رازهای طب سنتی: ابهل و کاربردهای درمانی آن
همه چیز درباره ابهل و خواص آن برای بدن و ذهن
ابهل (Juniper) نوعی از سرو کوهی است که با نام‌های دیگری مانند عرعار، عرعر، اورس، ایرس و برس غنچه نیز شناخته می‌شود. این درخت انواع مختلفی دارد و از میوه، برگ، روغن و سایر اجزای آن در مصارف طبی استفاده می‌شود. طبع آن گرم و خشک است.
خصوصیات درخت ابهل (سرو کوهی)
سرو کوهی، درختی همیشه سبز و بومی اروپا، آمریکای شمالی و آسیاست. گونه‌ی Juniperus communis از رایج‌ترین انواع آن در آمریکای شمالی به شمار می‌رود. درخت ابهل در اندازه‌ها و اشکال مختلفی از جمله بزرگ، کوچک، گرد و پهن یافت می‌شود. در طب سنتی، بیشتر از میوه آن استفاده می‌شود، اما برگ، روغن و سایر بخش‌های آن نیز کاربرد دارند.
دانه‌های این درخت (که به آن‌ها «اُرس» یا «ابهل» نیز می‌گویند) حاوی ترکیباتی شیمیایی هستند که احتمالاً در کاهش التهاب مؤثرند. خواص ضد باکتریایی و افزایش دفع ادرار نیز از دیگر ویژگی‌های احتمالی آن‌هاست. توجه داشته باشید که سرو کوهی با گیاه کاد (cade) که گاهی با نام‌های سرو کوهی کاد یا روغن سرو کوهی شناخته می‌شود، متفاوت است.
فواید دارویی ابهل
غنی از مواد مغذی
اگرچه اطلاعات تغذیه‌ای در مورد ابهل محدود است، این گیاه به طور کلی حاوی ویتامین‌ها و ترکیبات گیاهی مختلفی است. مانند بسیاری از گیاهان، ابهل حاوی ویتامین C است که برای سلامت سیستم ایمنی، سنتز کلاژن و عملکرد رگ‌های خونی ضروری است. این گیاه همچنین دارای ترکیبات گیاهی مانند آنتی‌اکسیدان‌های فلاونوئیدی، روغن‌های فرار و کومارین‌ها است. روغن‌های فرار موجود در ابهل حاوی مونوترپن‌ها هستند که خواص ضد التهابی، ضد قارچی، آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتری دارند.
دارای اثرات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی
مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان برای سلامت بدن ضروری هستند چرا که از آسیب سلولی جلوگیری می‌کنند. ابهل غنی از روغن‌های ضروری و فلاونوئیدهایی است که به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی عمل کرده و ممکن است به کاهش التهاب کمک کنند. در یک مطالعه آزمایشگاهی، روغن ضروری ابهل نشان داد که می‌تواند التهاب را در سلول‌های پوست انسان کاهش دهد و این اثرات به دلیل غلظت بالای مونوترپن‌ها در آن است.
ممکن است خواص ضد دیابتی داشته باشد
ابهل در طب سنتی برای درمان دیابت استفاده می‌شده است و تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که این گیاه ممکن است خواص ضد دیابتی داشته باشد. غلظت بالای آنتی‌اکسیدان‌ها در ابهل، به کاهش وزن بدن و بهبود پروفایل چربی‌های خون کمک می‌کند. با این حال، برای تایید این اثرات در انسان نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
ممکن است سلامت قلب را بهبود دهد
ابهل ممکن است با افزایش کلسترول HDL (کلسترول خوب) و کاهش کلسترول LDL (کلسترول بد) به سلامت قلب کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که عصاره ابهل می‌تواند سطح کلسترول و تری‌گلیسیریدها را کاهش دهد. هرچند تحقیقات انسانی در این زمینه کم است، ولی برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف ابهل ممکن است عوامل خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی
مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان داده‌اند که ابهل خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی قابل توجهی دارد. عصاره این گیاه می‌تواند فعالیت برخی باکتری‌ها را مهار کند و همچنین به عنوان یک عامل ضد قارچی موثر عمل کند. با وجود این، تحقیقات انسانی در این زمینه لازم است تا مشخص شود آیا عصاره ابهل می‌تواند برای درمان عفونت‌های قارچی یا باکتریایی در انسان‌ها مفید باشد.
باز شدن قاعدگی و درمان قاعدگی نامنظم
ابهل به عنوان یک داروی قاعده آور شناخته می‌شود و می‌تواند برای زنانی که دچار مشکلات قاعدگی مانند تأخیر در قاعدگی، قاعدگی نامنظم یا یائسگی زودرس هستند، مفید باشد. به نظر می‌رسد ابهل با تحریک رحم، به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند.
دفع سنگ کلیه
یکی از مهم‌ترین خواص ابهل، خاصیت مُدِر (ادرارآور) بودن آن است. این خاصیت باعث افزایش حجم ادرار و در نتیجه دفع راحت‌تر سنگ‌های کلیه و همچنین رفع عفونت‌های مجاری ادراری می‌شود. افزایش ادرار به شستشوی کلیه‌ها و مجاری ادراری کمک کرده و از تجمع مواد زائد و تشکیل سنگ جلوگیری می‌کند.
درمان اسهال خونی
در طب سنتی، از پوست درخت ابهل هندی برای درمان اسهال خونی استفاده می‌شود. برای این منظور، 4 گرم از پوست درخت ابهل را در یک لیتر آب جوشانده و پس از صاف کردن، روزانه در سه نوبت میل می‌کنند. به نظر می‌رسد ترکیبات موجود در پوست ابهل، خاصیت قابض داشته و به کاهش التهاب و خونریزی روده کمک می‌کنند.
درمان زگیل‌های ویروسی
امروزه در طب مدرن نیز تحقیقاتی در مورد استفاده از ابهل برای کمک به درمان زگیل‌های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) انجام شده است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که عصاره ابهل می‌تواند در کاهش اندازه و تعداد زگیل‌ها مؤثر باشد.
موارد استفاده از ابهل
مانند بسیاری از گیاهان دیگر، ابهل معمولاً در مقادیر کم به عنوان چاشنی در غذاها استفاده می‌شود. از این گیاه برای طعم دادن به مارینادها، مخلوط‌های ادویه‌جات و حتی نوشیدنی‌هایی مانند جین استفاده می‌شود. همچنین روغن ضروری ابهل در آروماتراپی مفید است و اثر آرام‌بخش دارد. ابهل همچنین می‌تواند به شکل چای مصرف شود.
دوز مصرف و احتیاطات
در حالی که مکمل‌های ابهل به صورت آنلاین و در فروشگاه‌های مواد غذایی سالم موجود هستند، تحقیقات انسانی در این زمینه محدود است و هنوز مشخص نیست که چه دوزی بیشترین اثر را دارد. این مکمل‌ها برای کودکان یا افراد باردار مناسب نیستند و ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشند.
مضرات ابهل یا میوه سرو کوهی
• خطر سقط جنین: مصرف ابهل برای زنان باردار اکیداً ممنوع است، زیرا می‌تواند منجر به سقط جنین شود. ترکیبات موجود در ابهل می‌توانند باعث تحریک انقباضات رحم و در نتیجه سقط شوند.
• مشکلات گوارشی: مصرف بیش از حد ابهل می‌تواند باعث ناراحتی معده، دل‌درد، سوزش سر دل و تهوع شود. این عوارض به دلیل تحریک مخاط معده توسط ترکیبات موجود در ابهل رخ می‌دهد.
• آسیب به کلیه‌ها: مصرف طولانی مدت و دوز بالای ابهل می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. این گیاه دارای خاصیت مدر (ادرارآور) قوی است و مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث فشار زیاد بر کلیه‌ها و در نتیجه آسیب به بافت آن‌ها شود.
• احتمال مسمومیت (در موارد نادر): مصرف دوزهای بسیار بالا از جوشانده برگ‌های ابهل می‌تواند سمی و حتی کشنده باشد. این مورد نادر است اما باید به آن توجه داشت و از مصرف خودسرانه و بیش از حد آن پرهیز کرد.
• تحریکات پوستی: استفاده موضعی از ابهل، به خصوص روغن آن، در برخی افراد می‌تواند باعث تحریک پوست، قرمزی، خارش، زخم و تاول شود. توصیه می‌شود قبل از استفاده موضعی، مقدار کمی از آن را روی قسمت کوچکی از پوست تست کنید.
• تداخلات دارویی: ابهل می‌تواند با برخی داروها، به ویژه داروهای هورمونی (مانند داروهای ضد بارداری و هورمون‌های تیروئید)، داروهای دیورتیک (ادرارآور) و داروهای دیابت تداخل داشته باشد. این تداخلات می‌توانند باعث کاهش یا افزایش اثر داروها و یا بروز عوارض جانبی ناخواسته شوند.
• احتیاط در بیماری‌های حلق و مجاری ادراری: افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی حلق، مجاری ادراری و یا مشکلات کلیوی باید در مصرف ابهل احتیاط کنند و حتماً با پزشک خود مشورت نمایند.
مصرف ابهل باید با احتیاط و زیر نظر پزشک یا متخصص طب سنتی انجام شود، به خصوص برای افرادی که شرایط زیر را دارند:
• زنان باردار یا شیرده
• افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی، کبدی، گوارشی، دیابت و یا بیماری‌های قلبی
• افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند
• افراد دارای حساسیت به گیاهان دارویی
خوددرمانی با ابهل بدون مشورت با پزشک می‌تواند خطرناک باشد.
سوالات متداول درباره ابهل
1. نام‌های دیگر ابهل چیست؟
ابهل با نام‌های دیگری مانند اُرس، عرعار، عرعر، ایرس و برس غنچه نیز شناخته می‌شود.
طعم ابهل چگونه است؟ ابهل طعم تند و تلخی دارد و معمولاً به صورت خام مصرف نمی‌شود. بیشتر به صورت دمنوش، عرق یا ادویه در غذاها استفاده می‌شود.
2. آیا ابهل برای لاغری مفید است؟
هیچ مدرک علمی معتبری مبنی بر تأثیر مستقیم ابهل بر لاغری وجود ندارد.
3. چگونه از ابهل استفاده کنیم؟
ابهل را می‌توان به صورت دمنوش، عرق، روغن یا به عنوان ادویه در غذاها استفاده کرد.
4. طرز تهیه دمنوش ابهل چگونه است؟
مقداری از میوه خشک شده ابهل را در آب جوش ریخته و به مدت چند دقیقه دم کنید. سپس صاف کرده و میل کنید.
5. از کجا ابهل بخریم؟
ابهل را می‌توان از عطاری‌ها و فروشگاه‌های گیاهان دارویی تهیه کرد.
نتیجه‌گیری
ابهل به دلیل خواص درمانی مختلفش، در طب سنتی و استفاده‌های روزمره کاربرد دارد. با این حال، تحقیقات انسانی برای اثبات ایمنی و اثربخشی آن ضروری است. ابهل یا میوه سرو کوهی، با وجود سابقه طولانی استفاده در طب سنتی، دارای خواص و مضراتی است که باید به آن‌ها توجه داشت. توصیه اکید این است که قبل از مصرف ابهل به هر شکلی، حتماً با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت شود تا از بروز عوارض جانبی و تداخلات دارویی احتمالی جلوگیری به عمل آید و مصرف آن به صورت آگاهانه و ایمن صورت گیرد.
گردآوری:بخش سلامت موزستان
