ماسکی برای هویت های دروغین

ماسک

بسیاری اوقات از دخترانی که زیاد آرایش می کنند ، شنیده ام که می گویند ؛  خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد . اما این گفته زیبا در کجا معنا دارد . زیبایی از منظر فلسفی ، اجتماعی و هنری معانی مختلفی می‌گیرد . که در اینجا مجال بازگویی آن نیست . زیبایی با خودنمایی و بیان عقده های درونی متفاوت است . زیبایی ماهیتی مقدس دارد و معنی آن با ریا و به عاریت گرفتن زیبایی متفاوت است .

آرایش زنان به دلیل ایجاد یک « تصویر غیر حقیقی » در بسیاری از فرهنگ‌ها  و دیدگاه های اجتماعی مورد انتقاد است . با گسترده شدن استفاده زنان از چنین کالاهایی در قرن نوزدهم میلادی ، بسیاری معتقدند که زنان از آرایش به عنوان ماسکی جهت مخفی کردن گناهان و زشتی ها و معایب خود بهره می گیرند .

خانم کتی پییس در کتاب خود با عنوان « جنجال شیشه ای ؛ پیدایش فرهنگ زیبایی آمریکایی » چنین می نویسد : « اخلاق گرایان احساس می کردند که زنان با صرف وقت و هزینه زیاد برای آرایش و خود آرایی ، به شخصیت زنان لوند و فتنه گر نزدیک می شوند … گویی که رنگ و لعاب های مصنوعی استفاده شده از سوی روسپیان ، به یک فرهنگ عمومی هشدار دهنده تبدیل شده بود و همه خواهان داشتن یک چهره رنگ آمیزی شده غیر حقیقی و ساختگی بودند . » به دنبال نهضت جنسیتی زنان در سال های قرن نوزدهم ، زنان بسیاری این اعتقاد را پیدا کرده بودند که برای بالا بردن جاذبه جنسی و فرد گرایی خود ، باید از این محصولات استفاده کنند.

با این اوصاف جای تعجب  نیست که استفاده از محصولات آرایشی در سال های آغازین قرن بیستم میلادی ، کاری عصبانی کننده و خشم برانگیز به شمار می رفت ، چرا که بسیاری این کار را باعث سر خوردگی و قربانی شدن زنان می دانستند . زیرا اگر زنان هویت واقعی خود را پیدا کنند ، کمتر احتمال دارد که جذب این کالاها برای خود نمایی شوند .

جدای از مباحث دینی ؛ این مشکل ریشه های فراوانی دارد که می تواند ناشی از عقده حقارت شخصی  باشد . فردی که در خانه اش حضور پررنگی ندارد آن را در  اجتماع اطرافش برون ریزی می کند . یا ممکن است   دچار مشکل شخصیتی  باشد و به ناچار مشکل خود را با این آرایش های عجیب و غریب نشان می دهد .

امروزه  آرایش کردن زنان در کشورهای اروپایی که  یک روزی مهد تولید این لوازم  آرایش بوده ،از ارزش افتاده است بسیاری از زنان معتقدند که آرایش های بسیار زننده مختص کولی ها ، زنان خود فروش یا روسپی ها و پیر زنان می باشد زیرا آنان دیگر زراوت چهره ندارند ولازم است با لعاب ها خود را نگه دارند . زنان معتقدند جوانی خودش آرایشی بر چهره دختران و زنان جوان است . در جامعه آنان به زنانی که زیاد آرایش می کنند احترامی گذاشته نمی شود و شأنی برای آنان قایل نمی شوند . و زنان نیز آن را وسیله ای برای جلوه گری نمی دانند .

اما متاسفانه در کشورهای در حال توسعه مانند کشورهای عربی  مصرف این کالا بسیار بالاست . علت آن هم کاملا مشخص است . زنان در این خطه تازه دنبال هویت خود می باشند . در بسیاری از کشورهای عربی که تا دهه های پیش زنان حق رای ، شناسنامه و … را نداشتند کم کم  جامعه آنان متوجه حضورشان شده است ، به همین دلیل با رنگ و لعاب می خواهند این حضور پررنگ باشد .

اما متاسفانه این مشکل در کشور ما هم وجود دارد که آزادی زنان نسبت به کشورهای عربی  نمی گوییم کامل  اما بیشتر بوده است . در کوچه و خیابان ها شما خانم ها و دختر خانم هایی را مشاهده می کنید که چنان آرایش کرده اند که گویی به مجلس عروسی دعوت هستند . جدای از مباحث دینی ؛ این مشکل ریشه های فراوانی دارد که می تواند ناشی از عقده حقارت شخصی  باشد . فردی که در خانه اش حضور پررنگی ندارد آن را در  اجتماع اطرافش برون ریزی می کند . یا ممکن است   دچار مشکل شخصیتی  باشد و به ناچار مشکل خود را با این آرایش های عجیب و غریب نشان می دهد .

از طرف دیگر نباید انکار کرد که شیوع این پدیده  در بین زنان و دختران شاید ناشی از دوره ای محدودیت افراطی و یا نوعی لجبازی با مسایل مختلف سیاسی و اجتماعی در جامعه باشد . مثلا بسیار دیده شده که بسیاری از افراد برای عناد ورزی با گشت ارشاد و یا افراد مذهبی نما دست به چنین رفتارهایی می زنند . اگر چه این رفتارها توجیه شرعی نخواهد داشت.

از طرف دیگر چنین ممکن است که ، فرد در خانه و بیرون از خانه  حق چنین کارهایی را ندارد و بر او در رفت و آمد  کنترل شدیدی صورت می گیرد ، لذا به این تهدید ها و مشکلات دور وبرش این گونه پاسخ می دهد .

علت هرچه که باشد ، باید ریشه یابی و تامل شود . نباید یک عامل برون فرهنگی به عنوان فرهنگ کنونی ما قلمداد شود . بسیاری اوقات دیده یا شنیده ایم که می گویند زنان ایرانی  ساکن در کشورهای دیگر بیش از ساکنان آن کشورها آرایش می کنند و بدترین لباس ها را برتن می کنند . این تعابیر برای آبروی فرهنگی و ملی ایران که دارای سابقه تاریخی است ارزشمند نمی باشد . به قول دکتر علی شریعتی : نمیخواهد لباسی بدوزید و بر تن زن امروز نمائید . فکر زن را اصلاح کنید او خود تصمیم میگیرد که چه لباسی برازنده اوست .

بنابراین بهتر است که در این باب فرهنگ سازی زیادی صورت گیرد.

به قول دکتر علی شریعتی : نمیخواهد لباسی بدوزید و بر تن زن امروز نمائید . فکر زن را اصلاح کنید او خود تصمیم میگیرد که چه لباسی برازنده اوست .

اگر بانوی ایرانی مقام ومنزلت خود را در کمالات خود ببیند و ارزش زن بودن را درک کند ، دیگر لازم نیست با عوامل تهدید آمیز بیرونی او را ارشاد کرد . باید زمینه این درک ایجاد شود . تنبیه های اجتماعی که از روی ترس و ناراحتی است جوابگوی هیچ مشکل اجتماعی نیست  . تا زمانی که عامل ترس آور وجود دارد اطاعت ظاهری هست اما همین که عامل نباشد باید منتظر هر هرج و مرج اجتماعی بود .

اگر دختر ایرانی بداند حتی برای جذب همسر آینده راه هایی وجود دارد که هم ارزشمند است و هم قوام بخش زندگی اش ، ساعت های عمر گرانمایه خود را صرف جلوی آینه بودن از دست نمی دهد .

مثل هر معضل اجتماعی دیگر این مشکل  نیاز به فرهنگ سازی و توجه ویژه دارد . که البته اصلاح این مسئله به مردان و نوع ونگرش مردان جامعه ما در مورد دختران و زنان ما نیز وابسته است که باید تحت عنوان دیگری بررسی شود .