تعیین جنسیت قبل از بارداری چیست و آیا امکان انجام این کار وجود دارد؟
هنگامی که میخواهید تشکیل خانواده دهید و فرزند جدیدی را به این دنیا آورید، ممکن است به این فکر کنید که آیا میتوانم جنسیت کودکم را خودم انتخاب کنم؟ در واقع جنسیت بیولوژیکی نوزاد بر اساس اینکه اسپرم پدرشان حاوی کروموزوم X یا کروموزوم Y است تعیین میشود. XX از نظر ژنوتیپی ماده است در حالی که XY از نظر ژنوتیپ نر در نظر گرفته میشود. راههای زیادی برای تعیین جنسیت قبل از بارداری وجود دارد که اکثر آنها شبیه افسانهها و داستانهای خرافی است که امروزه توسط علم مدرن تایید نمیشود. تنها راه مطمئن برای انتخاب جنسیت نوزاد استفاده از IVF با آزمایش ژنتیک است که در ادامه آن را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.
تعیین جنسیت نوزاد چگونه است؟
هر سلول انسانی دارای 23 جفت کروموزوم است. نیمی از آنها از اسپرم پدر و نیمی دیگر از تخمک مادر تشکیل میشود. دو تا از کروموزمها (کروموزومهای X و Y که به عنوان کروموزومهای جنسی نیز شناخته میشوند) جنسیت کودک را تعیین میکنند. یک کروموزوم X همواره از تخمک میآید و کروموزوم بعدی که میتواند X یا Y باشد نیز از اسپرم خواهد آمد. اگر اسپرمی که تخمک را بارور میکند دارای کروموزوم X باشد آنگاه نوزاد دختر خواهد بود. اگر کروموزوم Y باشد، نوزاد پسر خواهد شد. بنابراین میتوان گفت که این اسپرم است که جنسیت کودک را تعیین میکند.
آیا میتوان روی جنسیت جنین تاثیر گذاشت؟ بیشتر راههایی که برای تعیین جنسیت زن باردار وجود دارد شبیه داستان و خرافات است. اما راههایی هم وجود دارد که علم از آنها پشتیبانی میکند. اما این روشها کدامند؟
تاثیر پوزیشن رابطه ی جنسی روی جنسیت جنین
در دههی 1960 پزشکی به نام لاندرم ب. شتلز رفتار اسپرم را مطالعه و نظریهای به نام «روش شتلز» اراده کرد. این پزشک کمی بعد کتابی پرفروش با عنوان «چگونه جنسیت کودک خود را انتخاب کنیم» نوشت. شتلز ادعا کرد که پوزیشن رابطهی جنسی زمان انجام آن در طول سیکل ماهانه زن میتواند بر جنسیت کودک تاثیر بگذارد.
شتلز بیان کرد که اسپرم حامل کروموزوم Y سبکتر است و سریعتر از از اسپرم حامل کروموزوم Y شنا میکند. به این خاطر که کروموزومهای X بزرگتر و حاوی ژنهای بیشتری نسبت به Y است. به همین خاطر این پزشک معتقد بود که آنها سختتر قادر به زنده ماندن در شرایط اسیدی محیط واژن خواهند بود.
شتلز همچنین بیان کرده که برقراری رابطهی جنسی به شکل رو در رو (missionary) باعث میشود تا اسپرم از محیط اسیدی واژن دور بماند و به دختر شدن جنین کمک کند. از طرف دیگر داشتن رابطهی جنسی از پشت، به خاطر نفوذ عمیقی که دارد، به پسر شدن جنین کمک خواهد کرد.
تاثیر ترتیب ارگاسم روی جنسیت جنین
او ادعا کرده که ترتیب به ارگاسم رسیدن زوج نیز در تعیین جنسیت جنین موثر است. برای دختر شدن جنین ابتدا مرد بایستی به ارگاسم برسد. برای پسر شدن نیز در ابتدا زن بایستی به ارگاسم برسد. شتلز این مسئله را به قلیایی بودن ترشحات ارگاسم زنان مربوط دانسته است.
اما آیا این مسئله حقیقت دارد و نوع پوزیشن و ترتیب به ارگاسم رسیدن میتواند باعث تعیین جنسیت صددرصد شود؟ احتمالا پاسخ این سوال نه است یا حداقل نمیتوان به این نتایج اطمینان داشت. مطالعات با کمک فناوری و تجزیه و تحلیل اسپرم نشان داده که اسپرمهای حامل Y سریعتر شنا نمیکنند و نه کوچکتر یا سبکتر از اسپرمهای حامل X هستند.
همچنین مطالعات بیشتر در مورد اسپرم نشان داده است که pH مایعاتی که اسپرم حین ورود به رحم با آنها برخورد دارد، تاثیری روی دختر یا پسر بودن جنین نخواهد داشت. به طور کلی اسپرم در یک محیط خنثی تا کمی قلیایی یعنی بین pH 7 تا 8 بیشترین تحرک ممکن را دارند. pH واژن معمولا اسیدی است اما درست پیش از تخمکگذاری به حالت خنثی تغییر میکند که علت آن افزایش برخی هورمونهاست. این تغییر pH به تسهیل لقاح کمک خواهد کرد.
در نهایت باید گفت که هیچ مدرک محکم و قابل استنادی برای این که ثابت کند پوزیشن رابطهی جنسی و ترتیب ارگاسم روی تعیین جنسیت قبل از بارداری موثر است، وجود ندارد.
تاثیر زمان رابطهی جنسی روی تعیین جنسیت قبل از بارداری
شتلز همچنین معتقد بود که زمان آمیزش جنسی بر اساس میزان اسیدی یا قلیایی بودن آلت تناسلی و رحم زن میتواند روی تعیین جنسیت تاثیرگذار باشد.
به گزارش این پزشک، برای دختردار شدن بایستی از پایان دورهی قاعدگی تا سه روز بعد از آن رابطهی جنسی داشته باشید . همچنین 2 تا 3 روز قبل از تخمکگذاری بایستی از رابطهی جنسی خودداری کنید.
برای پسردار شدن از روز تخمکگذاری تا سه روز بعد بایستی رابطهی جنسی برقرار کنید. همچنین از شروع سیکل قاعدگی تا روز تخمکگذاری بایستی از رابطهی جنسی خودداری نمایید.
اما شواهد پزشکی مدرن موارد متفاوتی را نشان میدهد. برای مثال یک پژوهش در 2016 نشان داد که تاثیر روز رابطهی جنسی بر جنسیت کودک نتایج متفاوتی را به همراه داشته است. برخی پژوهشها نشان داده که اگر زوج در روز تخمکگذاری رابطه جنسی داشته باشند، احتمال پسر شدن جنین وجود دارد. در حالی که برخی دیگر از بررسیها نشان داده که جنین پسر حاصل رابطهی جنسی است که چند روز قبل یا چند روز بعد از تخمکگذاری انجام میشود.
در سال 2010 یک مطالعه کوچک نشان داد که 81 درصد از افرادی که سه الی چهار روز پیش از تخمکگذاری رابطهی جنسی داشتند و نوع خاصی از رژیم غذایی را نیز رعایت میکردند، صاحب جنین دختر شدند.
مطالعهای دیگر در سال 1998 روی 947 مورد نشان داد که زمان رابطهی جنسی در طول سیکل ماهیانهی زن تاثیر قابل توجه یا ثابتی روی تعیین جنسیت نوزادان ندارد. در سال 1995 یک مطالعه نشان داد که روز رابطهی جنسی تاثیری روی جنسیت نوزاد ندارد اما بر میزان احتمال باردار شدن تاثیر زیادی خواهد داشت.
تاثیر رژیم غذایی روی تعیین جنسیت قبل از بارداری
این فرضیه اعلام میکند که آنچه زن پیش از بارداری میخورد روی جنسیت کودک او تاثیر میگذارد و پایههای مشابهی با روش شتلز دارد. این تئوری بیان میکند که رژیم غذایی میتواند اسیدیته دستگاه تناسلی زنان را تغییر دهد و به این ترتیب انتخاب کند که اسپرم حامل کروموزوم X یا Y باشد.
رژیم غذایی مناسب برای دختردار شدن
برای دختردار شدن بایستی مصرف نمک را کاهش دهید. غذاهای حاوی کلسیم و منیزیم مانند لبنیات و اسفناج میتواند شانس دختردار شدن را افزایش دهد. در واقع بایستی غذاهایی را مصرف کنید که میزان اسیدی بودن بدن را افزایش میدهند مانند غذاهای دریایی، گوشت، زیتون، غلات، سرکه، خردل و … .
بر اساس یک تحقیق، کسانی که قصد دارند فرزند دختر به دنیا آورند، بهتر است که غذاهای قندی را تا جای ممکن کاهش داده و به جای آن از پروتئین، چربیهای سالم و فیبر استفاده کنند.
رژیم غذایی مناسب برای پسردار شدن
برای پسردار شدن بایستی غذاهایی که سرشار از پتاسیم است مانند موز، لوبیای سفید، بادام، سیب، قارچ، آووکادو، ماهی قزلآلا و … مصرف کنید. برخی از تحقیقات نشان داده است که اگر کالری بیشتری دریافت کنید احتمال این که جنین پسر باشد بیشتر خواهد شد. خوب است به این نکته اشاره کنیم که کالری بیشتر به معنی افزایش تعداد وعدههای غذایی نیست.
سعی کنید که میزان مصرف غلات در صبحانه را افزایش دهید. مواد غذایی بخورید که قلیایی است. سبزیجات ریشهدار و آجیل نیز میتواند مفید ظاهر شود. همچنین تا جایی که امکان دارد مصرف محصولات لبنی را کاهش دهید.
اما آیا این روش صحت علمی دارد و واقعا کار میکند؟ یک مطالعه کوچک نشان داده است که این روش نسبت به زمان آمیزش، تاثیر بیشتری روی تعیین جنسیت دارد. این مطالعه نشان داده است که رژیم غذایی حاوی منیزیم و کلسیم و با حجم پتاسیم کم باعث شده تا از 21 مورد بارداری، 16 مورد آن دختر باشند.
کیت انتخاب جنسیت چیست؟
کیتهای انتخاب جنسیت کودک که بر اساس فرضیههای شتلز ساخته شده است، شامل دماسنج، ویتامین، برخی عصارههای گیاهی، چوبهایی برای دانستن زمان تخمکگذاری و تعدادی دوش است. شما میتوانید به راحتی این کیتها را خریداری کرده و استفاده کنید اما از همین ابتدا بگوییم که میزان تاثیرگذاری آنها پایین بوده و از صحت علمی برخوردار نیستند. با این که سازندگان این کیت ادعا کردهاند که میزان موفقیت آن 96 درصد است اما پزشکان چنین ادعایی را رد کردهاند.
در هر صورت اگر این کیتها را تهیه کردید شکل استفاده بدین صورت است که شما دمای بدن را اندازه میگیرید. بعد از آن با کمک چوبهای آزمایش تخمکگذاری و ادرار روز تخمکگذاری را محاسبه خواهید کرد. سپس بر اساس همان فرضیهی شلتز پیش خواهید رفت.
یعنی اگر میخواهید جنین دختر باشد بایستی 3 تا 4 روز پیش از تخمکگذاری رابطهی جنسی داشته باشید. اگر هم میخواهید که جنین پسر بشود، باید در روز تخمکگذاری اقدام به آمیزش جنسی کنید. همچنین عصارهها و ویتامینهایی که در این کیت قرار گرفتهاند نیز برای تعیین جنسیت به کار میرود که البته صحت علمی چندانی ندارد.
روش PGD، تنها راه تعیین جنسیت قطعی و علمی
روشهایی که پیشتر در مورد آنها صحبت کردیم، پشتوانهی علمی کمی دارند. تنها راه واقعی برای انتخاب جنسیت کودک انجام IVF با آزمایش ژنتیکی قبل از لانهگزینی (PGD) است که با اصطلاح تعیین جنسیت با روش PGD شناخته میشود.
IVF یک درمان در زمینهی تولیدمثل است که در آن تخمکها توسط اسپرم در آزمایشگاه بارور میشوند. هنگامی که تخمک بارور میشود به آن جنین میگویند. سپس جنین را میتوان برای رشد و نمو در رحم زن قرار داد یا میتوان آن را منجمد کرد.
آزمایش ژنتیک پیش از لانهگزینی (PGD) نوعی آزمایش غربالگری است که پزشکان میتوانند روی جنینهای ایجاد شده از طریق IVF انجام دهند. به این صورت که قبل از منجمد شدن تعداد کمی از سلولها در فرایندی که بیوپسی جنین نام دارد از رویان خارج شده و سپس این سلولها برای شناسایی ساختار ژنتیکی جنینها از جمله کاریوتیپ (تعداد کروموزومها)، کروموزومهای جنسی و وجود اختلالات ژنتیکی خاص همچون فیبروز کیستیک مورد آزمایش قرار میگیرند.
IVF و PGD فقط برای تعیین جنسیت جنین انجام نمیشود. از این روشها به طور معمول برای اطمینان از تعداد درست کروموزومها استفاده میشود. انجام این کار احتمال سقط جنین را کاهش میدهد.
به بیانی دیگر تعیین جنسیت با روش PGD با ارزیابی و بررسی سلولهای جنینی از بروز اختلالات ژنتیکی جلوگیری میکند. این راهکار بهترین جنین را برای لانهگزینی مشخص خواهد کرد. اگر یکی از والدین یا هر دوی آنها دچار اختلال ژنتیکی باشد این آزمایش میتواند جنین ناقل این اختلال را شناسایی کرده و از انتقال آن به نوزاد جلوگیری کنند. از جمله بیماریهایی که با استفاده از PGD تشخیص داده میشود:
• سندروم داون
• تالاسمی
• فیبروز سیستیک
• هموفیلی
• دیستروفی عضلانی
• آتروفی عضلانی نخاعی
• سندرم کلاین فلتر
• تیساکس
• سندرم ترنر
• سندرم ادوارد
میزان موفقیت روش PGD چقدر است؟
خوب است بدانید که هنوز هیچ روش قطعی برای تعیین جنسیت وجود ندارد. با این حال روش PGD درصد موفقیت بالایی را به خود اختصاص میدهد. اصولا در این روش حدود 2 تا 3 درصد احتمال بروز خطا وجود دارد. استفاده از این روش ریسک سقط جنین را در زنان بین 35 تا 37 ساله تا 38 درصد کاهش میدهد.
تعیین جنسیت با روش PGD را در کدام مرکز انجام دهیم + سخن پایانی
همانطور که دیدید، روشهای غیرمستقیم مانند نوع پوزیشن در رابطهی جنسی، ترتیب ارگاسم زوجین و روز برقراری رابطه تاثیر چندان و قطعی روی تعیین جنسیت نخواهد داشت. در میان انواع این روشها نوع تغذیه تا حدی روی این مسئله تاثیرگذار است. اما روش قطعی برای تعیین جنسیت قبل از بارداری ، استفاده از روشهایی مانند PGD است که هماکنون در تعداد کمی از آزمایشگاههای ایران به شکل اصولی و به صورت تعیین جنسیت آنلاین جنین انجام میشود. فرقی نمیکند که فرزند اول، دوم یا تعیین جنسیت فرزند سوم شماست. در نتیجه میتوانید با آزمایشگاه مندل که یکی از معتبرترین آزمایشگاههای تعیین جنسیت و تشخیص بیماریهای ژنتیکی مختلف است که امکان تعیین جنسیت آنلاین با مشاوره ژنتیک را فراهم کرده است، مراجعه و نسبت به جزئیات آن بیشتر مطلع شوید.