رازهای مراقبت از دندان ها و لثه ها؛ راهنمای کامل برای حفظ سلامت دهان
چگونه از دندان‌ها و لثه‌ها مراقبت کنم؟
سلامت دهان و دندان نقش بسیار مهمی در کیفیت زندگی هر فرد دارد. مراقبت از دندان ها و لثه ها نه تنها به داشتن لبخندی زیبا کمک می‌کند، بلکه از ابتلا به بیماری‌های دهانی مانند پوسیدگی دندان و بیماری لثه جلوگیری می‌کند.
با مراقبت مناسب، دندان‌ها و لثه‌های شما می‌توانند در طول زندگی سالم بمانند. هرچه دندان‌ها و لثه‌های شما سالم‌تر باشند، خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه کمتر خواهد بود. برای مراقبت از دندان‌ها و لثه‌ها پنج مرحله اصلی وجود دارد: مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، شستشو، تغذیه صحیح و مراجعه به دندانپزشک. برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌های خود، مراجعه منظم برای چکاپ و پاکسازی حرفه‌ای بسیار مهم است. همچنین اگر دچار درد دندان، درد دهان یا لثه‌های متورم و خونریزی هستید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
نکاتی برای مسواک زدن دندان‌ها
دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و در صورت امکان بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید. بهتر است 30 دقیقه پس از غذا مسواک بزنید؛ زیرا در این زمان، مینای دندان که در اثر اسید غذا نرم شده است، فرصت می‌یابد تا دوباره سخت شود و مسواک زدن به مینای دندان آسیب نرساند. مسواک زدن پلاک را از بین می‌برد؛ پلاک لایه‌ای از باکتری‌هاست که به دندان‌ها چسبیده و در تماس با غذا اسید تولید کرده و باعث ایجاد حفره‌های دندانی می‌شود.
برای مسواک زدن صحیح:
1. یک قطره خمیر دندان فلوراید به اندازه نخود بر سر مسواک قرار دهید. از مسواک نرم استفاده کنید.
2. مسواک را در زاویه 45 درجه به سمت خط لثه بگذارید.
3.مسواک را به صورت حرکات دایره‌ای کوچک روی دندان‌ها حرکت دهید و هر دندان را به صورت جداگانه تمیز کنید. دقت داشته باشید که برس‌های مسواک همیشه به خط لثه برسند.
4. برای تمیز کردن سطح جویدن دندان‌ها، مسواک را بر روی آن نواحی حرکت دهید تا برس‌ها به شیارها و شکاف‌های بین دندان‌ها برسند.
5. برای تمیز کردن سطح داخلی دندان‌های پایینی، مسواک را به حالت بالا و پایین درآورید و حرکات دایره‌ای کوچک انجام دهید.
6. برای تمیز کردن سطح داخلی دندان‌های بالایی، مسواک را به سمت سقف دهان با حرکات بالا و پایین حرکت دهید.
7. زبان خود را نیز چند بار به آرامی مسواک بزنید؛ این کار به از بین بردن باکتری‌ها و خوشبو کردن نفس کمک می‌کند.
8. پس از مسواک زدن به مدت 2 تا 3 دقیقه، دهان خود را با آب بشویید.
9. مسواک خود را هر 3 تا 4 ماه یک بار تعویض کنید.
توجه داشته باشید که مسواک زدن بیش از حد سریع یا محکم می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شود. مسواک خود را با برس نرم در زاویه 45 درجه نسبت به خط لثه بگیرید و حرکات نرم و کوتاه به فاصله یک دندان انجام دهید.
همچنین بعد از خوردن شیرینی‌ها یا میوه‌های اسیدی مانند مرکبات تا یک ساعت صبر کنید تا مینای دندان آسیب نبیند؛ چرا که غذاهای اسیدی می‌توانند باعث نرم شدن مینای دندان شوند و احتمال آسیب را افزایش دهند.
نکاتی برای نخ دندان کشیدن دندان‌ها
دندان‌های خود را حداقل یک بار در روز با نخ دندان تمیز کنید. نخ دندان کشیدن به از بین بردن غذا و پلاک بین دندان‌ها کمک می‌کند؛ مناطقی که مسواک نمی‌تواند به آن‌ها برسد. اگر پلاک بین دندان‌ها باقی بماند، ممکن است به تارتار تبدیل شود که تنها توسط دندانپزشک می‌تواند پاک شود.
برای نخ دندان کشیدن صحیح:
1. حدود 45 سانتیمتر نخ دندان از جعبه خارج کرده و ببرید.
2. نخ دندان را دور انگشتان میانی هر دو دست بپیچید و حدود 25 سانتیمتر از نخ را برای استفاده باز بگذارید. ابتدا دندان‌های بالا را نخ دندان بزنید و سپس دندان‌های پایین را.
3. نخ دندان را در دهان قرار داده و با استفاده از انگشتان اشاره، نخ را بین دندان‌ها فشار دهید؛ مراقب باشید که خیلی محکم فشار ندهید تا لثه‌ها آسیب نبینند.
4. نخ دندان را به صورت حرکات بالا و پایین دندان و به سمت خط لثه حرکت دهید؛ نخ دندان باید به شکل حرف C دور دندان ایجاد شود.
5. بین هر دندان و پشت دندان‌های عقبی نخ دندان بزنید.
6. در صورت نیاز از قسمت تمیز نخ دندان استفاده کنید و نخ مصرف‌شده را با پیچاندن دور انگشتان بگیرید.
نکاتی برای شستشوی دهان
دهانشویه‌ها فقط برای تازه کردن نفس نیستند؛ استفاده از دهانشویه ضدعفونی‌کننده حداقل یک بار در روز به از بین بردن باکتری‌هایی که باعث ایجاد پلاک و بیماری‌های لثه می‌شوند کمک می‌کند. دهانشویه‌های فلوراید نیز به پیشگیری از پوسیدگی دندان و ایجاد حفره کمک می‌کنند. برخی دهانشویه‌ها هر دو کار را انجام می‌دهند.
اهمیتی ندارد که دهانشویه را قبل یا بعد از مسواک زدن استفاده کنید.
دهانشویه را به مدت 30 تا 60 ثانیه در دهان خود به چرخش درآورید.
تغذیه مناسب برای سلامت دندان‌ها
برای حفظ سلامت دندان‌ها، باید انواع مواد غذایی مصرف کنید، اما میزان مصرف غذاهای قندی و نشاسته‌ای را کاهش دهید؛ زیرا این مواد بیشترین اسید را در دهان تولید کرده و هرچه بیشتر در دهان بمانند، آسیب بیشتری به دندان‌ها می‌رسانند. آب‌نبات‌های سفت که مدت طولانی در دهان می‌مانند، به ویژه مضر هستند.
تنقلات قندی مانند شکلات، بیسکویت، کیک، شیرینی و آدامس قندی می‌توانند باعث پوسیدگی دندان شوند؛ زیرا بسیاری از افراد بعد از خوردن تنقلات قندی مسواک نمی‌زنند. تنقلات نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی سرخ‌شده نیز به دندان‌ها می‌چسبند و مضر هستند.
توجه به مصرف کلسیم نیز ضروری است؛ کلسیم به خنثی کردن اسیدها در دهان کمک کرده و از دندان‌ها و استخوان‌ها محافظت می‌کند.
محصولات لبنی مانند شیر و پنیر به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی کمک می‌کنند؛ سعی کنید محصولات کم‌چرب یا بدون چربی مصرف کنید.
اگر لبنیات نمی‌خورید، به دنبال مواد غذایی باشید که کلسیم به آن‌ها افزوده شده باشد.
مراجعه منظم به دندانپزشک
لازم است حداقل هر 6 ماه یک بار برای چکاپ و تمیز کردن دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین اگر دچار درد در دندان‌ها، دهان، لثه‌های متورم یا خونریزی هستید، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.
از دندانپزشک خود در مورد مواد محافظ دندان (سیلانت) بپرسید؛ این مواد به سطح جویدن دندان‌ها اضافه می‌شوند و از پوسیدگی دندان پیشگیری می‌کنند. این لایه محافظ معمولاً برای کودکان در زمان رویش دندان‌های دائمی تجویز می‌شود.
برخی مسائل مانند ریفلاکس (بازگشت اسید معده به دهان) و اختلالات تغذیه‌ای مانند بولیمیا می‌توانند به مینای دندان آسیب برسانند. اگر با این مشکلات مواجه هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
چند تهدید جدی برای دندان‌ها
• مراقب در برابر استخرهای کلردار باشید : استخرهایی که به درستی کلر زده نمی‌شوند ممکن است آب آن‌ها به دلیل اسیدی بودن به دندان‌ها آسیب برساند. مطمئن شوید که سطح کلر در استخر به صورت منظم بررسی شود. در هنگام شنا سعی کنید دهان خود را ببندید تا دندان‌ها در معرض آب قرار نگیرند.
• مواظبت در برابر خشکی دهان : نقش بزاق در شستشوی بقایای غذا و باکتری‌ها بسیار مهم است. همچنین بزاق از اثرات اسیدهای غذایی جلوگیری می‌کند. بنابراین باید مرتباً آب بنوشید و دهان خود را مرطوب نگه دارید. در زمان ورزش شدید، مطمئن شوید که بعد از تمرین به خوبی آب بنوشید. جویدن آدامس بدون شکر یا مکیدن آبنبات بدون شکر نیز به افزایش تولید بزاق کمک می‌کند. برخی بیماری‌ها و داروها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند؛ در صورت مواجهه با این مشکل، با پزشک خود مشورت کنید.
• پرهیز از دندان قروچه: برخی افراد در شب دندان‌های خود را به هم می‌سایند؛ این عادت می‌تواند مینای دندان را به مرور زمان خراب کند. اگر متوجه شدید که این عادت را دارید، با دندانپزشک خود صحبت کنید. ممکن است دندانپزشک برای شما گارد دندانی مخصوص بسازد که از دندان‌های شما محافظت کند.
سوالات متداول درباره مراقبت از دندان‌ها و لثه‌ها
1. بهترین زمان برای مسواک زدن دندان‌ها چه زمانی است؟
بهترین زمان برای مسواک زدن دندان‌ها دو بار در روز، صبح بعد از بیداری و شب قبل از خواب است. همچنین بهتر است حدود 30 دقیقه بعد از صرف غذا مسواک بزنید.
2. چرا لثه‌ها می‌خارد یا خونریزی دارند؟
علل احتمالی شامل التهاب لثه، بیماری‌های لثه، مسواک زدن خیلی خشن یا عفونت دندان‌ها هستند. در صورت ادامه این علائم، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
3. چند بار در روز باید از نخ دندان استفاده کرد؟
بهتر است روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنید تا بقایای غذا و پلاک‌های بین دندانی که مسواک نمی‌تواند پاک کند، از بین بروند.
4. علت اصلی ایجاد جرم دندان چیست؟
جرم دندان به دلیل تجمع پلاک و باکتری‌ها ایجاد می‌شود که با مسواک زدن منظم و مراجعه به دندانپزشک قابل کنترل است.
5. چگونه می‌توان از فرسایش مینای دندان جلوگیری کرد؟
با اجتناب از مصرف مواد غذایی اسیدی، استفاده از مسواک نرم و پرهیز از مسواک زدن خیلی محکم می‌توان از فرسایش مینای دندان جلوگیری کرد.
جمع بندی
برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها، رعایت مراقبت‌های منظم از جمله مسواک زدن دو بار در روز، استفاده روزانه از نخ دندان، شستشوی دهان با دهانشویه مناسب و مراجعه به دندانپزشک حداقل هر 6 ماه یکبار ضروری است. همچنین، توجه به رژیم غذایی سالم، اجتناب از مصرف زیاد قند و مواد غذایی مضر، و مراقبت از علائمی مانند خشکی دهان یا خونریزی لثه می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان کمک کند. با رعایت این موارد، می‌توانید دندان‌ها و لثه‌هایی سالم و قوی داشته باشید و از مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، التهاب لثه و جرم جلوگیری کنید.
گردآوری:بخش سلامت موزستان
