احادیثی درباره بصیرت
بصیرت در احادیثی از ائمه
بصیرت چیست ؟
واژه بصیرت؛ یک واژه قرآنی و روایی است. این واژه با توجه به قرآن و روایات؛ به معناى آگاهى، شناخت عمیق و اطمینان‌بخشى است که به انسان توانایى درک حقایق و پشت‌پرده حوادث را می‌دهد؛ به‌گونه‌اى که راه حق را از باطل به وضوح تشخیص می‌دهد و از بحران‌ها و فتنه‌ها به سلامت عبور می‌کند.
عنصر بصیرت، به معناى فهم درست و توانایى تحلیل واقعیت‌هاى جامعه، نقش مهمی در حراست از جامعه اسلامى دارد. اگر افراد یک جامعه اسلامی بصیرت کافى نداشته باشند به آسانى فریب توطئه‌هاى دشمنان را خواهند خورد و جوهر گرانبهاى وجود خود را با اشیاى کم ارزش معامله خواهند کرد. وظیفه خواص جامعه است که بر آگاهى توده مردم بیفزایند و مانع انحراف آنها شوند.
احادیثی درباره بصیرت :
به فرموده امام علی علیه السلام، بصیرت، بخشش پروردگار است به گونه ای که اگر آدمی بخواهد ببیند، چشم بصیرت او را می‌گشایند، و بدان است که حق را تصدیق (قلبی) می‌کند. امام علی علیه‌السلام از کسانی که بی بصیرت از حاملان حق تبعیت می‌کنند و با نخستین شبهه ای که در دل آنها راه یابد در می‌مانند، انتقاد کرده است و داشتن قلبی سلیم و با بصیرت را از نشانه‌های سعادت انسان دانسته است. در نهج البلاغه آمده است که قرائت قرآن کریم و ذکر حق و عبرت گرفتن از ایام، موجب بصیرت در انسان می‌شود.
******
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمودند :
لیسَ الأعمى مَن یعْمى بَصرُهُ، إنَّما الأعمى مَن تَعْمى بَصیرتُهُ.
کور آن نیست که چشمش نابینا باشد بلکه کور [واقعى] آن کسى است که دیده بصیرتش کور باشد.
******
امام على علیه السلام فرمودند :
فإنّما البَصیرُ مَن سمِعَ فتَفَکّرَ، و نَظرَ فأبْصرَ، و انْتَفعَ بالعِبَرِ، ثُمّ سَلَکَ جَدَدا واضِحا یَتَجنّبُ فیهِ الصَّرْعَهَ فی المَهاوِی.
با بصیرت کسى است که بشنود و بیندیشد، نگاه کند و ببیند، از عبرتها بهره گیرد، آن گاه راه روشنى را بپیماید که در آن از افتادن در پرتگاهها به دور ماند.
******
امام علی علیه السّلام فرمودند :
الفِطنَهُ بِالبَصیرَهِ؛
استقامت فهم و زیرکی، با بصیرت به دست می آید.
******
امام على علیه السلام فرمودند :
فَقْدُ البَصرِ أهْوَنُ مِن فِقْدانِ البَصیرهِ.
از دست دادن بینایى آسانتر است تا از دست دادن بینش.
******
امام على علیه السلام فرمودند :
نَظَرُ البَصَرِ لا یجْدی إذا عَمِیتِ البَصیرهُ .
اگر دیده بصیرت کور باشد نگریستن چشم سودى نمى دهد.
امام علی علیه السّلام فرمودند:
لَحُبُّ الدنیا صَمَّت الأسماعَ عن سماعِ الحکمهِ و عَمِّیت القلُوب عن نورِ البصیرهِ.
البته دوستی دنیا گوشها را از شنیدن حکمت کر می کند و دلها را از دیدن نور بصیرت کور می کند.
******
امام علی علیه السّلام فرمودند :
لا عِلمَ لِمَن لا بَصِیرَهَ لَهُ؛
انسان بی بصیرت به دانش واقعی دست نخواهد یافت.
******
امام صادق علیه السّلام فرمودند :
تاهَ مَن جَهِلَ وَ اهتَدی مَن أبصَرَ وَ عَقَلَ؛
«هر که جهالت ورزید هلاک شد و هر که با دیده ی بصیرت نگریست و تعقل کرد، هدایت یافت.»
******
امام صادق علیه السّلام فرمودند :
مَن فَتَحَ الله عَینَ قَلبِهِ وَ بَصیرَهَ عَینهِ بِالاعتِبارِ فَقَد أعطاهُ مَنزِلَهً رفیعَهً وَ زُلفَهً عظیمَهً؛
«کسی که خداوند متعال چشم دل و دیده ی بصیرتش را برای عبرت گیری باز نموده در واقع مقامی والا و مرتبتی بزرگ به او عنایت کرده است.»
******
امام صادق علیه السّلام فرمودند :
العَامِلُ عَلَی غَیرِ بَصیرَه کالسَّائِر عَلی غیر الطَّریق و لا یَزیدُهُ سُرعَهُ السَّیر مِنَ الطَّریق إلاّ بُعدَاً ؛
«کسی که بدون «بصیرت» عمل می کند، همچون زنده ای است که در بیراهه می رود؛ پس هر چه سریع تر رود، از مقصد دورتر می شود.»
******
امام کاظم علیه السّلام فرمودند :
تفقهوا فی دینِ الله فَأنَّ الفِقهَ مِفتاحُ البَصیرهِ وَ تَمامُ العِبادَهِ؛
«در دین خدا تفقه و کاوش کنید، چرا که فقه و فهم دین، کلید بصیرت و کامل کننده عبادت است.»
******
امام رضا علیه السّلام فرمودند :
وَ اعلَم أنَّ العَمَلَ الدَّائِمَ القَلیلَ عَلَی الیقینِ وَ البَصیرَهِ أفضَلُ عندالله مِنَ العَمَلِ الکَثیر عَلی غیر یقینٍ وَ الجَهدِ؛
بدان که عمل دائم کم با یقین و بصیرت نزد خدا بهتر است از عمل زیاد و سخت بدون یقین.
نتیجه :
بصیرت از مهم ترین ویژگی های یک مؤمن است و دستیابی به آن، نیازمند تلاش و مجاهدت است. با پیروی از دستورات ائمه اطهار (ع) و عمل به راهکارهای ارائه شده، می توانیم به بصیرت حقیقی دست یافته و مسیر سعادت و رستگاری را در پیش بگیریم.
گردآوری: بخش مذهبی موزستان
