفظ شود. وقتی سر خود را حرکت می‌دهید، چشم‌هایتان به‌طور خودکار تنظیم می‌شوند تا اشیا در دید باقی بمانند. نیستاگموس زمانی رخ می‌دهد که این هماهنگی مختل شود و حرکات غیرارادی چشم ایجاد شود. نیستاگموس می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
• مشکلات دیگر چشمی، مانند آب‌مروارید یا استرابیسم (انحراف چشم)
• بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، ام‌اس یا بیماری منییر
• آسیب‌های سر
• آلبینیسم (کمبود رنگدانه پوست)
• تومور مغزی
• مشکلات گوش داخلی
• برخی داروها، مانند داروهای ضد تشنج
• مصرف الکل یا مواد مخدر گاهی اوقات، پزشک ممکن است نتواند علت را شناسایی کند.
انواع نیستاگموس
سه نوع نیستاگموس وجود دارد:
• مادرزادی: نوزادان معمولاً از 6 هفتگی تا 3 ماهگی علائم را نشان می‌دهند. چشم‌ها معمولاً به‌صورت افقی و به شکل نوسانی حرکت می‌کنند.
• اسپاسموس نوتانس: این نوع معمولاً در نوزادان و کودکان 6 هفته تا 3 سال ظاهر می‌شود. علائم شامل تکان دادن یا کج کردن سر است. این نوع معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد و نیازی به درمان ندارد.
• اکتسابی: این شکل در بزرگسالان شایع‌تر است و می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های مغزی، چشمی یا گوشی باشد. گاهی نتیجه مصرف الکل یا مواد مخدر است.
دو نوع حرکت چشم در نیستاگموس وجود دارد:
• نیستاگموس پاندولی: چشم‌ها مانند یک پاندول به جلو و عقب حرکت می‌کنند، با سرعت یکسان در هر دو جهت.
• نیستاگموس جهشی: شایع‌تر است؛ چشم‌ها به‌آرامی در یک جهت حرکت می‌کنند و سپس به‌سرعت به سمت مخالف جهش می‌کنند.
چشم‌ها ممکن است در جهت‌های زیر حرکت کنند:
• افقی (چپ و راست)
• عمودی (بالا و پایین)
• چرخشی (حرکت دایره‌ای)
علائم نیستاگموس
علامت اصلی عدم توانایی در کنترل حرکات چشم است که معمولاً در هر دو چشم رخ می‌دهد. سایر علائم شامل:
• تاری دید یا لرزش تصویر
• کج کردن سر یا قرار دادن آن در موقعیت‌های غیرعادی برای تمرکز بهتر
• مشکل در دید در تاریکی
• حساسیت به نور روشن
• مشکلات تعادل
• سرگیجه
راههای تشخیص نیستاگموس
اگر فکر می‌کنید شما یا فرزندتان علائم نیستاگموس دارید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما را به متخصصان مناسب، مانند چشم‌پزشک، متخصص مغز و اعصاب یا نوروافتالمولوژیست ارجاع می‌دهد. ممکن است آزمایش‌های مختلفی انجام شود، از جمله:
• معاینه چشم
• معاینه گوش
• معاینه عصبی
• تصویربرداری مغزی مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن
• ثبت حرکات چشم
• آزمایش خون
معاینه کامل چشم بخش مهمی از تشخیص نیستاگموس است. این کار به پزشک کمک می‌کند تا مشخص کند آیا مشکل دیگری در چشم باعث این وضعیت شده است.
راههای درمان نیستاگموس
اگر نیستاگموس ناشی از بیماری دیگری باشد، درمان آن بیماری می‌تواند به بهبود نیستاگموس کمک کند. گاهی اوقات، توقف مصرف دارو (با راهنمایی پزشک) یا ترک الکل و مواد مخدر کافی است.
برای بزرگسالان و کودکان، استفاده از عینک یا لنزهای تماسی می‌تواند کمک‌کننده باشد. این ابزارها نیستاگموس را درمان نمی‌کنند، اما دید را بهبود می‌بخشند.
جراحی عضلات چشم ممکن است گزینه‌ای باشد. هدف این جراحی کاهش کج شدن سر است که اغلب با نیستاگموس همراه است. گاهی اوقات، جراحی باعث بهبود دید نیز می‌شود. اگر نزدیک‌بین هستید، جراحی اصلاح دید با لیزر مانند لیزیک ممکن است به بهبود بینایی کمک کند.
برخی داروها می‌توانند علائم را در بزرگسالان کاهش دهند، اما در کودکان مؤثر نیستند. این داروها شامل گاباپنتین (نورونتین)، باکلوفن (لیورسال) و بوتاکس هستند.
نکاتی برای زندگی با نیستاگموس
کارهایی که می‌توانید در خانه انجام دهید تا مدیریت علائم آسان‌تر شود:
• استفاده از کتاب‌های با چاپ بزرگ و افزایش اندازه فونت در رایانه، تبلت و گوشی
• استراحت مکرر هنگام خواندن یا کار با رایانه برای کاهش فشار و خستگی چشم
• استفاده از نورپردازی روشن‌تر برای کمک به دید
• خواب کافی و کاهش استرس، زیرا این عوامل می‌توانند مشکلات بینایی را بدتر کنند
حمایت از کودک مبتلا به نیستاگموس:
• انتخاب اسباب‌بازی‌های بزرگ، رنگارنگ و صدادار یا با بافت‌های خاص
• اجازه دادن به کودک برای نزدیک کردن کتاب به چشم‌ها و کج کردن سر
• استفاده از کلاه یا عینک تیره حتی در داخل خانه برای کاهش تابش نور
• بازی‌هایی که کودک را به دنبال کردن حرکت با چشم‌ها تشویق می‌کند
• صحبت با معلم درباره نیازهای کودک، از جمله چیدمان صندلی یا استفاده از ابزارهای کمک‌بصری
سؤالات متداول درباره نیستاگموس
1. چه چیزی باعث نیستاگموس در کودکان می‌شود؟
نیستاگموس اغلب ارثی است، اما گاهی علت آن ناشناخته است. مشکلات چشمی مانند آب‌مروارید یا بیماری‌هایی مانند آلبینیسم نیز می‌توانند باعث آن شوند.
2. آیا نیستاگموس باعث چرخش چشم‌ها می‌شود؟
بله، علائم نیستاگموس شامل حرکات سریع و غیرقابل‌کنترل در یک یا هر دو چشم است که ممکن است به‌صورت افقی یا عمودی باشد.
3. درمان‌های خانگی برای نیستاگموس چیست؟
نورپردازی روشن و افزایش اندازه فونت چند راه برای مدیریت بهتر نیستاگموس هستند. پیوستن به گروه‌های حمایتی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
4. پرش چشم چپ به چه معناست؟
نیستاگموس یکی از چندین بیماری است که می‌تواند باعث پرش غیرارادی و تکراری چشم شود.
جمع بندی
نیستاگموس یک بیماری چشمی است که با حرکات غیرارادی و سریع چشم‌ها مشخص می‌شود و می‌تواند باعث تاری دید، مشکلات تعادل و دشواری در فعالیت‌های روزمره مانند خواندن یا رانندگی شود. این بیماری ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد و علل مختلفی از جمله مشکلات مغزی، چشمی، گوش داخلی، یا مصرف الکل و مواد مخدر داشته باشد. تشخیص زودهنگام از طریق معاینات تخصصی و آزمایش‌های تصویربرداری برای تعیین علت و برنامه درمانی مناسب حیاتی است. درمان‌ها شامل عینک، لنز، جراحی عضلات چشم، داروها و تغییرات ساده در سبک زندگی مانند استفاده از نورپردازی مناسب و چاپ بزرگ است. با مدیریت صحیح و حمایت، افراد مبتلا به نیستاگموس می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
گردآوری:بخش سلامت موزستان
